Tơnơ̆ “56 ngai mang tờ bơnơm, bic tàm trồm, mìu sa, piang sùh piang păt”, ngai 07/5/1954, ling klàng mờ làng bol he neh kơryan jơh pôs ling cau sò tơm Điện Biên Phủ. Do là anih rơcang gàr pràn ngan rlau jơh bơh cau sò tơm Tây dê tàm Đông Dương nàng kờñ kơryan jơh dùl bă tiah dờng ơnàng bơh Tây Bắc mờ tiah bồ tô lơgar Lào dê, mờ kai tàm pơgap 18 nhai rơp gơ sơt uă ngan mpồl ling tờm ngan he dê, wèt tus gròi sền ù tiah Việt Nam mờ atbồ kơ̆ jơh gùt tiah đah jum Đông Dương. Mờ nùs nhơm tam lơh khin cha jak chài, bồ tơngoh ngac ngar, bơceh lơh, ling klàng mờ làng bol he neh kơryan jơh pôs ling cau sò tơm Điện Biên Phủ, gơ sơt mờ kup kis jơh 16 rbô 200 nă bol sò tơm, cuh dùh 62 nơm rơndeh par, kup 64 nơm rơndeh oto mờ ai jơh phan tam lơh, gar phàu, sơnơm tơm ba bol sò tơm dê. Geh pơgồp bơnah tơn lơh gơs pha lin Điện Biên Phủ, hơ̆ là bơta pơn iờ să dờng ngan tàm rài lơh ling bơh Trung tướng  ồng Đặng Quân Thụy dê, tŭ hơ̆ là kwang bàng lơh broă pơgồp bal tam lơh, lơh anih sền gròi ù tiah bol sò tơm dê: “Tơnơ̆ tam lơh pha lin, bol sò tơm neh sền he krơi mờ lài. Lài hơ̆ den bol sò tơm sền ờ sơp ngan he, gĭt nđờ nă kwang pơlam broă lơgar Mỹ, jơh mpồl do tus mpồl ndai đơs là, Điện Biên Phủ là ờ gơtùi lơh jai, ngan là rơp pha lin. Tàm prơ gơp uă ngan, tŭ ờ jai den tàm tuh tìs gơp in uă ngan, mờ bol sò tơm neh sền he krơi rlau mờ lài uă ngan. Geh ală kwang ling đơs loh làng là, ling klàng làng bol Việt Nam neh pha lin ling klàng Tây tàm Điện Biên Phủ. Mùl màl tŭ hơ̆, ling he mìng rơp rlau 10 sơnam lơm. Bè hơ̆ den geh dùl jơnau pơn dut là dùl jơi bơtiàn dềt geh bơta lơh ngan jơh nùs, pơn đơl pràn, geh bơceh lơh mờ geh bơta ring bal dùl nùs, geh làng bol dong kờl, geh ală cau đơng lam den gơtùi lơh jai ală mpồl ling cau sò tơm geh phan tam lơh mờ mpồl ling dờng rlau”.

Pôs ling pràn ngan rlau jơh bol sò tơm dê gơtìp kơryan jơh, broă rơndap lơh Nava gơtìp kơryan, lơh ờ jai kai kờñ tơn jŏ tam lơh sơ gràm phà bơh bol sò tơm Tây - Mỹ dê, pờ tơlik dùl bơta pa ai tam lơh in. Phó Giáo sư - Tiến sĩ ồng Nguyễn Đức Hòa, Hìu bơsram Đại họk Sài Gòn mblàng lơh loh: “Lơh jai bol sò tơm Tây, pơgồp bơnah tơn jơh pơn yờ să ngan dơ̆ tam lơh mờ cau sò tơm sơ gràm phà dà lơgar. Tây ờ jai pal ruc rê bơh Đông Dương. Mờ Mỹ neh ờ jai tàm kai kờñ tơn jŏ tam lơh Đông Dương mờ lơh gơs bơta gơ rề làm gùt dunia dơ̆ tam lơh Đông Dương, Mỹ bơcri priă tàm nam 1954 là 555 tơmàn fran, geh tus 73% priă tă tam lơh bơh Tây dê. Mỹ kờñ pha lin dut ndơl mờ khi kờñ lơh gơs dipal mờ adat boh lam dunia dơ̆ tam lơh Đông Dương, mơya dơ̆ tam lơh Điện Biên Phủ neh lơh ờ gơtùi bơta hơ̆”.

