Tŭ do, mìng is tàm thôn Quý Đức, xã Ia Trôk, kơnhòal Ia Pa, càr Gia Lai neh geh 10 lồ ù ơm mờ ù lơh sa gơtìp tơrlah. Nggùl hìu phờk bal mờ uă gơl gùng lòt mờ jrong đèng bơh Thôn Qúy Đức dê neh gơtìp dà dờng Ba “luan” jơh. Ờ mìng ồng Nguyễn Xuân Hòa, mờ jơh ală làng bol tàm thôn Quý Đức ndrờm kơlôi rơcang ngan: “Nhai mìu dà kŏ dà cò den dà tuh rê, tơrlah sùm jơh gùt ngai mang tơn. Dùl dơ̆ dà kŏ dà cò tuh rê den lơh tơrlah bơh 3 tus 4 thơk ù. Jat kềng tiah do den geh nđờ lồ sre, mơya neh gơtìp tơrlah tus nggùl hìu phờk, tus tàm hìu tơn”.

15 hìu bơnhă làng bol tàm thôn Đăk Trá, xã Ia Mrơn, kơnhòal Ia Pa, càr Gia Lai kung ờ git lơh bè lơi tŭ git nđờ jơt lồ ù lơh sa sươn sre he dê gơtìp tơrlah. Pal kơlôi rơcang là 8 hìu bơnhă mờ 33 nă cau geh hìu rềp gah dà dờng bulah gơ wèt hìu bơnhă geh rơndap tap sèng Ƀòn ơm kis tơngai bơh nam 2011 tus nam 2025 bơh kơnhòal Ia Pa dê, mơya tus tŭ do, kung ờ hềt gơtùi ntrờn dê. Ồng Võ Văn Công – Ƀí thư Đảng ủy xã Ia Mrơn, kơnhòal Ia Pa pà git: “Nam 2023 tus tŭ do neh tơrlah rlau 50 thơk bơh dà dờng mut tàm dơlam, lơh gơ rềng ngan tus ală hìu bơnhă làng bol ơm kis jat 2 gah dà dờng. Làng bol rơngòt ngan pah tŭ trồ mìu, dà kŏ dà cò tuh rê. Kơp kờñ ală kâp gơ noar atbồ, kwang đơng lam bồ sền gròi, dong kờl nàng gàr kơ̆ kơljap rài kis làng bol dê in”.

Mìng is kơnhòal Ia Pa, tŭ do geh 19 anih tơrlah jat kềng 16 kơi sồ 2 gah dà dờng Ba. Kờp jơh bă ù lơh sa sươn sre mờ ù ơm gơtìp tơrlah neh gơguh tus git nđờ jơt lồ. Tàm hơ̆, 3 tiah gơtìp tơrlah kơn jơ̆ ngan rlau jơh là ală thôn Quý Đức (xã Ia Trôk), rbàng Ia Kdăm (xã Ia Mrơn) mờ anih Ƀồm rbòng dà Chư Răng 2 (xã Chư Răng). Ồng Huỳnh Văn Trường- Củ tịc Ủy Ƀan Ñân zân kơnhòal Ia Pa pà git: Tàm ală dơ̆ tìp mat mờ kwang bàng Hội đồng Ñân zân ală kâp, cau tĕ khà sùm geh jơnau đơs, kơp kờñ geh sền gròi tă bơsong. Mơya Ủy Ƀan Ñân zân kơnhòal kung gam kwi kươ ngan tài ờ hềt geh priă jền nàng lơh: “Bơdìh mờ ù ơm bơh làng bol dê den gam geh ù lơh sa tai. Pah nam gơtìp tơrlah dờng ngan. Lài do, làng bol neh lơh tơrlòng lài tam chi, mơya kung ờ gơtùi, gam gơtìp tơrlah bè ờs. Làng bol neh uă dơ̆ dan lơh bơ tơt kìng. Mơya priă tă lơh uă ir den tàng kơnhòal ờ jai”.

Bồ nhai 4 nam 2024, kơnhòal Ia Pa mờ Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr neh pơyua sră nggal yal Ủy Ƀan Ñân zân càr Gia Lai in bè bơta tơrlah kơn jơ̆ ngan tàm kơnhòal. Nggùl nhai 4 nam 2024, ồng Trương Hải Long- Củ tịc Ủy Ƀan Ñân zân càr Gia Lai bal mờ mpồl kwang bàng bơh càr Gia Lai dê neh lòt sền ală anih tơrlah tàm ală xã Ia Trôk, Ia Mrơn, bơh kơnhòal Ia Pa dê. Ồng Trương Hải Long đơs: Bơta tơrlah dà dờng Ba neh tus khà kơn jơ̆ ngan, lơh gơ rềng tus phan bơna, màng kis làng bol dê. Bè hơ̆ den tàng, càr rơp sền sơ swì, geh kơrnuat jal mhar, geh cơng tàng lam lơh ală rơndap broă lơh jal mhar nàng kơryan bơta tơrlah dà dờng Ba bè jŏ jòng: “Tơnơ̆ tŭ yal kơrnuat jal mhar den kơnhòal pal đal git mơ tiah tơrlah nàng geh broă rơndap lơh gàr lơngăp lơngai màng kis làng bol in. Kơnhòal rơcang lài ală broă lơh nàng lơh kơ̆ kơljap, tơrmù Ƀà bơta mhar tơrlah ù; pal kờp tus rơndap broă lơh bơ tơt kìng nàng gàr kơ̆ kơljap, jŏ jòng. Tàm hơ̆ sền gròi uă tus rơndap broă lơh ntrờn ală hìu bơnhă làng bol kis rềp tiah tơrlah. Sở Nông nghiệp đơng lam, pơ gồp bal mờ ală sở, gah broă lơh geh gơ rềng mờ kơnhòal nàng mhar kơlôi sơ nơng, sồr lam lơh ală broă lơh kơryan, bơsong mơ bơta tơrlah”.

Tây Nguyên gam pal kong mờ bơta trồ prang soat dà dờng ngan, dà dờng Ba gam soat. Mơya nhai mìu kung neh mờr tus. Sươn chi, ù tam phan, hìu đam mờ jơh bal màng kis bơh uă hìu bơnhă jat gah dà dờng Ba dê gam ơm tềng đap bơta tơngkah lài sơbơng roh ngan.