Tâm rnôk bôk năp bah năm mhe Quý Mão, dăn njuăl tât kônh wa n’hanh băl mpôl ăp nău mbah rhơn uĕh ngăn, mbah rhơn an ăp nău nchrăp, nău ŭch mpŏng ơm jêng tât ăp nău uĕh dơi mhe:
Đah ăp bu ranh ƀon, nuĭh geh ƀon lan knơm, pă an nău kan “Mât uănh nău kan ngih dak”, tết tât lah rơh gay ma ăp bu ranh ƀon tât ôp khâl, rhơn tết, geh ăp nău ntĭnh ntăn, rgŏ jă mbơh tơih tâm di kơl an ƀon lan mô geh hăn tih trong, đăp mpăn pah kan jan sa, hun hao wăng sa, ntop soan rdâk njêng nkual ƀon lan mhe, ƀon tơm ăp nar lơ ma têh ndrŏng. Ăp nuĭh bu ranh ƀon way geh ŭch nău rêh bâh ƀon lan, ƀon tơm, ăp nar lơ ma têh ndrŏng lơn. Ngăn lah an geh tâm rnglăp, tâm kơl, tâm mbơh nău blău kan, ăp nău nchrăp kan hun hao wăng sa rêh jêng tâm năm mhe gay ma rdâk njêng nău rêh hơm răm đăp mpăn. Bu ranh Lick, 65 năm deh, bu ranh ƀon Plei Piơm, nkuăl têh Đăk Đoa, nkuăl Đăk Đoa, n’gor Gia Lai ntĭnh ƀon lan dăch ngai.
“Dăn njoal tât ƀon lan nău răm rhơn năm mhe tât ăp ƀon lan dăch ngai. Gâp lah bu ranh ƀon Plei Piơm, năm mhe rhơn an ƀon lan kônh wa săk dăng lăng ngăch, mâp âk nău lap, pah kan jan sa sâm geh. Ngăn lah, an geh knơm ta ngih dak, hun hao wăng sa, mô djăt mô tĭng nău mplư rlăm ƀư jêng nău tih, roh nău tâm rnglăp, an geh mât chăm săk soan, nău rêh rnăk vâl ueh lơn”.
Bôl tâm nău rêh tâm rnôk tâm lơh tâm su mô lah đăp mpăn, nău nsing nơm bah nuĭh Tây Nguyên, tâm nĕ geh ƀon lan nuĭh Êđê an Đảng, an cách mạng n’hanh ngăn lah an Wa Hồ he mô dơi roh. Nău nsing nơm nĕ lơ uĕh rnôk khân pơng saơ nău rêh bah nơm nar lơ hơm răm, uĕh lăng, ƀon lan mô rlu rgâl mhe. Tâm rnôk n’gŭr răm khay puh bah ăp nar bôk năm mhe, bu ranh Y Pốt Buôn Krông, buôn Krang, xă Ea Bông, nkuăl Krông Ana, n’gor Dak Lak nkoch:
“Tâm ăp năm bah năp, rnôk lĕ năm ơm, wơt năm mhe geh âk nău răm êng êng. Gâp dŭt rhơn yor geh nău nsum lah nkah tât n’hâm soan bah Wa Hồ ma geh ăp nar răm kơt aƀaơ. Tât năm mhe, gŭch sŭr, djăr, gŭ ndrel nkoch bri ntĭt ntăn kon sau n’hanh ƀư brah yan an săk soan, ăp nuĭh tâm ƀon bah ranh tât mom ngăch dăng. Gâp mbah rhơn kônh wa he srih tăm bah săk play, tăm tơm dêh uĕh jêng, mât văn hóa rnoi nơm, ndrel ytm rnglăp đah ăp rnoi nuĭh oh nô ndrel hun hao wăng sa”.
