Tàm 2 rài tam lơh tam dră mờ bol sò tơm lơgar Tây mờ lơgar Mỹ, xã tiah nhàr lơgar Quảng Trực, kơnhoàl Tuy Đức, càr Dăk Nông là tiah bơt bơtàu, mờ bơtàu tơnguh srơh kăc màng tàm tiah đah jum Tây Nguyên dê. Mờ bơhiàn kah yau dờng màng ngan, khin cha jak chài ngan, kơ̆ dơn tàm dơ̆ tam lơh kăc màng, nam 2019, xã Quảng Trực neh geh Thủ tướng Cíñ phủ dờp là xã Lơngăp lơngai jơh tiah do dê mờ dờp rò sră săp sèng tiah tềl lời wơl kấp càr. Mò Thị Brao, cau geh bơngă pin dờn ƀòn Bu Prăng 1A, xã Quảng Trực pà gĭt, làng bol kòn cau M’nông tiah do pơn yờ să ngan bè bơhiàn kăc màng dờng màng. Làng bol sùm pơnđơl pràn lơh ngan sền gàr, lơh jat niam bơhiàn hơ̆, jơh bal tàm broă lơh broă sa. Mò Thị Brao, đơs: “Làng bol bol añ pơn yờ să ngan bè bơhiàn kăc màng dờng màng bơh ù tiah khin cha jak chài Quảng Trực do dê. Ală nam pa do, bol añ kung sùm hòi jà làng bol tam klăc bal, dùl nùs bal, sùm dòn, jat Đảng, Dà lơgar nàng bơt bơtàu ƀòn lơgar, Dà lơgar pas niam. Bol añ kung sùm bơto bơtê oh kòn kòn sau pal prap gàr bơhiàn kăc màng dờng màng. Kung tàm nam pa, añ dan gờm chờ làng bol tàm ƀòn lơgar mờ làng bol jơh gùt lơgar dùl nam pa geh cồng nha, sùm tam klăc bal, dùl nùs bal nàng bơt bơtàu ƀòn lơgar, Dà lơgar ngai sơlơ bơtàu tơnguh”.

 Làng bol ală kòn cau kơnhoàl Ia Pa, càr Gia Lai sùm pơn iờ să là ù tiah bềng bơhiàn kac màng. Jơh gùt kơnhoàl geh rlau 11 rbô 100 hìu bơnhă làng bol, mờ mờr 57 rbô nă cau, tàm hơ̆ rlau 70% là làng bol jơi bơtiàn dồ êt nă cau, uă ngan là làng bol kòn cau Bahnar mờ Jrai. Do là tiah bềng bơhiàn kac màng, uă rơnàng ơruh pơnu tus bal mờ dờng pràn tàm kac màng, tơnơ̆ do gơ gơs mpồl đơng lam bồ tờm ngan bơh ƀòn lơgar dê. Là rơnàng ơruh pơnu dờng bơh ù tiah bềng bơhiàn kac màng, bi Rô Hôk ơm tàm xã Ia Mrơn, kơnhoàl Ia Pa pơn iờ să đơs: “Xã Ia Mrơn, kơnhoàl Ia Pa, càr Gia Lai là ù tiah bềng bơhiàn kac màng. Do là tiah pôs đồng kac màng mờ geh lơh dơ̆ tam lơh tơngklàs jơi bơtiàn. Tơnơ̆ tŭ tơrgùm dùl dà lơgar, geh bơta sền gròi bơh Đảng, dà lơgar dê, làng bol tiah do sùm tam klac bal, jơh nùs lơh broă, bơtàu tơnguh lơh sa, tơn jơh jơgloh tơrmù rƀah. Kơnờm bơh hơ̆, uă hìu bơnhă ngai sơlơ bơtàu tơnguh, rài kis ngai sơlơ bơtàu tơnguh, ngai sơlơ bơtàu tơnguh. Đòm jat rơnàng ơruh pơnu kơnhoàl dê, añ sùm lơh krơh lài, đòm jat bơhiàn kac màng. Mờ kung mblàng yal, hòi jà làng bol tàm ƀòn lơh jat gùng dà bơh Đảng, bơta dong kờl, adat boh lam bơh dà lơgar dê; jơh nùs bơtàu tơnguh lơh sa, sang tĕ ală bơhiàn ờ niam; sền gàr tiah ơm kis gùt dar, tơngkah oh hền lơh ngan bơsram sră tus gùng tus dà, pơgồp bơnah bơt bơtàu ƀòn kac màng ngai sơlơ pas sơm, niam bơnĕ”.