Bơta gơ ruc bè tŭ tơngai dong sền gŏ loh làng rlau bè bơta kuơ kah yau dờng màng bơh tam lơh pha lin Điện Biên Phủ dê. Pha lin neh tơn jơh dơ̆ tam lơh jŏ jòng dră wơl bol sò tơm Tây, lơh gơs dơ̆ kac màng jơi bơtiàn làng bol lơh tờm tàm tiah đah tô, sền gàr kơ̆ cồng nha kac màng nhai 8 nam 1945. Phó Giáo sư- Tiến sĩ ồng Trần Ngọc Long – lài do là Phó kwang atbồ Viện kah yau Ling klàng đơs nền, tam lơh pha lin Điện Biên Phủ neh tơngklàs jơh gùt tiah đah tô lơgar he, dơ̆ kac màng jơi bơtiàn làng bol lơh tờm neh lơh gơs mờ lòt guh bơt bơtàu củ nghĩa xã hội: “Mờ tam lơh pha lin Điện Biên Phủ, dơ̆ sơn rờp dùl lơgar gơtìp atbồ geh rài lơh sa ờ bơtàu tơnguh neh lơh jai dùl lơgar dờng geh bơta pràn bè lơh sa, ling klàng dờng rlau. Hơ̆ là dùl bơta ờ huan geh ngan tàm kah yau ling klàng dunia. Bol he neh tơn jơh dơ̆ tam lơh 9 nam jŏ jòng mờ tơn jơh tơn bơta atbồ jŏ jòng mờr 100 nam bơh rài sò tơm sơgràm phà yau dê. Bol he neh geh nggùl dà lơgar nàng bol hi bơt bơtàu phan bơna ai củ nghĩa xã hội in. Mơ kung bơt bơtàu mpồl dong kờl bơh ngkời dờng ngan ai dơ̆ tam lơh 21 nam pơn jat tai in. Mờ tam lơh pha lin Điện Biên Phủ den loh làng bơngă pin dờn bơh Việt Nam dê tàm muh mat dunia geh tơnguh rlau. Việt Nam zân củ kộng hoà mut tàm pơrjum Giơ-ne-vơ mờ dùl gơnoar broă ndai, gơnoar broă bơh cau pha lin dê”.

