VOV4.Mnông:  Đah trong nt^m nău kan an [on lan t^ng trong djôt ty nt^m kan, ăp năm bah năp, ntu\k nt^m nău kan nkuăl Krông Ana, n’gor Dak Lak, le\ [ư rhiăng jrô nt^m nti âk nău kan t^ng nău u\ch bah [on lan kơt nău g^t bah nu\ih nti. Trong [ư aơ le\ kơl [on lan ns^t tay săk rnglay nkra njêng, rgâl tơm tăm, mpa rong, rgop mkra nău jêr ta nkuăl. Nău nchih bah Nam Trang geh nău nkoch săk rnglay ntrong kan nt^m nti nău kan an nu\ih pah kan [on lan ta ntu\k nt^m nău kan nkuăl Krông Ana, n’gor Dak Lak

Pah kan tuch tăm tâm 5 sào neh n’hanh hăn pah kan an bu joi prăk ăp nar, yơn nău geh kanu\ng to\ng an ur sai Y Liễu Byă , ta [on Cuê, xã Băng A đrênh, nkuăl Krông Ana kdo\ng n’hanh rong kon jê|. Năm 2012, geh cán bộ ntu\k kan nti nău kan nkuăl Krông Ana jur ta ntu\k mbơh tơih rgo\ jă, nô geh tât râng nti nkra ndeh máy. Lôch 6 khay nti nău kan, nô manh prăk pơk ntu\k nkra ndeh máy. Kanu\ng lôch 1 năm, nô le\ trok le\ rnon. N’hanh ntơm ntêm nkrem, nô le\ geh [ư jay têh ueh, pơk ntu\k tăch ndơ an ur tăch. Bâh ne\, nău wa\ng sa rnăk vâl ăp nar lơ ma sâm geh. Nô Y Liễu Byă an g^t:

“Ê lor nti nkra ndeh, nău geh do\ng ăp nar kanu\ng tong do\ng an nar ne\ dơm. Lôch nti, gâp pơk ntu\k nkra ndeh ta [on, gâp saơ geh âk bu tât nkra. Du nar geh klâp ma 500 rbăn prăk. Bôl ma jêr mô lah dơh gâp dơi nkra an [on lan tâm [on, kơl [on lan mô hôm hăn ngai lah ndeh khuch.

Bâh nti nău kan,rnăk vâl nô Y Păn Bkrông, ta [on Nắc, xã Ea Bông, nkuăl Krông Ana le\ bâh ch o bâh nău kan [ư ngih jay. Nô Y Păn nkoch: ntơm nơh nô [ư jay n’hanh bu, kan nar prăk đê| n’hanh nău kan mô nă geh. Lôch geh nti jrô nti nău kan [ư ngih jay ta ntu\k nti nău kan nkuăl Krông Ana, nô le\ geh [ư ăp ngih jay ta [on. Rnôk geh bu đă [ư jay têh, nô geh bu kuăl hăn kan n’hanh trok lor prăk khay an nu^h kơl kan an păng. Bâh geh blău kan jêng nău kan nô le\ geh mbro, nău geh đăp mpăn lơn. Nô Y Păn Bkrông an g^t:

“A[aơ gâp hăn kan geh bâh 6-7 rkeh prăk/1 khay. Gâp le\ ge [ư 2 mblâm jay têh tâm [on. Tâm [on, năm 2015 le\ geh 10 nu^h hăn nti [ư ngih jay. Lôch nti le\ geh [ư ngih u\m, ngih ăch cho an rnăk vâl tâm [on.

Hôm đah H’On Niê, ta [on Riăng, xã Ea Bông, ntu\k nti nău kan Krông Ana lah ntung njo\ [ư nău u\ch ro\ng hôm nha jê| kăl e bâh H’On jêng nău ngăn. Geh cán bộ ta ntu\k mpo\ng kan, hăn nti kachoh kho ao mô roh prăk ma hôm nha geh pă prăk đo\ng. H’On rhơn ngăn, lôch nti, H’On manh rpăk rvăt máy may s^t pơk ntu\k kachoh kho ao ta jay. Bôl ma mhe geh [ư ăp nău kan dơh kơt lah j^m kho ao, tơh rse xăng tia, yơn nău kan aơ [ư rnôk mông ru jêng lah ns^t geh 60 rbăn rpăk an H’On ăp nar đo\ng. aơ lah njoat bôk năp pơk trong kan mhe gay ma H’On nsrôih lơn.

“Gâp du\t u\ch nău kan kachoh kho ao aơ, rnôk [ư lôch nău kan mât chăm cà phê gâp hăn nti tay. Gâp u\ch kachoh kho ao an nơm, an oh kon, an ăp nu^h, gâp dut u\ch nău kan aơ.