 Kơnhoàl Dăk R’lấp, càr Dăk Nông là tiah ơm kis bơh làng bol kòn cau M’nông dê. Tàm ală dơ̆ tam lơh, làng bol tàm tiah do dùl nùs dòn jat Đảng, jat kăc màng. Ồng Điểu Xem, là cau kra ƀòn, cau ling yau, cau geh bơngă pin dờn ƀòn Dăk Blao, thị trấn Kiến Đức, kơnhoàl Dăk R’lấp dê pà gĭt, rơnàng bơh ồng dê geh uă cau khin cha jak chài tus bal tam lơh nàng ai geh lơngăp lơngai is, sền gàr Dà lơgar. Ồng Điểu Xem pơn yờ să ngan bè bơhiàn kăc màng bơh ling klàng mờ làng bol he dê mờ tŭ do, ồng bal mờ ală rơnàng lòt lài sùm pơnđơl pràn bơto bơtê oh kòn kòn sau pal lơh jat sùm, lơh jat niam bơhiàn kăc màng hơ̆ dê. Ồng Điểu Xem, đơs: “Bol añ pơn yờ să ngan bè bơhiàn kăc màng bơh ƀòn lơgar, Dà lơgar dê. Mờ bơhiàn kăc màng bè hơ̆, làng bol sùm lơh jat ală gùng dà broă lơh bơh Đảng, Adat boh lam bơh Dà lơgar dê. Añ kung chờ hờp ngan là bơhiàn kăc màng neh sùm geh gàr niam, ngui niam, rơnàng kơnòm să tàm ƀòn lơgar kung gĭt wă loh làng ngan bơta do. Đòm jăt bơhiàn kăc màng bơh ồng, bèp dê oh kòn kòn sau tàm ƀòn pơnđơl pràn lơh ngan bơsram sră, tơmut đảng, ơruh pơnu tus sơnam lòt ling tơl làm. Làng bol tŭ do geh rài kis tơl làm, ram mhŭ mờ kis chờ hờp”.

Ồng Liêng Hót Ha Kliêng, kòn cau K’Ho ơm tàm thôn Srê Đăng, xã N’Thol Hạ, kơnhoàl Đức Trọng, càr Lâm Đồng yal, tơnơ̆ tŭ tơngklàs tiah đah jum, tơrgùm dùl dà lơgar, ồng tus bal sền gàr lơngăp lơngai tàm ƀòn lơgar, drơng broă hợp ták xã lơh sa suơn sre. Tŭ do, ồng gam là kwang atbồ Mpồl cau dờng sơnam, cau tàm Mpồl tơrña bơyai thôn Srê Đăng. Ồng Liêng Hót Ha Kliêng sùm bơto wơl kòn sau he dê in bè ală cồng nha kac màng mờ sùm pơn iờ să ngan, chờ hờp ngan tŭ gŏ bơta tam klac bơh mpồl bơtiàn ală jơi bơtiàn tàm ƀòn lơgar kung geh gùt lơgar geh đòm jat: “Cau jơi bơtiàn dồ êt nă cau tàm càr Lâm Đồng đơs bal, xã N’Thol Hạ đơs is bơh tŭ geh kac màng den rài kis làng bol dê neh geh bơta tam gơl loh làng ngan, cau lơi kung geh hìu niam, geh rơndeh niam, geh ring bal tàm bơsram sră, ờ geh bơta ờ rờm, tam cah is kòn cau dờng halà kòn cau dềt, añ gŏ chờ hờp ngan. Añ kơp kờñ tàm nam pa 2024 do, kơp kờñ bơh đơng lam bồ, atbồ bơh Đảng, dà lơgar dê ngai sơlơ kơ̆ kơljap, kơp kờñ làng bol pin dờn, jat Đảng, dà lơgar, lơh jat gùng dà bơh Đảng, bơta dong kờl, broă lơh bơh dà lơgar dê, hơ̆ là ală bơta mờ añ kơp kờñ”.