Mbơh tơih nău kan “Tết tâm kơl” năm mhe Quý Mão năm 2023, n’gor Dak Nông lĕ geh ƀư pă 30 nklâm ndơ, ăp nklâm ndơ geh rnoh 400 rbăn prăk an ăp nuĭh dơi kơl, geh nđâp rnăk ach o tâm rnoh dơi kơl n’hanh ăp nuĭh dơi kơl tâm ntŭk rêh jêng gay ma ngăch kơl an ƀon lan vơt sa Tết. Che Y Ghông, bu ranh ƀon U2, nkuăl têh Ea Tling, nkuăl Cư Jut, n’gor Dak Nông an gĭt: săk che nơm lah bu ranh tă kan cách mạng, way geh dơn nău mât kơl bâh Đảng n’hanh ngih dak . Nuĭh ach o ta ntŭk lĕ geh dơn nklâm ndơ đŏng ăp tơ̆ Têt tât năm mhe sĭt, nău rhơn lơ ma hao âk đŏng. “Di rơh năm mhe đah săk gâp nơm lah bu ranh ƀon gâp ŭch ntĭnh nti kon său, ƀon lan lơi tĭng djăt nău bu têk leo bâh mpôl rlăng. He an geh ƀư tĭng pháp luật bâh ngih dak, tĭng Đảng nơm, yor nĕ lah trong hăn leo dŭt di ngăn, Đảng ngih dak mât kơl âk tât nuĭh geh kan, rnăk ach o mô geh nklơi. Kơt gâp aơ tă kan cách mạng ăp nar lễ, nar kahgĭt ndrăy geh dơn prăk da dê, ndơ pă an bâh ngih dak đŏng. Hôm đah rnăk ach o geh dơn phe, dak măm ndơ dŏng tâm rnăk vâl.
Jêh rlău 2 năm geh srê Covid-19, nău pah kan jan sa mâp dŭt âk jêr jŏt, khuch hô tât nău rêh bah nuĭh ƀon lan. Năm mhe rlău, nuĭh ƀon lan ta ăp ƀon lĕ nsrôih pah kan, nkra njêng, wăng sa rnăk wâl rdâk hao, hun hao tay. Wa Chôn, nuĭh ƀon lan ta ƀon Tuơh Kơtu, xă G’Lar, nkuăl Đăk Đoa, n’gor Gia Lai an gĭt: Năm bah năp âk rnăk tâm ƀon lĕ geh prăk âk, ntoh lư kơt: rnăk bu ranh ƀon Anŭ, rnăk wa Nết, rnăk wa Ƀyêu... rĭng geh bah 150 tât 200 rkeh prăk. Êng rnăk wa Chôn năm mhe rlău geh 100 rkeh prăk bah cà phê n’hanh tiêu... jêng dŭt rhơn rnôk wơt năm mhe, răm Tết way ơm. Ăp nar tết, rnăk rwăt tŏng ăp ndơ sa, dak ngêt, ƀănh, mứt, kĕo... an rnăk wâl. Wa Chôn rhơn nkoch:
Năm aơ cà phê, ba, bum ta nkual Bana xă G’Lar he dơi geh, jêng tết tât kônh wa răm đŏng, pâl rlưn răm đŏng, mô kơt năm 2021 geh srê, nău rêh âk nău rvê . Lơn tay, năm aơ cà phê, ba, dơi khlay lơn jêng kônh wa dŭt răm, ăp nuĭh, ăp jay nău răm m’ak wơt năm 2023 n’hanh nsing nơm nău rêh mbra đăp mpăn lơn”.
Năm ơm lĕ rlău, lôch tă geh âk nău jêr jŏt bâh nuh srê, lam ta Tây Nguyên ntoh n’gôr tay nău gơih nđơr pah kan jan sa, pah kan đah nău nsrôih an hun hao têh dăng. Nô phul, thôn Thong A, xã Ia Blưs, nkuăl Chư Pưh, n’gor Gia Lai nkoch mpeh ăp rơh tiu jŭr thuk, âk rnăk lĕ nklơi ngih jay hăn pah kan ta ăp n’gor, nkuăl ƀon têh mpeh ba dâng. tâm ăp năm dăch aơ, ƀon lan ntơm plơ̆ tay đah mir ba, joi ntil tăm mhe, ntĭm nău pah kan mât rong gay ma n’hao nău pah kan jan sa. Nuh rsê Covid-19 lĕ hăn rlău. Nău rêh bâh ƀon lan aƀaơ lĕ đăp mpăn lơn. Nô knơm, ta năm mhe 2023, nău pah kan jan sa bâh rnăk vâl nơm n’hanh ƀon lan tâm thôn Thong A mbra đăp mpăn n’hanh ăp nar lơ ma hun hao.
“Tâm năm mhe aơ gâp dăn rhơn an oh nô kônh wa băl mpôl ƀon lan ngăch dăng săk soan, pah kan sâm geh, êng rnăk vâl gâp tâm năm mhe aơ mbra nsrôih pah kan jan sa, lôch geh ƀư ngih jay, lah geh prăk mbra rvăt tay tivi, nsưng mpan an tâm jay gay ma nău rêh hơm răm đăp mpăn geh âk nău răm rhơn tâm năm mhe aơ”.
