Gùng lòt tàm ală kơnhoàl bơh kơnhoàl Chư Sê - Chư Pưh - Chư Prông, càr Gia Lai dê jòng rơlao 32 kơi sồ bè biài bơrteh dă gan ală suơn rơbòng, croh dà, brê bơnơm, tơrbŏ gùng 25, gùng 14 lòt gan uă xã, thị trấn bơh 2 kơnhoàl Chư Pưh, Chư̆ Sê tus mờ ală xã gơtìp kal ke tàm kơnhoàl tiah nhàr dà lơgar Chư Prông dê. Gùng pa geh lơh niam, ờ hềt sền gŏ tàm pang sră rùp ù tiah, mơya tàm mùl màl neh geh rơndeh lòt, phan kă bro, phan geh lơh bơh suơn sre geh pơn diang. Ồng Mai Thế Chiến, kis tàm thôn Hợp Hoà, xã Ia Drăng, kơnhoàl Chư Prông pà git, ồng gŏ gơlơh loh làng ngan bè lơi là “jơh glar bòl tus chờ hờp”. Gùng neh geh tŭ pal tă priă tài lơyài tơngai lơh, den neh di tŭ lơh pràn nàng lơh gơs lài mờ nam pa, cèng geh bơta nàng bơtàu tơnguh dờng ngan ai làng bol kis tàm tiah do in. Ồng Mai Thế Chiến đơs tai: “Lài do broă lòt rê bol añ dê glar bòl ngan. Bơh hìu lòt tus xã Ia Gar ha là Ia Mer den pal lòt gan uă gơl gùng krơi is, trồ tơngai den gơthul, trồ mìu den mbè. Gùng do lơh gơs mờ ai geh ngui den ƀuơn ngan ai làng bol lơh broă sa in tàm broă tăc phan geh lơh bơh suơn sre, ai geh bơta niam phan geh lơh bơh suơn sre làng bol dê geh blơi tơn tàm hìu mờ priă gơguh. Dơ̆ pe tai, gùng lòt ai geh ală bơta niam lơh sa làng bol in, tàm hơ̆ uă ngan là tàm tiah nhàr dà lơgar gơtìp kal ke bè bol añ do”.

Bal mờ ală rơndăp broă lơh gùng lòt kwơ màng neh lơh gơs tàm nam 2023, tiah Tây Nguyên kung geh tai uă rơndăp broă mờr geh lơh gơs, ha là gam lơh ha là pa geh lơh. Dùl tàm ală gùng gơ̆ là gơl gùng tơrbŏ bal ală xã Ia Mlah, Đất Bằng, Phú Cầ3n tus thị trấn Phú Túc, kơnhoàl Krông Pa, càr Gia Lai dê jòng rơlao 8 kơi sồ, priă tă lơh tus 90 tơmàn đong. Jăt ồng Hồ Văn Thảo, Củ tịc UɃÑZ kơnhoàl Krông Pa đơs, gơl gùng do neh lơh gơs mờr 100% khà broă lơh mờ geh ngui cồng nha loh làng ngan, lơh pràn broă lơh sa suơn sre mờ gùng kă bro. Ồng Hồ Văn Thảo, Củ tịc UɃÑZ kơnhoàl Krông Pa pà git tai: “Gùng do lòt gan dùl bă tiah ơnàng rơlao 1 rơbô lồ ù lơh sa mờ gơwèt tiah tuh dà bơh Bơtơ̆t rơbòng dà Ia Mlah dê. Den tàng gơtùi đơs gơl gùng do geh cồng nha, lơh priă tă lơh sa bơh làng bol gơmù uă mờ priă geh gơguh. Mờ tŭ bơcri priă lơh gùng do den làng bol chờ hờp ngan. Lài do gơl gùng do kờñ lòt jơh pal roh 2 jơ nggùl mờ mìng geh rơndeh Honda hơ̆ sồng gơtùi lòt, tơnơ̆ mờ tŭ bơcri priă lơh gơl gùng do den jơh ală pha geh lơh bơh suơn sre bal mờ broă pơn diang phan kă bro đah xã Phú Túc, ia Mlah mờ Phú Cần geh niam”.

