VOV4.Mnông: Năm aơ le\ rlău 35 năm deh, yơn yuh Trần Thị Kim Tiến, ta thôn 4, xã Ea Bhôk, nkuăl Cư Kuin, n’gor Daklak ê ho\ gu\ sai ma gu\ kơt ne\ rong mê| rang rlău 70 năm deh n’hanh 2 hê yuh geh ntưp dak si kh^h diôxin. Yuh Tiến an g^t, ntơm nơh bơ\ yuh hăn tahen geh ntưp dak si kh^h dioxin yor tahen Mỹ sui ta rơh tâm lơh kăl e. tât ba kơi nơh gu\ ur geh 5 nu^h kon r^ 2 hê nu^h kon bôk năp geh ntưp nău ji. Bơ\ yuh kh^t tâm 3 năm ba năp, 2 hê yuh nô bôk năp bâh yuh way geh nău ji hô, bôk rngok mô hôm g^t m^n, rnôk kah rnôk hươi, rao săk jăn ach o geh rnôk bu kơl mơ dơi. Năm 2015, yuh geh ntu\k kan mât kơl mpôl nu^h ntưp dak si kh^h diôxin nkuăl cư Kuin an yuh Tiến manh 10 rkeh prăk rvăt du mblâm ndrôk me. Bâh geh mât chăm ueh, ndrôk têh dăng n’hanh nchrăp deh kon. Yuh Trần Thị Kim Tiến an g^t:

“Lôch geh kơl an rnăk vâl manh prăk rvăt ndrôk r^ rnăk vâl le\ nsrôih mât chăm an ueh. Rnăk vâl lah ueh tât ăp ntu\k kan, ăp gâl kan le\ nta nău dơh nơih an rnăk vâl hên geh manh prăk gay ma pah kan.

Nu^h ntưp dak si kh^h dioxin

            Ndrel đah rnăk vâl yuh Tiến, tâm năm 2015, mpôl kan kơl nu^h ntưp dak si kh^h diôxin nkuăl Cư Kuin hôm nha kơl an rnăk vâl wa Vũ Văn Giang, ta xã Ea Hu, manh prăk rong ndrôk. Wa Nguyễn Khắc Hữu, kruanh mpôl kan kơl an nu^h ntưp diôxin nkuăl Cư Kuin an g^t, aơ lah ngoăy tâm âk nău kan bâh ntu\k kan gay ma kơl an ăp nu^h geh ntưp diôxin geh rpăk, hun hao wa\ng sa. Ta meng ne\, ntu\k kan le\ kơl [aơ [ơ [ư ăp nău kan tât ôp khâl, tât kơl ăp nu^h geh kop ji mô lah geh nău rêh jêr jo\t mpeh wa\ng sa. Ntu\k kan kơl nu^h ntưp diôxin nkuăl Cư Kuin lah ngoăy tâm âk ntu\k kan geh njêng le\ rngôch nu^h bâh ta xã bâh du\t ơm, mât do\ng rnoh prăk pah kan geh săk rnglăy. Bâh ntơm geh njêng tât a[aơ, ntu\k kan le\ geh rgo\ jă ăp nu^h kan, rdâk [ư geh 3 mblâm ngih jat tâm ro\ng đah rnoh khlay 60 rkeh prăk ăp jay an ăp nu^h geh nău rêh jêr jo\t mpeh ngih gu\, pă an âk nklâm ndơ an ăp nu^h ta rmôt đah bar pe jât rkeh prăk. Dơi geh ăp nău geh ne\, ta meng nău kơl an, kơl an bâh ăp nu^h lo\ng nuih n’hâm r^ nău khlay ngăn lah geh nău mât kơl, nta nău dơh nơih kơl an bâh ăp gâl kan n’gâng kan ta ntu\k n’hanh nău kan nsum ti bâh lam ntu\k rêh jêng. Wa Nguyễn Khắc Hữu an g^t:

