Tê at ntê kơphê neh ro ngan, kơman dồ ết nha neh rơpă lề jơh, tơl plai kơphê jù lơm gơrung jơh tàm ù, mò Lê Thị Quyên, ơm tàm mpồl 4, xã Thuận An, kơnhoàl Dăk Mil, càr Dăk Nông nđàc ngĭt ngan. Bơh mờr 5 nam bơcri priă tam pa wơl kơphê, tŭ suơn kơphê mut tàm tơngai pĭc plai den trồ prang ơn jơ̆ ngan, tŭ do mìng kơnờm tàm trồ tiah lơm. Mò Lê Thị Quyên, đơs:“Cau lơh broă sa kơnờm tàm suơn kơphe mờ tŭ do gơ chơ̆t jơh bè do den ờ geh tơnhào lơi tai ờ. Sền mờ gơ lơh ờ sŭk ơm ngan, mơya tŭ do dà ờ geh, tàm bơtơ̆t rbòng dà den dà kung neh soăt jơh rau. Tŭ do mìng kơ̆p gơn geh mìu bơh trồ tiah dê lơm geh tờm lơi kis den sơng ka sền gàr tờm hơ̆ đau”.

Gĭt nđờ jơ̆t nam tam kơphê, ồng Nguyễn Bá Luân, ơm tàm thôn Dăk Thọ, xã Dăk Lao, kơnhoàl Dăk Mil pà gĭt, do là nam trồ prang dờng kơn jơ̆ ngan. Neh rlau 5 nhai do tàm tiah do gơ lơh bè ờ geh mìu, trồ tơngai duh jŏ jòng lơh ală tiah geh dà ndrờm soăt jơh lơm. Hìu bơnhă ồng pal bơcri priă blơi 33 nơm kơnồl ding (pah nơm gơl kơnồl jòng 50 thơk) dŭi bồm tus tàm tơnau dà ngài mờ hìu ồng ê pơgap 1 kơi sồ nggùl, pơnđơl pràñ lơh ngan ngui jơh dà gam dồ ết lồi dŭt nàng tuh ai suơn kơphê in. Tàm tơnau dà dềt tàm tiah nggùl tơnau dà, geh gĭt nđờ jơ̆t nơm măy ƀồm dà crăp ding dà lơh gơlik bơta hăt hal ngan ờ hềt tŭ lơi geh. Ồng Nguyễn Bá Luân, tă nhơm jòng đơs:“Dơ̆ sơnrờp tàm rài kah yau gŏ trồ tiah prang dờng, trồ tơngai duh jŏ jòng bè do, tiah lơi kung ờ tơl dà. Añ pal dong kờl kơphê bơh he dê, tŭ do he ờ gơtùi tuh dà, ờ gơtùi dong tờm kơphê tai den sền bè là geh giă mờ ờ geh tơnhào den kung ờ bè lơi sơl”.

Kơnhoàl Dăk Mil là tiah tờm tam kơphê bơh càr Dăk Nông dê mờ bă ù rlau 21 rơbô lồ. Do kung là tiah gam kong hoàc huơr kơn jơ̆ ngan tài bơh trồ prang dờng. 17 tàm 46 broă lơh bơtơ̆t rbòng dà ờ geh dà, ală tơnau dà gam wơl kung mờr soăt lơm. Tàm tŭ hơ̆, rlau 5 rơbô 100 nơm tơnau dà sền bal ndrờm là soăt dà lơm, mờr 2 rơbô nơm tơrlung khoàng kung ờ lơh geh jơnau kờñ tuh dà. Dồ ròt bă ù tam kơphê tàm ù tiah kơnhoàl dê neh mờ gam ñòp, hoañ mờ chơ̆t ro. Ồng  Phan Xuân Vinh, Phó Củ tịc Ủy ƀan Ñân zân xã Dăk Lao yal, dùl tàm ală xã tờm ngan bè tam kơphê tàm kơnhoàl Dăk Mil, kơlôi rcang ngan đơs:“Tàm ù tiah xã dê bă kơphê rlau 9 rơbô lồ, tàm hơ̆ geh bal Kông ty kơphê Đức Lập. Bơta trồ tiah bè do jŏ jòng 1 poh tus 10 ngai tai lơm den digơlan 85% bă kơphê tàm ù tiah jơh gùt xã dê rơ̆p ờ geh tơnhào. Tàm 85% hơ̆ den digơlan ờ geh kơphê pĭc ết ngan rlau jơh 60%, gam wơl ndrờm ờ geh cồng nha tơnhào”.

Jơh gùt càr Dăk Nông geh pơgap 140 rơbô lồ kơphê. Gah lơh sa suơn sre càr tơrgùm kờp tŭ do neh geh 10 rơbô lồ kong gơrềng tài bơh trồ tơngai prang duh mờ bă kơphê do rơ̆p gơguh mhar tàm ală ngai tus tài bơh dà neh soăt jơh. Tŭ do 31 tàm 307 bơtơ̆t tơnau rbòng dà neh soăt dà. Ală tơnau dà gam wơl khà dà mìng gam pơgap 40% mờ gam gơmù mhar ngan.

Ồng Nguyễn Tường Duy, Phó Kwang atbồ Kông ty ngui broă lơh bơtơ̆t rbòng dà càr Dăk Nông pà gĭt, nhai lài, mpồl lơh broă gam gơtùi tam pà dà bơh ală tơnau dơng dà dờng tus ală tiah rềp bal nàng dong kờl phan tam. Mơya tàm tơngai tŭ do, broă tam pà dà là ờ gơtùi lơh ngan. Ală tiah gam pal gàr dà nàng drơng jơnau kờñ tàm tiah hơ̆ dê. Ală tiah neh soăt dà, pal ơm đau, ờ gĭt lơh bè lơi tai: “Ală broă lơh bè là ƀồm dà gen hơ̆ sồng tam pà dà tàm ală kơnhoàl tus tơngai tŭ do ờ geh cồng nha tai tài bơh dà tàm ală tơnau dà neh soăt. Rlau 2 rơbô 400 lồ neh ờ geh broă lơh rcang lài kơryan mờ trồ prang dờng. Dilah trồ tơngai duh, bơta ro kơnrañ jŏ jòng tus lồi nhai 4, bồ nhai 5 den digơlan hoàc huơr dờng ngan gơlik geh”.

Ờ hềt geh nam lơi giă kơphê sùm gơguh uă ngan bè nam do mơya kung ờ hềt geh nam lơi cau tam kơphê tàm càr Dăk Nông kwi kwơ ngan tài bơh trồ prang dờng bè do. Gơnoar atbồ mờ làng bol gam pơnđơl pràn lơh ngan lơh ală broă lơh dong kờl phan tam, mơya uă tiah neh ờ jai lơh tai, sền tờm kơphê gơtìp trồ tơngai duh lơh ro jơh. Giă kơphê gơguh uă do ờ gơtùi bơsir wơl ai ală bơta hoàc huơr kơn jơ̆ kơn jŭt ngan tài bơh trồ prang dờng gam gơlik geh tềng đăp mat dê.