Bal mờ ală gùng tơrbŏ ală tiah ƀòn, gùng lòt tàm tiah drà tàm Tây Nguyên kung geh sền gròi bơcri priă lơh uă ngan. Bè tàm càr Lâm Đồng, bơdìh mờ rơndăp broă lơh ơnàng gùng koèl kơh Prenn tơrbŏ ƀòn dờng Dà Làc mờ kơnhoàl Đức Trọng pa geh lơh gơs, mìng gam mờr jơ̆t rơndăp broă lơh tàm dơlam ƀòn dờng gam geh lơh jăt. Tàm càr Dăk Lăk, gơl gùng dờng đah măt tơngai lik đah măt tơngai mŭt gam sơnđan là (gùng Nguyễn Chí Thanh) tơrbŏ ƀlàng rơndeh par Buôn Ma Thuột mờ tiah tàm dơlam ƀòn dờng neh mùl màl geh ai ngui, gùng sồ 01 tơrbŏ ƀòn dờng Buôn Ma Thuột mờ kơnhoàl Buôn Đôn gam geh lơh niam wơl. Rơndăp broă lơh gùng lòt tơrbŏ gùng 26 - gùng 14 – gùng sồ 08 bal mờ rơndăp broă lơh pờ ơnàng gùng Giải Phóng, ƀòn dờng Buôn ma Thuột kung neh geh lơh. Thị trấn Plei Kần, kơnhoàl tiah nhàr dà lơgar Ngọc Hồi, càr Kon Tum kung gam tam gơl pràn kơl dang mờ rơndăp broă lơh mpồl gùng lòt hờ đah jam thị trấn, kờp jơh priă bơcri rơlao 320 tơmàn đong. Lŏ Phạm Thị Thuỷ, làng bol kis tàm thị trấn pà git, gùng lòt do ờ mìng dong kờl làng bol kis hờ đah jum thị trấn tus tàm tiah dơlam ƀuơn rơlao mờ gam pờ geh ală bơta pràn kă bro, lơh pràn nàng thị trấn Plei Kần tus rềp rơlao mờ jơnau kờñ gơs thị xã. Lŏ Phạm Thị Thủy đơs: “Làng bol kis tàm do chờ hờp ngan tài geh gơl gùng do. Gơl gùng do niam, broă kă bro, lòt rê rềp mờ tiah tàm gùl thị trấn, nàng tŭ thị trấn guh gơs thị xã den geh niam rơlao, lơh sa kă bro kung ƀuơn rơlao”.

Di lah bè ală rơndăp broă lơh gùng lòt git nđờ rơhiang tơmàn đong gam pơrlai bơta geh bơh ală kơnhoàl, ală xã dê den ală rơndăp broă lơh gùng lòt rơbô tơmàn đong gam dong kờl ală càr Tây Nguyên rơhời gơs ală gah lơh sa geh kwơ màng jŏ jòng. Geh kwơ màng ngan tàm hơ̆ là Rơndăp broă lơh gùng rơndeh lòt jờl Buôn Ma Thuột mờ càr Khánh Hoà, kờp jơh priă bơcri mờr 22 rơbô tơmàn đong.

Jăt rơndăp ù tiah geh ai lơh tus nam 2030, wèt tus nam 2050, gùng rơndeh lòt jờl do là gùng tờm ngan nàng lơh geh dùl tàm 5 gah lơh sa tàm Tây Nguyên dê, mờ gơnoar broă geh ai lài là broă lơh drơng ala, lòt nhơl mờ pơn diang phan kă bro. geh mŭt lơh bơh nhai 06 nam 2023, tŭ do gùng rơndeh lòt jờl Buôn ma Thuột mờ càr Khánh Hoà neh gŏ rùp rài. Ồng Đặng Thọ Dần, Phó Kwang atbồ cơl dŭ đơng lam gùng lòt, gơwèt Mpồl atbồ ală rơndăp broă lơh gùng lòt mờ Lơh sa suơn sre bơtàu tơnguh ƀòn lơgar càr Dăk Lăk pà git, rơndăp broă lơh do gam geh lơh mhar. “Tŭ do, tơnơ̆ mờ tŭ geh ù tiah den ală cau bơcri priă tơrgùm mhar cò ù nàng lơh gùng drơng broă lơh tàm dơlam is tàm gơl gùng drơng lơh rơndăp broă dê. Bè tiah sồ 01 den geh 100% neh geh gùng drơng tàm broă lơh. Gam tiah sồ 02 den kung neh lơh gơs rơlao 70%. Tiah sồ 03 kung neh ai ngui mờ gam geh cau tờm bơcri priă lơh uă ngan”.

Nam 2023 là nam ală càr Tây Nguyên ndrờm gơtìp kal ke uă ngan bè broă lơh pràn ală broă bơcri priă dà lơgar dê, mơya broă do neh geh lơh tàm ală nhai lồi nam mờ sơlơ loh làng ngan rơlao tàm nhai bồ nam 2024, tàm hơ̆ uă ngan là gơwèt mờ ală rơndăp broă lơh gùng lòt.

Ală rơndăp broă lơh gùng lòt tàm dơlam tiah, rơndăp broă geh tàm tơrbŏ bal tiah geh lơh pràn kơl dang, gam rơhời tơrbŏ bal ală tiah lơh sa bơh tơl càr, bơh tơl tiah mờ bơh tiah tàm gùl lơgar mờ Tây Nguyên, ai geh bơta pràn nàng bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtiàn.