Pơgăp mờ do 70 nam, Ngai 24 nhai 06 nam 1954, ală kwang bàng, cau ling tàm mpồl ling bal mờ ling klàng bal mờ làng bol ală kòn cau càr Gia Lai mờ “Nùs nhơm khin cha jăk chài” neh tam klăc bal tam lơh pràn kơl dang, ngui bơhiàn khin cha jăk chài bơh rơnàng ồng pàng dê, lơh geh pha lin Đăk Pơ pơnrơ ừng ngan. Pha lin Đăk Pơ geh pơrya bè Điện Biên Phủ bơh Tiah V dê, là dơ̆ tam lơh dờng ngan rài lài do dê mờ geh kwơ màng ngan.

Pha lin Đăk Pơ lơh geh gùng lòt tờm ngan, pơgồp bal tàm broă lơh geh ală pha lin pràn kơl dang ndai tàm tiah đah măt tơngai lik Gia Lai – Kon Tum, lơh geh bơta ƀuơn bè bơta geh bal mờ bơta pràn nàng ling lơgar Tây pal kĭ jơnau hơ bal Geneve nam 1954, gờñ tơn jơh dơ̆ tam lơh mờ ling lơgar Tây sò tơm tàm lơgar he. Đại tá, Tiến sĩ ồng Lê Thanh Bài, Phó Kwang atbồ Anih lơh broă rài lài do Ling klàng Việt Nam đơs: “Tam lơh pha lin Đăk Pơ gơsơ̆t jơh Ƀiñ đoàn kơ động 100 bơh ling lơgar Tây tàm gùng 19 An Khê là dùl tàm ală dơ̆ pha lin pràn kơl dang ngan bơh ling klàng mờ làng bol Tây Nguyên dê tàm 30 nam tam lơh tơnklàs jơi bơtiàn. Pha lin lơh pràn lơgar Tây pal kĭ jơnau hơ bal Geneve, tơn jơh tam lơh, dờp bơta krơi is, gơnoar tờm ù tiah he dê. Pha lin hơ̆ ai tơngŏ cồng nha bơh mpồl ling geh phào, ling klàng bal mờ làng bol tiah V dê. Neh rơlao dùl broă lơh is, pràn is tam lơh, bơ̆t bơtàu is mpồl ling nàng geh pha lin pràn kơl dang”.

Đòm jăt bơhiàn ƀòn lơgar khin cha jăk chài, mờ broă lơh ngan bal mờ lơh ngan uă bơh jơh ală mpồl lơh broă cíñ trị, kơnhoàl Đăk Pơ, càr Gia Lai neh lơh geh uă cồng nha pràn kơl dang ngan tàm broă bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar pa. Ồng Nguyễn Viết Giảng, Phó Củ tịc Mpồl cau ling yau kơnhoàl Đăk Pơ pơnyờ să đơs là, bơh dùl kơnhoàl rơƀah, cồng nha lơh sa ờ uă, tus tŭ do neh geh bơta bơtàu tơnguh bè lơh sa mpồl bơtiàn tàm khà tơl ală bơta, kơl jăp. Rài kis niam chài bơh làng bol dê geh gơguh sùm, ală bơta kwơ niam chài geh prăp gàr, ngui niam. Ồng Nguyễn Viết Giảng pà git: “Bol añ pơnyờ să bè rơnàng ồng pàng lài do, mờ ală pha lin pràn kơl dang, tàm hơ̆ uă ngan là pha lin Đăk Pơ. Ngui bơhiàn jăk chài hơ̆ bol añ pơn jăt tai bơ̆t bơtàu dà lơgar mờ bơ̆t bơtàu ƀòn lơgar di pal ngan mờ bơtiàn jăk chài hơ̆ dê”.

Mờ bă ù ơnàng rơlao 500 kơi sồ vuông, khà kờp làng bol 42 rơbô nă, mờ 17 jơi bơtiàn geh ơm kis bal, gơnoar atbồ kơnhoàl Đăk Pơ neh geh broă rơndăp lơh bơtàu tơnguh lơh sa tơl ală bơta. Bơdìh mờ broă geh broă rơndăp lơh sền gàr brê, prăp gàr brê neh geh mờ uă brê ală bơta geh mờr 20 rơbô lồ, bơta pràn lơh sa tờm kơnhoàl dê tŭ do là bơtàu tơnguh lơh sa suơn sre mờ ală gah lơh sa mờ măi mok dềt pơgồp bal mờ lơh sa ờs mờng bơh làng bol mờ làng bol ơm kis tàm kơnhoàl do mờ làng bol kòn cau dê. Nam lài kơnhoàl Đăk Pơ neh lơh geh mờ sơrlèt 19 jơnau kờñ lơh sa mpồl bơtiàn geh ai. Kờp jơh priă lơh geh rơlao 2 rơbô 700 tơmàn đong, gơguh mờr 8% pơn drờm mờ nam 2022. Tă tàm kes priă dà lơgar geh rơlao 36 tơmàn đong. Priă geh tơl nă cau geh 44 tơlăk 700 rơbô đong. Nam 2024, kơnhoàl Đăk Pơ geh ai ờ uă jơnau kờñ bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn bè: Kờp jơh priă lơh sa geh di pơgăp 3 rơbô tơmàn đong; tă tàm kes priă geh 33 tơmàn đong; priă geh tơl nă cau mờr 48 tơlăk đong; geh 03 ƀòn tàm tiah jơi bơtiàn ờ gal cau geh khà ƀòn lơgar pa; khà hìu rơƀah gam 5,17%.

Nàng lơh geh jăt jơnau neh geh ai, kơnhoàl Đăk Pơ, càr Gia Lai tơrgùm đơng lam lơh sa suơn sre, tam gơl phan tam, phan ròng jăt gùng dà broă lơh gơs phan kă bro; lơh pràn broă ngui bơta gơguh jăk măi mok pa tàm broă lơh sa, rài kis; sền kwơ broă rơwah sơntìl, bơta chài sơnka sền gàr nàng tơnguh uă cồng nha, bơta niam phan tam. Lam sồr, dong kờl ròng rơpu, kơnrồ, sur, iar, ơda jăt broă lơh tơrgùm bal; lơh jăt niam broă rơcang kơrian kòp gơtờp ai phan ròng in. Bal mờ hơ̆, tơnguh uă kơnòl broă, tơrgùm lơh pràn mờ lơh geh cồng nha ală broă lơh jăt jơnau kờñ dà lơgar dê; lơh jăt niam kơnòl broă tam gơl sồ, lơh niam sră nggal, drơng niam broă kờñ làng bol in.