Tơnơ̆ mờ 5 nam pơgồp bal rơcang sơndră mờ tơmù ờ uă ngan rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai tàm gah bơto mờ bơsram, ală tiah bơyai lơh uă dơ̆ pơrlòng, bơsram tàp, broă lơh hờ bơdìh ơdŭ bơsram, wèt tus broă tơnguh jơnau git wă bal mờ bơta git tàm broă rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai. Uă broă lơh yal tơngit bè rơcang sơndră mờ tơmù ờ uă ngan rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai geh kwơ màng neh geh bơyai lơh bè: dơ̆ pơrlòng “Tơnklàs plai ù – Kơnòm dềt bơceh lơh cau khin cha jăk chài ngan kơrian rềs àr mờ tam gơl trồ tiah lơh aniai”, sềr rùp hờ bơdìh ù tiah mờ tơngu me “Bal mờ oh rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai– Bơceh lơh rơnàng tơnơ̆ do kơl jăp”, Bơsram tàp rơcang sơndră mờ tơrlah ù tàm hìu bơsram kấp 1 Măng Đen, kơnhoàl Kon Plông, càr Kon Tum.

Bơdìh mờ cồng nha neh lơh geh, broă pơgồp bal rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai đah Ƀộ Giáo zụk mờ Đào tạo bal mờ Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn kung gam geh ờ uă broă lơh ờ hềt pràn bè: geh tŭ broă pơgồp bal ờ hềt di tŭ; ală broă lơh hờ bơdìh ơdŭ bơsram bè rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai gam ờ ndrờm bal đah ală tiah; broă bơto, bơsram tàp ai mpồl cau pơgru tàm ală hìu bơsram bè bơyai lơh hờ bơdìh ơdŭ bơsram bè rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai ờ hềt geh sền gròi, lơh pràn.

Jăt ồng Nguyễn Văn Tiến, Phó Kwang atbồ Kụk Atbồ bơtơ̆t rơbòng dà mờ rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai, gơwèt Ƀộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn đơs, lơgar Việt Nam ơm dơ̆ 5 tàm ală lơgar gơtìp gơrềng uă ngan bơh tam gơl trồ tiah dê. Ală nam pa do, mìu càl dờng sùm gơlik geh mờ bơta geh uă rơlao, geh tŭ gam gơlik geh “dà tih dà cò gơtìp sùm dà tih dà cò”, “mìu càl dờng gơtìp sùm mìu càl dờng” lơh gơtìp hoàc huơr uă ngan bè kòn bơnus bal mờ phan bơna. Den tàng, pơrjum là dơ̆ niam nàng sền wơl ală broă neh lơh geh, broă lơh ờ hềt geh cồng nha, ai geh jơnau bơsram broă mờng chài mờ ai geh ală broă lơh mùl màl nàng pơn jăt tai tơnguh uă cồng nha broă rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah tàm gah bơto mờ bơsram dê tàm ală kấp tàm tơngai pơn jăt tai. Ồng Nguyễn Văn Tiến đơs: “Bơh ală cau pơgru, ală hìu bơsram mờ ală kwang bàng gŏ là broă pơgồp bal rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah tàm ală môn bơsram gơwèt mờ ală kơnòm bơsram là geh cồng nha ngan. Den tàng tàm tơngai tus, bol añ geh dan mờ kwang đơng lam bàr ƀộ pơn jăt tai lơh jăt broă do. Tài bè hơ̆, he geh lơh niam, mờ geh rơcang lài ai ală kơnòm bơsram in git bè broă rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai, git bè rềs àr bơh ù tiah, dơ̆ bàr tai là pơn jăt tai lơh geh dùl mpồl bơtiàn lơngăp lơngai tềng đăp mờ rềs àr bơh trồ tiah tơnơ̆ do”.

Mŭt tàm nam bơsram pa, ală càr kung pal lơh pràn, lơh geh uă broă tơrlòng yal jơnau git wă rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah tàm hìu bơsram dê. Kwơ màng là lơh jăt broă ai lơh tàm broă lơh hờ bơdìh ơdŭ bơsram, broă lơh kàl rơlô bơkang mờ tơngu me bơto sồr jơnau git wă rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah mờ uă broă lơh nàng lơh geh uă nùs nhơm rơcang lài sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah tus mờ cau mè, bèp, hìu nhă mờ mpồl bơtiàn.

Lài mờ hơ̆, Kụk atbồ bơtơ̆t rơbòng dà mờ Rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai neh pơgồp bal mờ Vụ Phan bơna gơwèt Ƀộ Giáo zụk mờ Đào tạo bơyai lơh Pơrjum cri bơyai jăt tơngu me bè pơgồp bal jơnau git wă rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai tàm broă bơsram ală môn bơsram, broă bơto mờ bơsram ală hìu bơsram kấp bàr bơh 5 càr Tây Nguyên dê. Cồng nha pà gŏ neh lơh geh cồng nha niam bơnĕ mờ uă jơnau đơs, jơnau pơgồp bal jơh nùs bơh ală kwang đơng lam hìu bơsram bal mờ cau pơgru dê. Di tàm dơ̆ do, ala măt Kụk Atbồ bơtơ̆t rơbòng dà mờ Rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai, ồng Nguyễn Văn Tiến bal mờ kwang đơng lam ờ uă mpồl lơh broă gơwèt Sở Giáo zụk mờ Đào tạo, Sở Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn càr Dăk Lăk mờ ala măt kông ty Acecook tàm lơgar Việt Nam neh tus còp să, pơlam mờ pà phan 02 hìu cau pơgru geh rài kis gơtìp kal ke tàm càr Dăk Lăk (hìu bi Nguyễn Thái Dương mờ hìu lŏ Đỗ Thị Huyền).

Tàm lơgar Việt Nam, tàm 30 nam pa do, pah nam rềs àr bơh trồ tiah lơh di pơgăp 300 nă cau gơtìp chơ̆t mờ jòi ờ gŏ ƀồc, hoàc huơr lơh sa bơh 1 tus 1,5% GDP. Kơnòm dềt, kơnòm bơsram geh 28% khà kờp làng bol lơgar Việt Nam dê là dùl tàm ală mpồl cau ƀuơn gơtìp aniai ngan tài bơh rềs àr trồ tiah lơh aniai.

Bơdìh mờ ală sră nggal cih jơnau, broă lơh jŏ jòng geh ai tàm tơngu me bè broă rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai ai kơnòm dềt, kơnòm bơsram in, Thủ tướng Cíñ phủ neh tơlik Rơndăp broă “Tơngu uă jơnau git wă mpồl bơtiàn mờ atbồ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai ai bơh tàm mpồl bơtiàn, tus nam 2030” tàm hơ̆, jào kơnòl ai Ƀộ Giáo zụk mờ Đào tạo bơto cau mblàng jơnau bơsram, cau pơgru, pơgồp bal tơngu me rơcang sơndră mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai tàm broă mblàng jơnau bơsram; bơtơl jơnau “Hìu bơsram lơngăp lơngai tềng đăp mờ rềs àr bơh trồ tiah lơh aniai”; gàr lơngăp lơngai ai kơnòm bơsram, phan bơna gah bơto mờ bơsram in tŭ rềs àr bơh trồ tiah gơlik geh.