Knơm ƀư tĭng âk trong mkra tâm ban, wăng sa-rêh jêng n’gor Kon Tum năm 2022 ta jâng nsan n’hanh hun hao. Tâm năm rlău 4.000 nuĭh pah kan tâm n’gor lĕ dơi ntĭm nti năuy kan, bơi 7.000 nuĭh pah kan dơi mkra an nău kan. Rnoh rnăk ach o bah n’gor tâm năm hŭch 4% geh trong nchrăp n’gluh. Wa A Lễ, ƀon Kon Chêng, xă Măng Cành, nkuăl Kon Plông an gĭt, ndrel đah nău hun hao wăng sa-rêh jêng nsum bah n’gor nuĭh ƀon lan tâm xă, tâm ƀon pah kan jan sa, geh prăk rgâl uĕh lơn. Wa A Lễ rhơn.
“Năm 2022, kônh wa rgum ƀư sa tuch tăm, srih tăm ba, tăm bum n’hanh ăp tơm jŏ năm săk rnglăy uĕh. Tât năm mhe 2023 aơ, gâp mpŏng lĕ rngôch ăp nuĭh ngăch dăng, ndrel mât nău uĕh way ơm rnoi nuĭh, rgum tŭr chĭng, hun hao ƀư sa, tăm bum, tăm ba, tơm jŏ năm, ăp nău kan rlău năm ơm. Gâp ndơn măt kônh wa ƀon Đăk Pôi, dăn rhơn lĕ rngôch tâm ƀon geh nău rêh mhe, wăng sa hun hao, kon sau gĭt blău nti, geh nău nti nsơm mhe, wât âk nău uĕh, mô tĭng nău rluk mâl kăl e”.
Xã Phú Hội, nkuăl Đức Trọng, n’gor Lâm Đồng geh rnoh nuĭh klâp ma 22 rbăn nuĭh, tâm nĕ nuĭh ƀon lan rnoi đê̆ geh bơi tât du n’gul. Đah nău ueh ơm mpeh neh ntu n’hanh trôk nar an tâm di đah tăm ăp ntil biăp, bum, kao, nuĭh ƀon lan ta aơ lĕ nănh ntuh mât ăp ntil tơm tăm săk rnglăy âk. Wa Kră Jan K’Suynh, groi kruanh UBND xã Phú Hội an gĭt, nău geh du hê nuĭh năm 2022 geh 70 rkeh prăk.
“Nuĭh ƀon lan rnoi đê̆ ta xã Phú Hội ăp nar lpw ma gĭt rgâl nău pah kan tuch tăm. Ƀon lan kơt nti nău gĭt vât mhe bâh ntŭk rêh jêng, dŏng ta nău pah kan jan sa, rgâl nău mĭn ta trong kan, nău kan. Ƀon lan i geh âk neh ntu rĭ rgâl nău tơm tăm, ngăch ndăn rgâl nău mĭn pah kan jan sa ntơm mô hôm tâm di, rgâl jêng mât tăm âk ntil tơm tăm, biăp bum play geh rnoh tăch wăng sa khlăy. Ƀon lan mô hôm geh tăm êng du ntil tơm cà phê, tơm mbo kơt ntơm nơh, rnôk ma cà phê mô hôm khlăy rĭ ƀon lan lĕ geh nău geh bâh biăp bum, play, mô hôm geh kâp knơm du ntil tơm tăm tâm nău pah kan tuch tăm kơt ntơm nơh”.
Ƀon Khôi lah ƀon ntŭk gŭ mhe ta xă Ia Mơr , nkuăl Cư Prông, n’gor Gia Lai. Bah năm 2022, trong rbông me bah ndơ ƀư dak bât lĕ dơi nơh dak sĭt du đêt rnoh neh tuch tăm bah kônh; UBND xă Ia Mơr kuăl jă du đêt doanh nghiệp kơl ntil ba mhe săk geh an kônh wa, gay tăm 2 yan. Wa Kpă Klen-kruanh ƀon Khôi ndrel kônh wa tâm ƀon dŭt n’hâm rhơn. Wa nsing nơm năm 2023, tuch tăm lŏ mir dơh nău rêh kônh wa mbra dơi rgâl:
Bah năm 2023 let năp, dŭt mpŏnbg Ngih dak ntuh kơl tay, ntop kơl phân poh ƀư ba lŏ, tăm bum, tăm điều n’hanh kơl kônh wa trong njrăng n’gang tu ndrŭng, sa tơm tăm; ntĭm nuĭh ƀon lan dŏng ăp ntil phân poh n’hanh dak si tu ndrung săk rnglăy. Geh kơt nĕ, kônh wa nsrôih ƀư sa, nkra njêng hun hao wăng sa n’hanh nău rêh sâm geh lơn”.