            “Ăp năm r^ ntu\k kan kơl nu^h ntưp dak si diôxin ta nkuăl le\ geh dơn nău mât kơl bâh ăp gâl kan ăp n’gâng kan, ntu\k kan le\ rgum mât chăm, kơl an ăp nu^h ntưp nău ji. Mhe nơh r^ ntu\k kan le\ geh rvăt 2 mblâm ndrôk an 2 rnăk vâl hun hao pah kan mât rong. Tât atay Uỷ ban mặt trận Tổ quốc Việt Nam nkuăl le\ kơl an ntu\k kan 30 rkeh prăk. A[aơ ntu\k kan le\ geh joi ăp nu^h gay ma kơl n’hanh dôl [ư hăn rvăt ndrôk gay ma kơl an rnăk vâl geh nău ji jêr jo\t hun hao nău mât rong.

            N’gor Daklak a[aơ geh rlău 5 rbăn 600 nu^h geh ntưp dak si kh^h diôxin. Ta meng nău mât đăp mpăn ăp rnoh kơl, nău kơl an ăp nu^h ntưp nău ji t^ng nău ntru\nh, ntu\k kan hôm nha ua\nh khlăy nău rgo\ jă ăp nu^h kan, tâm rgop prăk n’hanh do\ng ăp rnoh prăk an geh săk rnglăy. Bâh rnoh prăk aơ, tâm ba năp nơh, ăp gâl kan ntu\k kan le\ kơl [ư rdâk njêng 62 mblâm ngih tâm ro\ng n’hanh kơl nkra mhe 27 mblâm ngih jay, [ư tât ôp khâl, rgo\ jă, pă ndơ an ăp nu^h dơi kơl đah rnoh khlăy rlău 3,2 rmen prăk, pă học bổng, ndeh rlă\, prăk nkrem,  kơl an ăp nu^h geh nău tât ndal n’hanh kơl rpăk pah kan an rhiăng nu^h geh ntưp diôxin. Êng tâm 6 khay bôk năm aơ, ntu\k kan le\ rgo\ jă geh bơi tât 600 rkeh prăk, kơl an 10 rnăk geh nău rêh jêr jo\t manh prăk rvăt ndrôk gay ma hun hao pah kan jan sa. Wa Ngô Song Hào, kruanh ntu\k kan mât kơl nu^h ntưp dak si kh^h diôxin n’gor Daklak an g^t:

            “Nău kan bâh ntu\k kan lah du\t ueh, ntu\k kan geh mât ua\nh du\t na nê|, geh nău ntru\nh do\ng kan di nkô|. Rnôk ma geh ăp nu^h geh ntưp dioxin geh nău kop ji gu\ săm ta ngih dak si mô lah geh nu^h ji geh nău rêh jêr jo\t geh ăp gâl kan ntu\k kan mbơh dăn tât ba lơ r^ hên mbơh [ư dâl nău kan an ngăch năn. Yơn lah rnoh prăk mô geh âk yơn kơl năn đah nău u\ch do\ng, kơl tât ti nu^h geh nău ji. Âk rnăk vâl du\t lah ueh, tât ntu\k kan, du\t rhơn.

            Đah ăp nău nsrôih bâh ăp gâl kan tâm rnôk pah kan, rnoh prăk bâh ntu\k kan kơl an nu^h ntưp dak si kh^h diôxin n’gor Daklak ăp nar lơ ma dơn geh nău mât kơl, kơl an bâh ăp n’gâng kan ta ntu\k, ăp nu^h lo\ng nuih n’hâm, ntu\k kan, doanh nghiệp, bâh ăp nău kan kơl an, kơl ndrel đah nău nsrôih, rlet nău jêr jo\t, nău rêh bâh ăp rnăk vâl nu^h geh ntưp dak si kh^h diôxin ntơm geh rgâl mhe âk.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt