Tŭ tus tàm ngai dơ̆ poh pah poh, mpồl dờp atbồ sền gàr brê ƀòn Bnâm xã Dăk Som, kơnhoàl Dăk Glong, càr Dăk Nông bơyai lơh lòt sền, sền gàr brê tàm bàr bă brê dềt 1803 mờ 1807, Brê Dà lơgar Tào Dùng. 12 nă cau tàm mpồl geh tam pà gơs 2 mpồl dềt, lòt jơng bàr gah gùng lòt gùt dar bă brê ơnàng rơlao 200 lồ neh geh dờp sền gàr.

Lòt jơng mŭt tàm ală bă brê dờng, ồng K’ Dởnh, kòn cau Mà, dùl nă cau tàm mpồl pà git, sùm lòt sền rơ̆p di tŭ gŏ ală broă lơh tìs sơgràm aniai brê, jòi kŭp, pơ̆t dă phan tàm brê. Bơh tŭ hơ̆, brê geh sền gàr niam. Ồng K’ Dởnh pà git: “Làng bol hi dờp sền gàr bloh den tàng pal geh kơnòl, mpồl sền gàr brê ƀòn hi sùm lòt sền, sền gàr brê. Di lah geh cau mŭt là hi di tŭ kơrian. Git brê geh cau sền gàr den tàng ờ hoan geh ngan cau khin lơh tìs”.

Ƀòn Bnâm là ƀòn ơm kis bơh lài do kòn cau Mà dê, geh ơm kis tơn tàm tiah tờm bơh Brê dà lơgar Tào Dùng. Ồng K’ Sriu, Atbồ mpồl dờp atbồ sền gàr brê ƀòn dê pà git, làng bol neh geh di pơgăp 20 nam tus bal tàm broă atbồ sền gàr brê bal mờ brê dà lơgar dê. Broă lơh do neh cèng geh priă bơh 15 tus 20 tơlăk đong tàm 1 hìu 1 nam, bŭ lah ờ hềt geh uă mơya kung neh dong kờl làng bol geh tai priă nàng ngui tàm rài kis, bơh tŭ hơ̆ kis đềt mềr mờ geh kơnòl rơlao mờ brê. Ồng K’ Sriu pà git: “Làng bol hi tus bal atbồ, sền gàr bàr jơ̆t nam do bloh, kung wă he neh kis tàm brê pal geh kơnòl sền gàr brê. Dà lơgar kung geh broă tơm priă ai ală cau tus bal sền gàr brê in, bŭ lah ờ hềt geh uă, mơya làng bol hi kung geh priă nàng blơi phe, blơi boh sa, ngui tàm rài kis pah ngai. Bè jŏ jòng, kung kơ̆p kờñ là Dà lơgar geh broă dong kờl nàng gơguh tai priă sền gàr brê, dong kờl làng bol geh priă tơl rơlao, iang nùs, đềt mềr rơlao mờ broă sền gàr brê”.

Ồng Phan Văn Sự, Phó Kwang atbồ Cơl dŭ lơh broă khoa họk mờ lơh broă bal mờ ală lơgar, Brê Dà lơgar Tào Dùng pà git, nàng làng bol kis đềt mềr mờ brê, mpồl lơh broă do gam jòi geh ală broă lơh nàng tơnguh rơlao tai priă geh ai làng bol in. Bal mờ priă dờp sền gàr, atbồ sền gàr brê, tŭ do mpồl gam ai lài broă ơpah, jào làng bol kis tàm tiah gùt dar tam brê, dờp ròng brê, lơh gùng kơrian ồs sa. Mờ bơh khà priă Broă bơtàu tơnguh brê kơl jăp, pah nam Brê Dà lơgar dong kờl ală thôn, ƀòn tiah jăt gah brê lơh gùng lòt, lơh ồs đèng sòl àng gùng lòt tàm ƀòn, bal mờ broă lơh mpồl bơtiàn ndai. Ồng Phan Văn Sự pà git: “Brê Dà lơgar pah nam geh ală broă dong kờl tiah gùt dar. Bè nam 2024 do, dong kờl geh 31 mpồl bơtiàn mờ priă tă pơgăp 1 tơmàn 200 tơlăk đong, mìng lơh ală broă lơh mpồl bơtiàn. Hơ̆ là broă dong kờl, làng bol kờñ bal mờ chờ hờp ngan”.

Brê Dà lơgar Tào Dùng geh bă ù ơnàng rơlao 21 rơbô lồ gơwèt ù tiah bàr kơnhoàl Dăk Glong càr Dăk Nông mờ kơnhoàl Dam Rông càr Lâm Đồng. Bă brê hòn is do là tiah prăp gàr uă bơta siñ họk kwơ màng bơh tiah đah Jum Trường Sơn dê, mờ uă phan jơi poan nơm jơng ơm kis bal mờ uă bơta chi che geh kwơ, là dùl tàm poan tiah sềm krơi is lơgar Việt Nam dê mờ 222 bơta sềm krơi is gùt dunia. Ồng Khương Thanh Long, Kwang atbồ Mpồl atbồ Brê Dà lơgar Tào Dùng pà git, nàng sền gàr geh cồng nha bă brê mờ uă bơta siñ họk, mpồl lơh broă do ai pal lơh niam broă hòi jà làng bol, mpồl bơtiàn tiah gùt dar tus bal.

Tŭ do geh di pơgăp 3 rơbô lồ ù brê neh geh jào ai 14 mpồl atbồ, sền gàr brê tàm ală thôn, ƀòn mờ rơlao 150 hìu, ndrờm là jơi bơtiàn ờ gal cau tus bal sền gàr. Ồng Khương Thanh Long pà git: “Gùng dà broă lơh jŏ jòng den bal mờ broă sền gàr brê, tam brê den bol añ kơlôi tus broă lơh geh rài kis lơh broă sa ai làng bol in. Bol añ gam lơh rơndăp broă lòt nhơl niam tàm brê. Di lah geh lơh ndrờm bal mờ broă sền gàr brê pơgồp bal mờ lòt nhơl niam tàm brê, ai geh broă lơh làng bol in mờ rơ̆p lơh niam broă tam brê tàm Brê Dà lơgar Tào Dùng”.

Hòi jà geh làng bol, mpồl bơtiàn tàm tiah rềp bal gùt dar, Brê Dà lơgar Tào Dùng gam lơh niam broă atbồ, sền gàr brê mờ sền gàr uă bơta siñ họk. Ai geh gùng dà bơtàu tơnguh lòt nhơl niam tàm brê pơgồp bal mờ mpồl bơtiàn tiah jăt gah brê kung gam kơ̆p kờñ geh dong kờl gơguh uă priă geh, mờ sền gàr, tam brê kơl jăp.