Nti nău kan dăch ndrel đah ăp nu^h [on lan kan lo\ mir, jêng ăp nar lơ ma geh âk nu^h tât ta ntu\k kan t^ng nti. Âk nu^h [on lan kan lo\ mir gu\ ngai [ah đah Krông Ana tât rhiăng Km le\ tât ta aơ nti nău kan đo\ng. nô Nguyễn Quốc Hậu, thôn Tân Lợi 1, xã Ea Vy, nkuăl Krông Pach, n’gor Daklak an g^t: Ntu\k nô gu\ geh âk rhe, jêng nô do\ng gay ma do\ng tăm sêt ta bah dih. Yơn lah, trong kan aơ geh âk ndơ do\ng, prăk ntuh kơl bôk năp âk ma nău geh mô âk. Bâh nău mbơh rup mbơh ngơi, g^t ntu\k kan nti nău kan Krông Ana nti tăm sêt jêng nô tât kơt [ư. Bôl ma bâh jay tât ntu\k nti rlău 100km, yơn ăp nar bâh 4 mông ôi nô ntơm hăn tât ntu\k nti nău kan. Ntop ta ne\, nô le\ geh nău dơi đah ntrong mhe đah trong hăn mhe.

“G^t nău kan tăm sêt du ntu\k ns^t tay nău mpêt nkrem, rlău ma ne\ nău geh âk lơn jêng gâp nchrăp tât ntu\k kan gay ma nti nău kan. Bâh jay tât ta aơ lah 140km, ôi hăn măng s^t, a[aơ geh âk nău kan mô ru tât mir ba jêng gâp nsrôih pă dăp mông nar. Geh nai nti nti na nê|, s^t ta jay gâp rlong tăm sêt geh nău dơi, nău geh ăp nar lơ ma âk. [on lan tâm [on le\ tât ua\nh n’hanh kơt nti yơn gâp kanu\ng dơi nti bar pe hê. Âk nu^h u\ch nti r^ gâp đă hăn nti ta ngih nti yơn lah ngai ir jêng khân păng mô u\ch hăn.

Nău kan tăm sêt linh chi ta ntu\k nti nău kn Krông Ana

Đah ntrong kan “Nti nău kan rêh jêng u\ch do\ng mô di lah nti nău kan [on lan  u\ch”, a[aơ ntu\k nti nău kan nkuăl Krông Ana le\ pơk hvi nău kan tât rlău 20 jrô nti/năm đah 16 nău kan kơt lah rdâk njêng ngih jay, [ư nkra ndeh máy, kachoh kho ao, tăm sêt, kỹ thuật điện, mât rong sur djăr…”nkre nti nkre kan”, ntu\k kan le\ geh njêng rmôt leo kan gay ma do\ng kĩ thuật, n’hao nău blău kan an cán bộ, nao nti, nkre lah ndâk nsơm nău kan an nu^h nti. Ăp ntu\k kan leo kan aơ le\ pă nău kan [a [ơ an klâp ma 10 nu^h pah kan.

T^ng nău ua\nh nđôi bâh ntu\k kan, lôch nt^m nti le\ geh rlău 100 nău kan ns^t tay nău geh wa\ng sa đăp mpăn an nu^h nti ta le\ rngôch ta 8 xã, nkuăl têh tâm nkuăl Krông Ana. Săk rnglăy ngăn lah ăp nău kan tăm sêt, nkra ndeh máy, rdâk njêng [on lan way do\ng, mât rong sur djăr, ndrôk rpu. Tâm ne\ geh klâp ma ¼ nău kan bâh nu^h nti nu^h mpôl rnoi đê| ta ntu\k. nău geh râng geh ăp nău kan bâh 5-15 rkeh prăk. Du\t nkah lah rlău 90% mom ndăm rnoi đê| geh nti nău kan rdâk [ư ngih jay le\ geh nău kan đăp mpăn. Wa Đinh Thị Danh, Giám đốc ntu\k nti nău kan Krông Ana an g^t:

“Nău u\ch geh nău kan tâm le\ rngôch ăp nu^h geh da dê, he an geh nt^m mbơh du đê| dơm lah khân păng geh nău kan dâl. Ngăn lah đah mom ndăm rnoi đê| r^ nău m^n u\ch geh nău kan lah du\t âk, bâh nt^m nti nău kan le\ ndâk nsơm tâm khân păng nău u\ch mpeh nău rêh ueh lơn, mpeh nău u\ch an geh nău kan gay ma n’hao nău geh prăk do\ng. đah nău rêh ta Tây Nguyên r^ mô kâp hăn ngai, ta ntu\k aơ dơm, ta nkual neh aơ, ngăn lah đah kon hoc bu klô rnoi đê| khân păng geh săk soan dăng, he kanu\ng nt^m đă khân păng, mbơh an khân păng trong hăn di mbra geh nău dơi da dê.

Nti nău kan dêh dăch đah nău u\ch bâh [on lan kan lo\ mir, hăn ndrel đah pah kan ne\, ntrong kan ma ntuk nti nău kan nkuăl Krông Ana, n’gor Daklak, dơi geh ăp nău dơi bôk năp, ntop [ư kơl an nu^h [on lan ta nkual njônh ngai aơ n’hao nău dơi pah kan jan sa, rgâl mhe tơm tăm kon rong geh săk rnglăy n’hanh lah ntrong kan nkơi nău kan lo\ mir yơn mô nklơi [on tơm.

Nu^h rblang: Thị Đoắt