VOV4.M’nông: Ngoai tâm 2 nu\ih bah bôk nau kan lah oh Trần Hoàng Quân, deh năm 1999. Quân ân gi\t, bah năp nơh, du năm me mbơ\ oh ho\ dong pe puăn jêt rkeh gay ma rvăt phân poh, yơn mô đê| tơ\ ho\ geh phân poh rlăm, nau tuch tăm ho\ geh lu\p âk. Tâm ban đah nau rgot, nau jêr jo\t bah nu\ih băl mpôl nơm, ri oh mi\n êng, ndri nu\ih pah kan lo\ mir geh dơi đo\ng nkra du ntil phân vi sinh rgâl tă bah ntơm chăt êng, nkre thuk prăk, nkre lo\ jêng ân tơm tăm tâm mir đo\ng lah mô? Nau mi\n nkra phân vi sinh tă bah tơm dã quỳ bah Quân [ư nai Nguyễn Thị Diệu Hạnh, nai nti sinh hoch Ngih săm [u\t THPT Trường Chính, nkuăl Chư Sê geh nau rhơn ngăn:

 ‘Rnôk ăp oh kon se nkoch tât nau mi\n bah nmơm, ri gâp lah nê knu\ng lah nau mi\n dơm. U\ch nau mi\n ân geh jêng nau ngăn đo\ng lah mô ri ăp oh gay joi ăp săm [u\t gay ma ân mpơl saơ ngăn nau mi\n bah nơm ân tâm di. Si\t tât ngih ri ăp oh kon se ho\ joh geh âk săm [u\t mbơh êng êng mpeh tơm dã quỳ. Jêh aơ, ndơ\ tâm nau kan rlong [ư, gâp ko\ lah đah kon se nti mpeh nau nkra rlong lor ti\ng ăp trong mhâm [u, srih byăp rau cải, mhâm nau [ư, gâp mbơh nklă nklel ân kon sa. Hôm nau êng êng lah kon se nơm nkra êng dơm”.

Jă tay băl nti nsum  lah Bùi Thị Hiền râng, Quân ndrel Hiền ntơm, nau  hăn joi n’hanh rblang ăp săm [u\t. Nau ân saơ di\ng le\ tơm si kơt lah n’ha si, tơm, kao, reh ko\ geh nau kah lay ueh, n’hanh prêh ngăn lah rnôk tơm nchrăp luh kao. Nau ngăn lah, tâm lôch năm, ta tơm mô geh bu tuh chuh sa. Yor ri, êp nau u\ch mpeh nau ê nkra jêng phân, ăp oh hôm mi\n tay nau nkra dak si puh tu ndrung tă bah tơm dã quỳ.

Nau rlong bôk năp bah bar kon se nti ho\ geh nau dơk, jêh lôch rluk tơm dã quỳ ho\ koh hăch ndrel đah chế phẩm Tricoderma, ri mra jêng phân vi sinh geh nau tam jêng prêh. Nau kan bôk napư rlong [ư ta tơm cải xanh, cải ngồng ân saơ, tơm hao jêng ueh ngăn, nar hao chăt jêng gleh lơn rđil đah poh phân êng êng, bu tuh ri mô geh. Yơn lah, nau kan ân geh [ư âk bah păng tâm mir tăm bah nu\ih [on lan ri mô dơi. Oh Trần Hoàng Quân, ngơi:

 ‘Rnôk mbơh nau tă blau kan tât nu\ih [on lan ân nu\ih [on lan do\ng, khân păng ê geh nau rnơm ngăn, yor gâp hôm jê|, mô u\ch geh nau khuch tât nau kan tăch rgal bah bu. Đă me mbơ\ ndrel băl mpôl, ri gâp hăn bonh geh bar pe rnăk do\ng, yơn do\ng mô âk ôh, tâm nau [ư jê|, rlong uănh nau tât mhâm geh, ri mư bu kơt [ư tâm mir tăm”.

Leo ăp ntil  ndơ nơm blau nkra gay râng tâm rlong Rơh tâm rlong khoa học kỹ thuật ân kon se nti Trung học, ăp kon se ho\ geh Giải Nhì lam dak, jêng 2 tâm ăp kon se ntoh lư, blau kan tâm lam dak năm nti 2015-2016. Yơn nau nkhôm ân kon se nê ngăn lah ăp ntil ndơ bah nơm ho\ geh [on lan kơt ti\ng âk. Mô lah âk nu\ih hôm ndăn rnôk dã quỳ hôm luh kao, ndum prăm prao tấn phân gay ma do\ng tâm yan ba kơi. Nô Lê Hồng Kê, nu\ih tăm byăp ta thon Mỹ Thạch 2, nkuăl Chư Sê, ngơi:

 ‘Rơh nê ntơm 35-37 nar mư geh ân do\ng . A[aơ ri rhuăt gleh lơn nar hôm knu\ng 30 nar dơm. Lah ma rđil đah bah năp ri geh têm nkrem tă bah 10-12 rkeh. Kơt ntơm nơh, tâm du khay puh ntơm 3-4 tơ\ dak si tu ndru\ng. Yơn a[aơ ri so\k dak si bah ăp oh he to\ ta nê, jo\ jo\ mư to\ du tơ\ mô saơ geh ndru\ng tât ôh”.

Nau săk geh bah phân vi sinh tă bah dã quỳ tâm tơm byăp cải a[aơ kơl n’huch nau ê nkra tâm nkuăl ntơm 10-20% nkre rhuăt gleh nar tăm, hun hao tơm. Rnơm nau aơ [ư âk rnăk rnơm n’hanh ntơm leo do\ng n’hanh rgâl nkre đah phân ăch ndrok poh ân tơm cà phê, tiêu. Hôm ta ngih kon jê| êp nkuăl têh Chư Sê, nau nkhôm ma Quân ndrel Hiền leo nsi\t dôl lah nau bonh đă têh gay âk kon se tâm lam nkuăl geh nau u\ch mi\n kan khoa học tă bah ăp ntil ndơ têm nkrem, nau săk geh ân nau kan tuch tăm tâm nkuăl. Nai Nguyễn Thị Huệ, Hiệu phó ngih săm [u\t THPT Trường Chinh, nkuăl Cư Sê, ngơi:

 ‘Bah nê, ăp kn se êng ko\ saơ lah, nau u\ch mi\n rvê păng ko\ geh nau  kơl an nơm du trong tâm di. Jêh nê, âk kon se ko\ geh nau mi\n kan blau mhe n’hanh u\ch geh mi\n [ư. Ntoch tay nau kan bah năm e, năm aơ nai Diệu Hạnh ko\ nti\m bar hê kon se jrâu 12 mi\n, khay 12 aơ ri râng nau tâm rlong tâm n’gor. Ngih săm [u\t u\ch lah nkô| nau leo tâm rlong nê ko\ geh hun hao tă bah nkô| nau ơm ri ko\ mra geh âk nau dơi kơt nau kâp ngăn”.

Nu\ih rblang: H’Thi.