VOV4.Mnông: Tây Nguyên dôl tâm rdâng đah du yan duh phang du\t hô bâh ntơm tât a[aơ tâm 100 năm dăch aơ. Rhiăng rnăk [on lan jêr jo\t yor mô to\ng dak do\ng n’hanh dak pah kan. Yơn lah, ta du đê| ntu\k, geh nău tih, ne\ lah nău kan [ư dak bât to\ djrah âk dak yơn lah mô geh kơl nău pah kan tuch tăm. Tâm rnôk ne\, ta âk [on lan, nu^h [on lan mô to\ng dak, ngêt,dak do\ng âk r^ rhiăng nău kan [ư dak kloh nklơi dơm.

Nkuăl Krông Pa lah ngoăy tâm âk ntu\k ta n’gor Gia Lai dôl tâm rdâng đah nău duh phang du\t hô. Ta âk ntu\k tâm nkuăl, rnoh dak do\ng tâm nău kan tuch tăm le\ mô hôm geh bâh âk khay ba năp, dak do\ng le\ mô hôm geh bâh bar pe pơh aơ. Tâm rnôk âk ntu\k [on lan, nu^h [on kro phang yor duh lơh r^ nău kan [ư dak bât Ia Mlăh, geh ntuh kơl rlău 750 rmen prăk ta xã Mlăh, geh rnoh [ư an ngâr dak 54 rkeh mst khối dôl ngâr bêng dak yơn lah mô geh kơl an [on lan. Wa Tạ Chí Khanh, groi kruanh UBND nkuăl Krông Pa, an g^t, nkô| nău dak bât Ia Mlăh, du dak bât tơm bâh nkuăl n’hanh n’gor ê ho\ geh n’hao le\ nău dơi lah yor ntuh kơl ê ho\ tâm ban. Dak bât aơ mhe kanu\ng geh kơl du đê| rnoh neh tơm tăm ta ntu\k dăch, hôm ta ăp ntu\k ngai dôl geh kâp ntuh kơl [ư n’hong hoch.“Dak bât Ia Mlăh geh ntuh [ư n’hanh an lăp do\ng bâh năm 2009. yơn lah, yor ntuh kơl ê ho\ tâm ban, yor ne\, ê ho\ geh dơi do\ng le\ nău kan. Na nê|, yor bôk năp ntuh kơl an n’hong dak geh [ư đah rnoh prăk WB r^ dôl geh [ư nău kan mbơh dăn ntuh kơl, ê oh\ geh [ư đah rnoh khlay 100 rmen prăk. Tal 2 lah nău rdâk [ư, rli le\ rnoh lo\ đah rnoh 41 rmen r^ a[aơ dôl mbơh [ư pah kan, yor ne\ nău ndâk nsơm pah kan ê ho\ geh [ư le\ nău tam do\ng.

          T^ng nău geh [ư, dak bât Ia Mlăh geh rnoh to\ djrah  rlău 5.500 ha tơm tăm ăp ntil n’hanh pă dak do\ng an klâp ma 36 rbăn rnăk [on lan, du\t âk lah [on lan rnoi đê| ta 6 xã nkual njônh ngai, nkual jêr jo\t bâh nkuăl Krông Pa. di lah, 7 năm ntơm do\ng kan, dak bât aơ mbra dơi kơl an bar pe rbăn nu^h [on lan nkuăl krông Pa rlet rlău duh phang hô aơ. Yơn lah, yor nău ntuh kơl ê ho\ tâm ban, âk [on lan hôm nha kâp ê ho\ g^t mơh rnôk d^ng dơi geh do\ng bâh nău kan [ư dak bât aơ.

