Cau chài Rơchom Nha kơlôi rơcang bè phan lời wơl yal yau
Chủ nhật, 06:00, 24/09/2023 Cau mblàng: K’Duẩn/ VOV Tây Nguyên Cau mblàng: K’Duẩn/ VOV Tây Nguyên
VOV4.K'Ho - Cau chài Rơchom Nha, kòn cau Jarai ơm tàm ƀòn Mrông Yố, xã Ia Ka, kơnhoàl Chư Pah, càr Gia Lai. Ồng geh làng bol tàm ƀòn lơgar hòi là cau chài geh uă bơta chài, tài ờ mìng git đơs pơnđik, git dròng cing jañ mồng, mòn uă bơta đờng goòng bơh yau, mờ gam git yal yau tai. Bulah bè hơ̆, tềng đap bơta geh ngan yal yau pơhìn ờ geh cau tàm pơ dờn, cau chài Rơchom Nha geh ngan bơta kơlôi rơcang.

Cau chài Rơchom Nha pà git, bơh gam dềt sùm lòt tàm mìr bal mờ mè bèp, gơ rờm nùs tồr he dê tàm ală gùng đơs pơnđik mè dê, ală mang lơh chờ kềng gơnru ồs hơng iat ồng mò yal yau. Mờ bơh hơ̆, đơs pơnđik, yal yau, ală jơnau yal bơh yau cau Jarai dê neh gơ mut tàm bồ tơngoh Rơchom Nha dê. Jat ồng, kờñ gơtùi yal yau pal geh bồ tơngoh kah niam, geh bơta kơlôi sơnơng niam, git tòng bơr, git tam gơl, gơtùi ai gŏ tơl bơta muh mat, nùs nhơm bơh tơl nă cau tàm jơnau yal yau dê. Gơ wèt tàm cau yal mờ jơnau yal yau digơlan geh 2, 3 bơta krơi ƀà, bulah tơngume ờ tam gơl.

Ồng Rơchom Nha yal dùl gơl jơnau yal yau Jiông bau mờ ùr H’Bia Pơsêh bơh cau chài Rơchom Nha yal. Do là jơnau yal yau yal bè klau Jiông bau mờ ùr H’Bia Pơsêh, là dùl nă ùr ơruh hàng niam ờ git lơh ngan. Ùr H’Bia git lơh gun nàng sền gàr să tờm mờ tềng đap bơta sò tơm lơh aniai bơh bol cà ràk jàñ bơsak dê. Git nđờ nă klau pơnu niam, pràn kơldang tus dan bau mờ khai, mơya ờ geh cau lơi lơh khai kờñ. Mìng geh klau Jiông hìu rƀah, là cau lơbơn niam mơya geh bơta pràn crih crài ngan. Nisơna gơ di tàm tìp tŭ lòt tàm brê pik biap, bơh tơm boh bơr, gŏ klau rƀah do chài ngan tơm boh bơr bơr mờ pràn kơldang tai den tàng ùr H’Bia Pơsêh kờñ lòt lùp khai nàng bau. Tŭ bau, kis mờ H’Bia Pơsêh ờ jŏ, klau Jiông klo yal geh dùl nă ùr kòn kồñ tàm ƀòn ngài, hàng niam ngan mờ mpàng tê chài rơgơi, jak ngan tàñ phan, ruồi brài tiơng pơn rơ làm gùt ală tiah, klau do dan mờ pơ ùr lòt lơh kwèng mờ ùr hơ̆. Lài mờ tŭ lòt, klau Jiông pal sơrlèt gan bơta lòng bơh pô bàp dê, sồr re gan tơnau è rơpu hìu, dilah jai den rơp ai lòt, ai dilah ờ jai den pal ơm wơl. Jiông neh sơrlèt gan bơta lòng den tàng khai lòt gùng nàng jòi ùr jak chài tiơng pơn rơ ne.

Tŭ geh lùp, nchi bơh tài gơtùi kah ală jơnau yal yau jòng bè do, jŏ bè do. Cau chài Rơchom Nha pà git: “Añ klo cau dờng tàm ƀòn yal wơl. Cau lơi git yal yau, git đơs pơnđik yal yau den yal wơl tơl nă cau in iat, hơ̆ sồng he bơsram ờm rơhời bơh khi. Broă đơs pơnđik yal yau tàm hìu den bơsram bơh ồng mò, mè bèp he dê tŭ trồ mang lài mờ tŭ bic, ồng mò, mè bèp mờng yal yau kòn sau in iat jơnau yal yau; ai tŭ lòt bơdìh, tìp mat mờ ƀòn lơgar halà lòt lơh mìr, bic tàm brê, lòt kup ka, pic biap den iat cau tàm ƀòn, gơp bơyô cau lơi git den yal wơl gơp in, jơh ală jơnau yal yau añ ndrờm bơsram git bơh bơta bè hơ̆”.