Tam lơh pha lin kah yau Điện Biên Phủ neh lơh gơlik dùl bơta tam gơl lơh nền, lơh kơryan jơh broă rơndap lơh Nava, lơh kơryan jơh bồ tơngoh kờñ sò tơm sơ gràm phà, lơh ờ gơtùi kai kờñ tơn jŏ tam lơh sơgràm phà bơh bol sò tơm Tây - Mỹ dê, lơh gơlik bơta tam gơl pa, lơh gơlik dùl bơta pa ai tam lơh in. Lồi dŭt Cíñ phủ Tây pal kĭ Hiệp địñ Giơ-ne-vơ, tơn jơh tam lơh, lơh geh wơl ring lơngai, hơ pơrgon ki ngàm lơngăp lơngai is, gơnoar tờm, tơrgùm dùl tơl làm ù tiah bơh 3 lơgar Đông Dương dê. Bơh tam lơh pha lin Điện Biên Phủ, uă jơnau bơsram mờng chài neh geh ngui niam, lơh sir mò tơnguh tus gơnoar broă pa tàm dơ̆ tam lơh dră wơl bol sò tơm Mỹ “Lơh Mỹ in dô, lơh Ngụy in pừ” cèng wơl lơngăp lơngai is, khat gơboh, tơrgùm dùl dà lơgar. Jat Đại tá, Tiến sĩ Lê Thanh Bài, Phó Kwang atbồ Viện Kah yau Ling klàng đơs, tam lơh pha lin Điện Biên Phủ 70 nam lài neh lơh dunia git tus Việt Nam, ki ngàm, đềt mềr mờ Việt Nam: “Việt Nam - Điện Biên Phủ neh gơ gơs mat hòi đềt mềr, mờng kwèng mờ dunia. Bơta do gơ gơs bơngă pin dờn dà lơgar bol he dê, lơh bè lơi nàng bơta kuơ Điện Biên Phủ dê ờ mìng là bol he tơn jơh dơ̆ tam lơh jŏ jòng sền gàr cồng nha kac màng nhai 8 dê. Mờ bơta kuơ hơ̆ geh tă pơgồp tàm bơta tŭ tơngai bơh Điện Biên Phủ dê tŭ do. Hơ̆ là tàm dùl mpồl bơtiàn bulah lơh gơs bơta tam gơl gùt plai ù mơya bơta kuơ bơh dùl dà lơgar, jơi bơtiàn dê kung gam geh đơs nền sùm”.

70 nam neh lòt gan, bơta kuơ kah yau bơh tam lơh Điện Biên Phủ dê ngai sơlơ geh sền swì tơl làm mờ geh tơnguh tus bơta pa. Ală rơnàng tơnơ̆ sùm pơn yờ să bè tam lơh pha lin Điện Biên Phủ đơs is mờ ală dơ̆ tam lơh dră wơl bol sò tơm sơ gràm phà dà lơgar đơs bal nàng bal mờ gơp pơn đờl pràn rlau tai, lơh ngan rlau tai tàm broă lơh bơt bơtàu dà lơgar ring lơngai, pràn kơldang, bơtàu tơnguh. Bơh bơta hơ̆, Phó Giáo sư - Tiến sĩ ồng Nguyễn Đức Hoà đơs: “Jat añ den jơnau gơtha, bơta gơ rềng gơ dê kung gam jrô ơnàng ngan mờ digơlan gơ ơm tàm bơta là bol he pal git ngui niam. Dunia neh git tus dùl rùp hin khin cha jak chài, dùl jơi bơtiàn pha lin tàm Điện Biên Phủ, den dunia kung pal sền gŏ dùl dà lơgar Việt Nam pràn kơldang, bơtàu tơnguh. Bè hơ̆ den jơnau kah kir bè bơta khin cha jak chài bơh Điện Biên Phủ dê ờ gơtìp roh huĭ tàm nùs nhơm làng bol Việt Nam mờ làng bol dunia”.

Sền tàm kah yau jơi bơtiàn, tơl tŭ tơngai ndrờm lời tềl pha lin dờng màng, ală Bạch Đằng, ală Chi Lăng, ală Đống Đa, Điện Biên Phủ, dơ̆ tam lơh Hồ Chí Minh… Hơ̆ sùm là bơta pơn jờng dờng màng ai jơh gùt Đảng, jơh gùt làng bol, jơh gùt ling klàng he dê pơn jat tai tam gơl pràn dipal tàm broă lơh bơt bơtàu dà lơgar, bè jơnau kờñ pơrjum dờng Đảng dơ̆ 13 neh ai tơlik tus nam 2045 lơgar he gơ gơs là lơgar bơtàu tơnguh, priă lơh geh uă… Mờ bơta bềng lìu bơhiàn kah yau dờng màng là bơnàng jă ai ală bơta kơp kờñ tàm pơn jat tai bơta kơp kờñ in, ai dà lơgar he kơ̆ dơn lòt guh tus ală gơnoar broă pa.