Ồng A Chinh- Kra ƀòn thôn Măng Rương, xã Văn Lem, kơnhoàl Đăk Tô, càr Kon Tum pà git, bơh rài yau tus tŭ do, ală bơhiàn ờs mờng bơh yau cau Sơdàng dê kung gam geh làng bol prap gàr sùm. Hìu rông là hìu bal ƀòn dê, là anih geh lơh ală broă lơh niam chài, ală bơhiàn lơh yàng bơh yau ndu gơn rơh ngan. Bè hơ̆ den tàng jơh ală ƀòn bơh cau Sơdàng dê tàm xã Văn Lem ndrờm geh hìu rông lơm: “Làng bol kòn cau Sơdàng kung gam gàr sùm broă lơh hìu rông jơnhua tềng gùl ƀòn, rơkàng hìu rông sùm geh tìm mờ nhơt ja. Mìng ờ kờp jrông hìu rông dê den tŭ do kơnờm dà lơgar tă priă lơh gơ in kơ̆ den tàng lơh mờ bê tông, sơmang lơm. Ai ală phan ndai ndrờm lơh mờ dơm chi, gle đơr ai bơh tàm brê, lơh jat bơhiàn ờs mờng bơh yau. Hìu rông tŭ do krơi rlau mờ rài mò pàng dê rài yau, lài do, hìu rơng, hìu rông den mò pàng lơh mờ gle đơr,… mơya tŭ do lơh mờ ndàp den kơ̆ rlau”.

Ồng A Ku, Công chức Niam chài- mpồl bơtiàn xã Văn Lem, kơnhoàl Đăk Tô, càr Kon Tum pà git: Xã tŭ do geh rlau 650 hìu bơnhă mờ rlau 2 rbô 800 nă cau, jơh ală ndrờm là cau Sơdàng, geh tus 95% khà kờp làng bol. Rài kis làng bol tiah do dê uă ngan là lơh sa suơn sre. Tàm hơ̆ uă ngan là tam kòi sre, phan lơyah ngai mờ 2, 3 bă kơphe. Nam 2023, xã tơl khà ƀòn lơgar pa. Ồng A Ku yal, bulah rài kis tam gơl pa, bơta chài lơh sa gơguh jak, mơya bơhiàn niam chài bơh yau cau Sơdàng dê kung gam geh prap gàr sùm bơh ală bơhiàn lơh yàng tàm lơh broă, lơh sa, ngan là gơ wèt mờ tờm kòi: “Jat bơhiàn lơh sa suơn sre bơh yau cau Sơdàng dê, pơgap nhai 3, nhai 4 nam Tây den làng bol sơn đờm mù tàm sre lơh broă, tùc tam. Ƀòn kung gam gàr sùm ală bơhiàn lơh yàng lơh sa jat tơngai tàm nam. Tàm ală broă lơh yàng den gơ jat tàm bơta geh ngan bè priă jền, ală nam tơnhàu phan geh uă den lơh poac rơpu, lơh poac sur. Ală broă lơh yàng ờ gơtùi ờ geh klau pơnu ùr ơruh dròng cing jañ mồng, đơs crih tamya chờ hờp. Tơnơ̆ tŭ tùc tam 2, 3 nhai den làng bol bơyai lơh yàng sa kòi sơntìl, tơnơ̆ hơ̆ 2, 3 nhai den lơh yàng wàs gùng lòt tàm mìr rơcang lòt tàm mìr sĕ còp kòi gam lik sơnyùr. Ală nhai lồi nam den ƀòn bơyai lơh yàng Ñô lir bông”.

Tàm xã Văn Lem, kơnhoàl Đăk Tô gam lam lơh uă broă lơh tam gơl rơndap tap sèng chi tam, ngui khoa họk kỹ thuật nàng kờñ tơnguh priă jền lơh geh ai ală hìu bơnhă làng bol in. Pa do, Mpồl cau lơh broă sa kơnhoàl neh dong kờl ală hìu bơnhă 300 tờm sơntìl chi tam ală bơta, 1 tấn phơng sih mờ git nđờ jơt nơm sur sơntìl. Jat ồng A Chinh yal, tŭ do làng bol neh git ngui ală bơta chài gơguh jak khoa họk kỹ thuật tàm broă lơh sa, tŭ kòp jê den lòt tus hìu sơnơm. Bulah bè hơ̆, broă lơh yàng jat bơhiàn ờs mờng bơh yau kung gam làng bol prap gàr sùm, hơ̆ là dùl bơnah rài kis nùs nhơm: “Lài mờ tŭ tùc tam bồ nam den kung geh hìu khi lơh poac sur, iar, trŭ mbar, kung geh hìu bơnhă pơ dơng sơlàu piang nàng hòi dan ală brah yàng sền gàr, dong kờl. Tŭ tàm ƀòn geh kòp jê den kung hòi dan ală brah yàng dong kòn dềt in bời kòp, mhar pràn wơl. Bulah bè hơ̆, làng bol tŭ kòp jê kung lòt tus hìu sơnơm nàng kham, nàng mhar pràn wơl”.

Ồng A Ku, Công chức Niam chài- Mpồl bơtiàn xã Văn Lem, kơnhoàl Đăk Tô, càr Kon Tum kung pà git: Nàng prap gàr mờ ngui niam ală bơta kuơ niam chài bơh yau, gơnoar broă bơh cau kra ƀòn, cau geh bơngă pin dờn tàm ƀòn lơgar dê là kuơmàng ngan. Bè hơ̆ den tàng pah nam, gơnoar atbồ mờ gah lơh broă geh gơnoar ndrờm bơyai lơh tìp mat, pơn jờng mờ geh broă lơh dong kờl nàng hòi jà làng bol gàr sùm bơta niam chài jơi bơtiàn kòn cau he dê: “Tàm xã Văn Lem tŭ do kung gam gàr sùm broă bơyai lơh tìp mat ală cau kra ƀòn nàng cribơyai, bơyai lơh 3 dơ̆ lơh yàng bơh yau. Broă lơh yàng sơn rờp tàm nam là Lơh yàng dà mbòr bơh cau kra ƀòn đơng lam, mờ kung tam pà kơnòl ai làng bol in rơcang, lòt jòi phan ai ngai lơh yàng in geh lơh niam, chờ hờp geh kuơ. Dơ̆ 2 là lơh yàng wàs gùng mut tàm mìr, den hơ̆ là tŭ tơngai kơp kòi dum. Pơgap nhai 10 nam Tây den tŭ kòi neh dum tàm lŏ sre den jơh gùt ƀòn tơrgùm bal mờ gơp tơ wàs jòi mờ lơh yàng Ñô lir bông”.

Nàng kờñ prap gàr mờ ngui niam bơta kuơ niam chài krơi is bơh ală jơi bơtiàn kòn cau dùl êt nă cau tàm càr dê, Ủy ƀan Ñân zân càr Kon Tum neh ring bal, ai tơlik uă rơndap broă, broă lơh, broă rơndap lơh prap gàr, ngui niam phan soh bơh yau; prap gàr, ngui niam phan lời wơl ù tiah niam chài cing mồng; prap gàr mờ ngui niam hìu rông bơh yau; broă rơndap lơh kờp sền phan lời wơl niam chài ờ di phan bơna tàm càr. Broă gàr sùm ală broă lơh yàng bơh yau cau Sơdàng dê tàm xã Văn Lem, kơnhoàl Đăk Tô kung là dùl bơnah tàm broă lơh jat gùng dà, broă lơh bơh Ủy ƀan Ñân zân càr Kon Tum dê.