Wa A miên, kruanh thôn Đơk Rơng, xã Glar, nkuăl Đăk Đoa rĭ an gĭt, ƀon Đơk Rơng geh 230 rnăk ƀon lan rĭ tât năm 2022 lĕ geh 222 rnăk bah ach o, râng geh nău geh tât 41 rkeh prăk/hê. Aƀaơ ƀon Đơk Rơng hôm e lah ntŭk ƀon tăm n’hanh mât chăm cà phê, tăm biăp, mât rong sŭr ta xã. Âk rnăk ƀon lan hôm nha lah ƀon lan kan lŏ mir pah kan tăch rgâl blău ntoh lư geh nău geh tât rhiăng rkeh prăk ăp năm. Dơi geh nău aơ lah bâh ăp nău kơl n’huch ach o bâh Đảng n’hanh ngih dak tât đah thôn ƀon, ndrel đah nău gơih, nău mĭn blău bâh ƀon lan tâm nău hun hao wăng sa. Tâm năm mhe, kruanh thôn A miên ŭch ƀon lan tâm ƀon geh mât nâp tay ăp nău dơi kan lĕ geh mbơh ta nău tâm rnglăp, tâm kơl ndrel gay ma geh mât nâp tay lơn nău ntơ nkual ƀon lan mhe. Wa Amiên, an gĭt.
“Nău rdâk njêng geh nău dơi ƀon lan nkual ƀon lan mhe aơ, bôk năp lah bâh geh ƀon lan tâm rnglăp du nuih n’hâm, ndrel hun hao pah kan jan sa, ƀư tĭng ăp nău ntrŭnh bâh ngih dak. Ngăn lah rnôk mbơh tơih rĭ geh nuĭh leo kan ta ntŭk mât uănh leo kan, ntĭm đă ƀư kan na nê̆ jêng lah ƀon lan dŭt kơl ngăn, nsrôih ƀư tĭng. Ndrel đah nĕ gay ma rdâk njêng nkual ƀon lan rĭ ƀon lan an geh nchrăp njêng rmôt tăm cà phê, rmôt mpôl hêhn kanŭng geh 1.600 tơm cà phê tăch rgâl, nău geh ăp năm rlău 200 rkeh prăk. Bâh rnoh prăk aơ, mpôl hên ntuh kơl ƀư trong, ƀư ngih ntŭk rêh jêng têh ueh lơn..lah ueh ngih dak”.
Rlău ma nău ntop kơl bah ăp n’gâng kan nău kan, nsum mpôl, ăp thôn ƀon nkual rnoi mpôl đêt lĕ nsrôih lơn tâm hun hao wăng sa. Bu ranh ƀon Đinh Hyưn, ƀon Đăk Mông, xă Đăk Krong, nkuăl Đak Đoa an gĭt, tâm ƀon aƀaơ geh 150 rnăk ri geh tât bơi 100 rnăk gĭt tăm n’hanh mât chăm cà phê. Năm bah năp, cà phê dơi geh, rnoh khlay đăp mpăn, nău rêh bah kônh wa lĕ dơi hao jêh lôch srê. Bu ranh ƀon Đinh Hyưn an gĭt:
“Aƀaơ kônh wa dŭt rhơn lĕ srê Covid-19 kônh wa rhơn ngăn, ƀư sa, tăm bum, ƀư cà phê, ba n’hanh du đêt tơm tăm êng. Bah meng nĕ, Ngih dak uănh mĭn mro, ntop kơl an kônh wa, êng năm mhe rlău Ngih dak ntuh kơl ndâk ƀư ta ntŭk khlay 12 rmen prăk, hôm mbơh ƀư trong nchrăp tăm cà phê tĭng di 4C. Kônh wa dŭt lah uĕh Ngih dak lĕ uănh tât nău rêh ƀon lan”.
Ăp nău njroh mprơ nghệ thuật “Dak Lak wơt năm 2023”
Chơ nkao xuân nkual ƀon têh Bảo Lộc, Lâm Đồng
Viết bình luận