Cau prap gàr bơta niam ồi yau kòn cau Rơđê dê
Chủ nhật, 06:00, 12/11/2023 Cau mblàng K’ Hạnh/ Cau cih: H’ Zawut Byă (VOV TâyNguyên) Cau mblàng K’ Hạnh/ Cau cih: H’ Zawut Byă (VOV TâyNguyên)
VOV4.K’Ho- Mò H’Dĭ Ktŭl (kòn cau Rơđêh, sùm hòi là mò Phát dê), 65 sơnam, ơm tàm ƀòn Drai Hling, xã Hòa Xuân, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk là dùl tàm ală cau chài tàñ ồi yau. Mò chài ngan ală broă lơh ruồi brài, tàñ ồi bơh yau kòn cau Rơđê bơh lài do dê. Mò ờ kah jơh he neh tàñ gĭt nđờ nơm ồi mă kòn, ồi mbơn, ào, ồi tơ̆, phan ntròñ ai tơl nă cau in mờ geh dùl bơta là mò sùm kơ̆p kờñ mblàng lời wơl ai rơnàng tơnơ̆ do in.

Bơh yô yau do, jơh ală cau ùr kòn cau Rơđê ndrờm gĭt ruồi brài, tàñ ồi. Tơl  pang ồi yau ngan là bơta đo was bơh bơta tryang tryồng, chài ngan, bơceh lơh ngan bơh cau ùr Rơđê dê. Kung bè gĭt nđờ nă ùr ơruh dùl sơnam bal, mò H’Dĭ Ktŭl kờñ mờ hàm kờñ ngan bơsram jat ală mò, mè broă lơh nàng lơh tàñ geh dùl pang ồi kòn cau ai să tờm he in mờ lơh phan pà ai cau rềp mềr in. Mò H’Dĭ Ktŭl đơs: “Añ bơsram tàñ ồi kòn cau tŭ pà mìng 12 sơnam lơm. Tŭ gŏ ală mò, mè tàñ ồi kòn cau añ kờñ ngan. Añ kơ̆p kờñ tàñ geh nàng ngui tàm hìu bơnhă. Tŭ hơ̆ ờ gŏ kơlôi tus tăc bro bè tŭ do dê ờ. Añ neh tàñ ào, mpha, ồi mă kòn, ală ồi tơ̆ dờng”.

Rlau 50 sơnam kờñ ngan mờ broă lơh, mờ ală rùp bơka, bơta niam dà sơng bơh ồi kòn cau jơi bơtiàn dê, mò geh tai ală bơta mờng chài jat tàm dà sơng tờm ngan tàm ồi kòn cau Rơđê dê là dà jù. Mò đơs, tơl nơm ào, ồi halà ồi tơ̆ ndrờm cèng bềng ngan ală jơnau yal niam ngan, hơ̆ là bơhiàn, rài kis niam bơnĕ bơh gĭt nđờ rài do dê. Mò đơs: “Lài do rài kis kal ke ngan ờ geh ồi mă kòn, ồi tơ̆ tŭ bĭc. Làng bol tam is tờm đềs, ruồi brài, tàñ biài nàng tàñ ào, ồi. Tơnơ̆ tŭ tơnhào jơh bơkào đềs dum, đềs rơ̆p lòt gan uă broă lơh bơh broă dờñ dềs, tơrlề đềs tus gơ rờih jơh nàng gơtùi ruồi gơ gơs brài mờ lồi dŭt là tram tàm dà sơng, pơn yơu bè dà rơmĭt den rơ̆p ngui dà rơmĭt bơh tờm rơmĭt dê. Tài bơh rài kis kal ke den lài do tơl phan tàñ nàng tàñ gơs dùl nơm ồi kòn cau ndrờm geh bơh bơta bơceh lơh is, kong bòl glar kal ke lòt jòi tàm brê bơnơm”.