Tŭ do, tŭ rài kis phan bơna làng bol dê ngai sơlơ geh tơnguh, ală phan bơna, anih lơh prài bồ tơngoh li la den ală dơ̆ yal yau bơh ồng Nha dê kung ờ huan geh tai sơl. Tŭ do, mìng tàm ală dơ̆ lơh chờ, cau chài Rơchom Nha hơ̆ sồng geh tŭ nàng yal yau ai jơh gùt ƀòn in iat. Bơdìh mờ yal yau, cau chài Rơchom Nha gam đơs pơnđik niam ngan, git nhơl mờ git mòn uă bơta đờng goòng kòn cau bè: kni, trưng, bró, klông pút, ting ning.

Kah wơl tŭ gam pơnu, cau chài Rơchom Nha pà git, sùm tàm trồ mang àng ndar, ală klau pơnu bic bal tàm hìu rông ƀòn dê, bàr, pe nă cau dờng sơnam tus hìu rông tơm boh bơr mờ klau pơnu, sền gŏ gal cau, chờ hờp, khi ơm wơl yal yau, đơs pơnđik yal yau bol hi in iat. Halà ală tŭ ƀòn bơyai lơh yàng sa rơpu, kơnrồn, ñô tơrnờm gal cau chờ hờp, cau kung đơs pơnđik yal yau ai jơh gùt ƀòn in iat. Niam chài ñô tơrnờm, cau ñô mờng ñô dùl bă rơlĕ rơlùn, ñô jài tơm boh bơr jàu, pal jŏ hơ̆ sồng tus he ñô, den tàng sùm tàm tŭ kơp tus dơ̆ he, ală cau chài đơs pơnđik yal yau gơp in. Ồng Rơchom Nha- là cau kờñ mờ iat jơnau yal yau tŭ gam pơnu, khat tàm tŭ lơi geh broă, ồng sùm iat mờ bơsram jat. Ồng yal: “Tŭ gam kơnòm să, pa rơp iat dùl dơ̆ mờ ờ sền ngac, ờ kờñ den rơp ờ gơtùi bơsram jat, iat jơh den huĭ jơh tơn. Mơya añ den iat den añ jơh nùs jơh tồr iat nàng bơsram, tài tàm jơnau yal yau bơto uă ngan bơta bè đơs tòng bơr, bơhiàn ờs mờng bơh yau, niam chài tơm boh bơr niam bơnĕ bơh ƀòn lơgar dê ndrờm geh tàm jơnau yal yau lơm. Pơn yơu bè bơta chài cau rơndap tap sèng, cah rơña halà tơrña gơ rờm bal, tơm wơl ală broă tam lah tàm ƀòn lơgar kung geh đơs tàm jơnau yal yau sơl. Añ gŏ bơta hơ̆ kuơmàng ngan mờ pal bơsram jat nàng mblàng wơl rài kòn sau tơnơ̆ do in. Tàm hơ̆, yal bè bơta tryăng tryồng, ờ ngòt bòl glar kal ke, yal bè ală cau khin cha jak chài khin tam lơh dong klàs làng bol tàm ƀòn, dong kờl cau rƀah gơtìp cau pas rồn bơklơn… ndrờm geh jơh tàm jơnau yal yau”.

Hìu bơnhă ồng geh 2 nă kòn mơya ờ geh cau lơi lơh broă tàm gah niam chài kòn cau. Bơtuah ngan, ồng geh sau là Rơchom Tứ, deh nam 2009 geh bơta chài mờ kờñ ngan gùng đơs crih, niam chài bơh yau, Bè hơ̆ den tàng, ồng Rơchom Nha neh jơh nùs bơto wơl, mờ bơta kơp kờñ rơp geh cau tàm pơ dờn wơl. Kơnờm geh bơta chài, den tàng bơh tŭ gam bơsram kâp 1, Rơchom Tứ neh git bè gùng đơs crih niam ngan, kah jơnau pơnđik mhar ngan, sap đơs pơnđik niam ngan. Trồ mang, Rơchom Tứ sùm ơm rềp mờ ồng Rơchom Nha, iat ală jơnau ồng yal, hơ̆ sồng ồng teh đờng, ai sau den đơs pơnđik. Mìng tơnơ̆ 2, 3 nam, Rơchom Tứ neh gơ gơs là cau chài dềt, bal mờ mpồl cau chài bơh xã Ia Ka, kơnhoàl Chư Pah, càr Gia Lai lòt lơh tàm uă. Rơchom Tứ pơn iờ să ngan bè bơta do: “Kung bè broă bơsram sră bè hơ̆ sơl, cau lơi tryăng tryồng bơsram den git, ai dilah ờ kờñ den rơp ờ git. Tài añ neh kra, kơp kờñ gàr wơl kòn sau, ƀòn lơgar in jơnau yal yau kòn cau he dê. Tŭ gam kơnòm den mờng iat cau kra yal yau nàng bơsram, bơsram rơhời bơh nam do tus nam tơnơ̆, tŭ lơi khai dờng den khai rơp git uă rlau. Bơta gơ kờñ tàm jơnau yal yau cau khin cha jak chài dong klàs ùr hàng kung geh uă. Ngan là geh tam lơh tài bơh tàm pìt ùr hàng, ală klau pơnu pal geh bơta pràn crih crài den hơ̆ sồng gơtùi ai geh ùr hàng. Cau tàm pìt ùr he kờñ den pal tam lơh nàng geh pơ ùr gơ tàih”.

Cau mblàng: K’Duẩn/ VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC