“Lơh jăt ring bal cau klao mờ bơsong ală bơta jal mhar gơwèt mờ cau ùr mờ kơnòm dềt” gơwèt rơndăp broă sồ 08, Mpồl tam klăc cau ùr càr Tuyên Quang neh tơrgùm lơh jăt tàm 570 thôn bơh 121 xã tiah làng bol jơi bơtiàn ờ gal cau tàm càr Tuyên Quang neh lơh geh mờr 340 broă tơrlòng lơh mblàng yal tàm mpồl bơtiàn geh broă tus bal bơh cau klao mờ cau ùr. Bơh tŭ geh mpồl làng yal mpồl bơtiàn lơh broă mblàng yal dong bal cau klao mờ cau ùr, bơ̆t bơtàu tiah kis niam ai cau ùr mờ kơnòm dềt geh lơh pràn.

Mò Hoàng Thị Lan Anh, Phó Củ tịc Mpồl tam klăc cau ùr xã Hùng Đức, kơnhoàl Hàm Yên đơs là, broă lơh geh mpồl mblàng yal mpồl bơtiàn là broă mblàng yal, lam sồr làng bol tam gơl nùs nhơm kơlôi sơnơng, broă lơh, pơgồp bal tàm broă tơn jơh jơnau git wă ờ di pal bè cau klao mờ cau ùr, ai geh bơta ai lài cau klao mờ cau ùr tàm hìu nhă mờ ƀòn lơgar. Mò Hoàng Thị Lan Anh pà git: “Broă lơh gơs mpồl mblàng yal mpồl bơtiàn do den rơ̆p dong kờl ai broă mblàng yal cau tàm mpồl mờ làng bol in rơ̆p wă rơlao tai bè ring bal cau klao mờ cau ùr mờ tam pà bal dong kờl bal lơh geh broă ndrờm bal tàm rài kis hìu nhă, lơh geh dùl hìu nhă hờm ram, gơboh gơbài”.

Tàm xã Hùng Đức, kơnhoàl Hàm Yên, Mpồl tam klăc cau ùr càr ai thôn Khuôn Then lơh tơrlòng broă lơh Mpồl mblàng yal mpồl bơtiàn. Mpồl do geh 08 nă cau là mpồl lơh broă tờm lam lài mờ geh tơl pràn mblàng yal, lam sồr. Lŏ Vi Thị Xuân, dùl nă cau tàm Mpồl mblàng yal mpồl bơtiàn thôn dê pà git: “Bơh dơ̆ mblàng yal geh dong kờl să tờm añ kung wă bơta ring bal cau klao mờ cau ùr mờ rơcang pleh tam lơh pù pờng tàm hìu nhă, sền gàr cau ùr mờ kơnòm dềt, den mìng is să tờm añ gŏ kung rơ̆p mblàng yal ai jơh ală oh mi làng bol tàm thôn in là wă bè bơta ring bal cau klao mờ cau ùr mờ sền gàr gơnoar kơnòm dềt mờ cau ùr nàng rơcang pleh mờ tam lơh pù pờng tàm hìu nhă tàm thôn”.

Bơdìh broă lơh Mpồl mblàng yal mpồl bơtiàn, ală kấp mpồl cau ùr tàm càr Tuyên Quang gam crơng gơs pa mờr 30 broă lơh geh anih pin dờn nàng pơlam bơsong broă tam lah, dong kờl cau gơtìp pù pờng hìu nhă. Bal mờ hơ̆, Mpồl Tam klăc cau ùr càr Tuyên Quang neh pơgồp bal mờ ală hìu bơsram lơh geh ală mpồl “Lam lài bơh bơta tam gơl” Do rơ̆p là dùl broă lơh niam geh kwơ ai ală kơnòm bơsram in tàm broă lơh jăt ring bal cau klao mờ cau ùr, pơgồp bal bơsong ală bơta jal mhar gơwèt mờ kơnòm dềt tiah làng bol jơi bơtiàn ờ gal cau.

Oh Hoàng Thị Khánh Huyền, bơsram tàm Hìu bơsram kấp 3 jơi bơtiàn ơm tơn tàm hìu bơsram ATK kơnhoàl Sơn Dương đơs là: tus bal mờ mpồl, oh mờ ală bơyô geh tìp bal, nhơl chờ pơrài bồ tơngoh bal, geh tam pà bal jơnau git wă bè nùs nhơm tàm sơnam cau pa tào bơh cau klao mờ cau ùr dê. Bơdìh hơ̆ tai, să tờm añ gam geh jơnau git wă tàm broă sền gàr is să tờm nàng kơl jăp mŭt tàm rài kis tơnơ̆ do: “Tus bal tàm mpồl geh dong kờl oh wă bè gùng tam bao bè tam lơh pù pờng tàm hìu bơsram tàm hìu nhă; dong kờl oh yal nàng ală bơyô tàm hìu bơsram in git hìu bơsram mờ tàm nhă pleh mờ ală bơta tam lơh pù pờng tàm hìu nhă”.

Mpồl “Cau lam lài bơh bơta tam gơl”, là 01 tàm 04 broă tơrlòng lơh tờm ngan bơh Rơndăp broă sồ 08 dê “Lơh jăt bơta ring bal cau klao mờ cau ùr mờ bơsong ală bơta jal mhar gơwèt mờ cau ùr mờ kơnòm dềt”. Pơgru Lý Hải Vân, bơto tàm hìu bơsram kấp 3 jơi bơtiàn ơm tơn ATK kơnhoàl Sơn Dương pà git: “Rơ̆ bơto tai jơnau git wă ai ală bơyô lơh broă in tàm mpồl nàng ală bơyô gơtùi mblàng yal mờ ală bơyô bơsram tàm hìu bơsram kung bè là yal uă jơnau git wă gơwèt mờ cau tàm hìu nhă bơyô dê kung bè là tŭ rê mờ ƀòn lơgar den kung rơ̆p geh ală broă lơh niam nàng pơgồp bal ai mpồl bơtiàn in"”

Broă lơh mpồl do neh rơcang ai kơnòm bơsram jơi bơtiàn ờ gal cau in geh jơnau git wă, jơnau geh kwơ nàng lơh pràn ală kơnòm bơsram gơtùi đơs bơh să tờm dê, tam gơl nùs nhơm kơlôi sơnơng, broă bơsram, broă lơh mờ pơgồp bal tơn jơh bơta mờng, bơtiàn ờ niam tàm tiah kơh bơnơm. Tŭ do, ală Mpồl do neh pơgồp bal tàm broă lơh niam ală broă lơh, gùng dà broă lơh nàng bơsong ală bơta gơrềng bal tus mờ kơnòm dềt; dong kờl ală cau pơgru bal mờ cau mè bèp lơh jăt niam broă bơto oh kòn mờ kơrian ală broă tam lơh pù pờng, sơgràm aniai, kă bro, kŭp ris, bao gờñ tàm kơnòm dềt…