Là dùl nă cau chài gĭt loh ngan bè gơtha bơh ală rùp bơka tàm pang ồi kòn cau dê, mò H’Dĭ Ktŭl pà gĭt, ală rùp bơka niam ngan hơ̆ là bơta tờm krơi is ngan bơh ồi kòn cau Rơđê dê. Bơta bơceh lơh bơh ală cau chài dê lila uă ngan den tàng ală rùp bơka tàm ală ồi kòn cau Rơdê krơi is ngan. Mơya ală rùp bơka hơ̆ uă ngan geh ai bơh nùs nhơm kờñ gơboh mờ phan poan jơng bè sềm, kòp, tung bơrlăk,... mờ chi che bè nha, bơkào, tờm chi, tờm rơtồñ... Bơdìh hơ̆ kung geh ală rùp bơka bè bơta niam chài, gah pin dờn jat Yàng bè che yồng cing. Ngan là, bơta niam rùp bơka tàm ào cau klau halà ồi, ào cau ùr dê geh bơta krơi is sơl. Mò đơs tai: “Tŭ do rài kis neh bơtàu tơnguh, ờ gam pal lòt jòi ală phan tàñ bơh tàm brê bơnơm nàng tàñ ồi, ào tai mờ blơi phan neh geh lài nàng rê tàñ. Mơya kung ờ lơh roh sơl ală gùng niam, rùp bơka is rơmis ngan bơh ồng mò dê lời wơl. Pơn yơu bè tàñ ào, rơ̆p geh rùp bơka plai, gar plai nhồng, gar plai rơpoal. Tŭ do, geh ală cau chài tàñ bơceh lơh pa ngan tai mơya kung ờ gŏ lơh roh tĕ gùng rùp bơka is rơmis gơ dê sơl. Ai rùp bơka tàm ồi kung krơi mờ tàm ào sơl, pơn yơu bè geh rùp bơka rùp bơkào, tàñ sơging 13 dang halà 17 dang..”.

Nàng tàñ sir dồ pang ồi kòn cau sùm roh uă ngan tŭ tơngai, den tàng ală cau chài tàñ phan sùm gơ jal lơh tàm tŭ ru. Cau chài mò H’Dĭ Ktŭl pà gĭt: geh bơta sền gròi bơh Dà lơgar mờ bơtàu tơnguh bơh gah lòt nhơl, phan bơna ồi kòn cau hời rơ hời gơs gơs ală phan bơna lòt nhơl den lơh geh tơl bơta niam ai oh mi tàm ƀòn in geh tai priă jền. Mò H’Dĭ Ktŭl yal:“Dà lơgar neh geh ală broă dong kờl, broă rơndăp lơh nàng prap gàr mờ bơtàu tơnguh phan ồi yau kòn cau Rơđê dê. Làng bol chờ hờp ngan mờ lòt bal jơh nùs ngan tàm ală rơndap broă lơh geh ai. Añ kơ̆p kờñ là tơnơ̆ jơh tơl nă cau ndrờm gĭt sền dờng màng mờ prap gàr bơhiàn niam  bơnĕ bơh phan bơna ồi kòn cau jơi bơtiàn he dê”.

Gơwèt mờ cau chài H’Dĭ Ktŭl, tàñ ồi kòn cau ờ mìng lơh geh bơta chờ hờp lơm mờ kwơ màng rlau tai là pơgồp bơnah prap gàr, yal tơngĭt bơta niam chài yô yau bơh kòn cau Rơđê dê. Mờ bơta gĭt wă mờ bơta kờñ ngan mờ dà sơng krơi is ngan, rùp bơka li la uă ngan mò H’Dĭ Ktŭl chờ  hờp ngan geh tus bal mblàng yal wơl ai oh mi tàm ơdŭ bơto bơtê, bơto tàñ wơl ồi kòn cau bơh yau dê. Bơh hơ̆, mò neh pơgồp bơnah prap gàr mờ ngui niam bơhiàn niam chài niam bơnĕ bơh kòn cau Rơđê tàm xã Hòa Xuân, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk dê.

Cau mblàng K’ Hạnh/ Cau cih: H’ Zawut Byă (VOV TâyNguyên)

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC