Năm 2023, pâl nđaih ta ăp n’gor Tây Nguyên geh âk săk ntơr. Đah dŭt âk nău kan văn hóa, thể thao n’hanh pâl nđaih dơi ƀư têh hvi gưl nkuâl tât tâm dâng, pâl nđaih mô dơn rgop ntrŭt ntrôl mpeh wăng sa ma dôl njêng jâng nsan gay “rlăy kah” săk tơm văn hóa nsum mpôl bah ƀon lan ăp rnoi mpôl đê̆ ƀon tơm ta ntŭk.

Dơi uănh saơ na nê̆ ƀư mon uk bah nuĭh Bu nong Rlăm ta xã Yang Tao, nkuâl Lăk, n’gor Dak Lak tâm rnôk hăn pâl nđaih ta Việt Nam, wa Catherine Salois, năch tât bah Canada mpơl nău ŭch uĕh. Păng nkoch, aơ lah lor bôk năp păng dơi uănh saơ ƀư mon uk ma ti tâm tâm ban kơt điệu nhảy đah nău hăr blău, ndê na nê̆ bah ăp nuĭh blău ti mon.

Gâp mô hŏ tă saơ nău nê, gâp mô hŏ dơi ƀư nău nê, yơn nê lah du nău rlong saơ âk mpưm gay gĭt wât trong gŭ rêh bah ƀon lan rnôk ƀư mon jêng uk. N’hanh gâp saơ lah ăp nuĭh bu ur kan dŭt đăp gơih. Đah mpôl hên,trong ƀư dja dŭt uĕh êng, dŭt mhe, kơt lah khân păng du ƀư du điệu nhảy rnôk khân păng hăn ndăch wăr mon jêng. Nklăp lah geh du đêt âm nhạc ri păng mbra tâm ban kơt du điệu nhảy.

Lah nău kan ƀư mon ma jâng ti ơm bah kăl e bah nuĭh Bu Nong n’hanh Rđe ta Dak Lak yơn aƀaơ nău kan mon uk hôm geh ƀư ta buôn Dơng Bắk, xã Yang Tao, nkuâl Lắk dơm. Rnoh nuĭh gĭt mon dơn hôm rlău jât nuĭh, rnoh nuĭh dôl ƀư mon ri hôm đêt lơn.

Ăp năm mhe aơ, đah nău hun hao bah nău kan pâl nđaih rlong uănh saơ, nău kan mon uk way dơi “rdâk rêh tay”. Wa H Phiết Uông, ta buôn Dơng Bắk an gĭt: nơm geh nău hun hao bah pâl nđaih dja ma nar lơn ma âk nuĭh gĭt tât nău kan mon uk, buôn Dơng Bắk wơt nar lơn ma âk năch tât hăn pâl nđaih uănh pâl, rlong saơ. Ntơm bah aơ đŏng, geh tay âk oh yuh ŭch rŏng nău kan kơt nti n’hanh mât ndray nău way mon uk.

 Aơ lah ăp rnoh khlay bah u che ntlơi an tay. Tâm ban kơt kăl e nơh ri dơn mon ngan uk, glah uk, glah mboi mô lah rbâng đâng phe dơm. Yơn aƀaơ hôm geh tay rbâng rup ăp ntil rveh, rpu, sŭr, djăr, dŭt âk rup mhe ma he mĭn njêng n’hanh mon dơi đŏng. Nơm geh pâl nđaih, năch tât n’hanh geh nău ŭch ri mpôl hên mbra ƀư kơt nău khân păng ŭch.

 Mô dơn ta buôn Dơng Bắk n’gor Dak Lak, hun hao pâl nđaih nkre đah mât ndray văn hóa aƀaơ dôl lah trong rƀŏng hăn dơi ƀon lan ta ăp nkual Tây Nguyên uănh khlay, gay ƀư jêng ngăn ngăn ăp nkô̆ tĭng Nghị quyết mbrô 23 năm 2022 bah Bộ Chính trị mpeh hun hao nkual Tây Nguyên tât năm 2030; uănh ngai tât năm 2045. Tĭng nê, n’gluh rnoh tât hun hao jêng ăp ntŭk rgum pâl nđaih têh, jêng ăp trong hăn pâl nđaih, ndơ geh ƀư pâl nđaih nkre đah săk tơm văn hóa ăp rnoi nuĭh Tây Nguyên. Đah trong rƀŏng hăn dja, ăp n’gor tâm nkual hŏ an ƀư âk trong nkra ngăn ngăn ntop kơl mât ndray chĭng gong n’hanh ăp drăp ndơ văn hóa ntlơi an tay ơm yău nkre đah pâl nđaih ta ăp n’gor. Wa Nguyễn Thị Thanh Lịch, Groi kruanh UBND n’gor Gia Lai an gĭt trong ƀư bah n’gor:

Geh ăp trong kơl mha êng bah n’gor gay ntop kơl trong ntĭt leo dja hun hao, lơn lah hun hao tĭng trong tâng jru, nkre đah săk tơm văn hóa. Tâm nê, nsum mpôl ăp rnoi mpôl đê̆ ta ƀon nê, khân păng lah ăp tơm nuĭh n’hanh khân păng nơm lah nuĭh rgop ƀư jêng ndơ geh ƀư pâl nđaih dŭt uĕh n’hanh nkre đah nău mât ndray săk tơm văn hóa bah ƀon lan ăp rnoi mpôl đê̆.

 Đah nău nsrôih n’hanh ăp nău kan âk mpưm tâm năm 2023, pâl nđaih ta ăp n’gor Tây Nguyên ntơm kah rngăl tay lôch âk nar “bĭch pu” tă bah nuh srê Covid-19. Nar rgum Văn hóa, thể thao n’hanh pâl nđaih ăp rnoi mpôl đê̆ nkual Tây Nguyên lor bôk năp ta n’gor Kon Tum; Pơh lễ Văn hóa, pâl nđaih n’gor Gia Lai; Nar rgum văn hóa ăp rnoi mpôl đê̆ n’gor Dak Lak; Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột tâl 8, lah ăp nău kan têh, wăch rgum hang rhiăng rbăn năch pâl nđaih. Lĕ 3 n’gor, tâm năm wơt rlău 1,2 rkeh tơ̆ năch pâl nđaih, hao ntơm bah 16 tât rlău 22% rđĭl đah năm 2022.

Ndrel đah ăp lễ hội văn hóa, nuĭh ƀon lan ăp n’gor nănh njêng luh ăp ndơ geh ƀư pâl nđaih mhe bah nău ntĭt êng văn hóa nsum mpôl. Ăp ndơ geh ƀư pâl nđaih dja mbrơi ban tât trong rƀŏng n’hanh nău ŭch geh bah năch pâl nđaih. Nghệ nhân ưu tú A Biu, ta ƀon Klếch, xã Ngọc Bay, nkual ƀon têh Kon Tum, n’gor Kon Tum nkoch:

 Gay nkoch n’hơ mpeh văn hóa Tây Nguyên ri ta jay gâp hŏ ƀư du ntŭk pâl nđaih. Nău kan tơm lah nơm geh ăp nuĭh wăr kiău ma, băl mpôl, oh nô, lơn lah năch pâl nđaih. Rnôk khân păng hăn jay gâp ri rnăk wâl, ntơm bah mon său nha hôm pu toh djăt năl dơi nău nteh chĭng gong đŏng, goh dơi chèng chèng, rnôk me dôl bă păng rlă dơi I bŭt đŏng. Nklăp kônh wa mbra dơi uănh saơ dơi nău tâm rnglăp lhăt tâm ƀon lan nơm. Tâl bar lah he rdâk tay nău nteh chĭng gong. Mât ndray văn hóa nkre đah pâl nđaih ri mô dơn ăp n’gor tâm dak ma hôm lĕ ma năch dak bah dih khân păng dŭt ŭch uănh đŏng.

  Ăp ndơ geh ƀư bah pâl nđaih ƀon lan nơm, tă bah nuĭh ƀon lan nơm njêng luh dôl nar lơn ma dơi âk nuĭh ƀon lan n’hanh năch pâl nđaih gĭt tât. Nău dja mô dơn njêng luh rêng ndơ geh ƀư văn hóa uĕh êng wăch rgum năch pâl nđaih ma hôm rgop mât ndray, mpư n’hao ăp drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa nkual Tây Nguyên. Bah aơ, âk rnoh khlay văn hóa way ơm dơi “rlăy kah”, njêng luh dơi suan wăch rgum hun hao pâl nđaih, ndăn dơi ăp săk geh, dơh uĕh ơm geh ta ăp n’gor nkual Tây Nguyên.