            Mô dơn kanu\ng geh nău kan [ư dak bât, nău tih dôl geh ta ăp ntu\k kan pă dak kloh do\ng ta n’gor Gia Lai. Tâm rnôk nu^h [on lan ta âk [on lan dôl jêr jo\t yor mô to\ng dak do\ng r^ rhiăng nău kan [ư dak kloh le\ geh ntuh [ư ueh nâp yơn nklơi dơm. Wa Ksor Munh, kruanh [on Thim, xã Phú Cần, nkuăl krông Pa an g^t, năm 2006 [on geh ntuh [ư nău kan pă dak yơn lah kanu\ng geh do\ng bar pe năm lah le\ khuch dâl. [on lan tâm [on hăn so\k dak me, dak diăng s^t do\ng yơn năm aơ dak me le\ mô hôm đo\ng yor duh phang, dak me Apa r^ le\ mô hôm kloh ueh, mô dơi do\ng da. Wa Ksor Munh ngơi:Gâp u\ch nkuăl, xã m^n ua\nh tay nău kan pă dak an [on lan tâm [on, mhâm [ư gay ma [on lan geh do\ng dak kloh. Nău kan [ư dak kloh le\ khuch ma dak me dak diăng r^ duh phang n’hanh le\ mô ueh.

            Bâh âk rnoh prăk êng êng kơt lah prăk bâh bôk nău kan nkô| mpoưng ngih dak mpeh dak kloh do\ng n’hanh mât kloh ueh ntu\k gu\ rêh, prăk 134, 135…lam n’gor Gia Lai le\ ntuh kơl geh 304 nău kan [ư dak kloh an ăp [on lan. Lôch geh mbơh nău ntru\nh roh rui yor duh phang, đah rlău 7 rbăn rnăk mô to\ng dak do\ng ta rnôk aơ, n’gor Gia Lai m^n rvê đah rnoh 96 nău kan pă dak kloh do\ng le\ mô hôm dơi pă, 28 nău kan mô geh săk rnglăy. Tâm rnôk ne\, prăk an nău kan pă dak kloh geh rnoh prăk ntuh kơl bah 200 rkeh tât 5 rmen prăk. Đah 124 nău kan nklơi dơm, rnoh prăk mpung lir hao tât rhiăng rmen prăk.

            T^ng nău mbơh pă mât ua\nh, ăp nău kan pă dak kloh lah yor nkuăl mât ua\nh, UBND n’gor Gia Lai le\ tă geh nău ntru\nh lah na nê|: âk nău kan pă dak le\ mô hôm ueh, khuch lah yor nău kan ntuh kơl, mât ua\nh so\k do\ng n’hanh mât do\ng mô tâm di, n’gâng kan nkuăl, xã mô phit nkra [ư jêng tât pah kan mô dơi, [ư mpu\ng lir prăk ngih dak, rlău ma ne\, ăp ntu\k kan n’gâng kan mô geh ua\nh njrăng, ntru\t đă. Yơn lah, tâm rnôk nău mô to\ng dak geh hô, ăp nkuăl an geh mbơh dăn ăp n’gor êng prăk ntuh kơl, nkra mhe ăp nău kan pă dak kloh, hôm ta n’gor r^ dăn tay Trung ương.

  Ta rơh pah kan bâh groi Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc n’hanh kruanh n’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan, kruanh UBND n’gor Gia Lai Võ Ngọc Thành dăn đă pă an 31 rmen prăk gay ma njrăng duh phang lor bôk năp, tâm ne\ rgum doh rklaih dak ngêt, dak do\ng an [on lan ta nkual duh phang lor. Ta rơh pah kan aơ, n’gor Gia Lai kơp dơn, mô dơn ăp nău kan [ư dak kloh, ăp nău kan dak bât rnôk pă jao an gâl nkuăl mât ua\nh le\ geh nău n’hanh tât a[aơ le\ kro phang. Wa Võ Ngọc Thành, kruanh UBND n’gor Gia Lai ngơi: “Bâh tă đă âk mpôl kan hăn ua\nh nđôi an saơ, tâm nău pă mât ua\nh ăp dak bât, đu dê| dak bât yor nkuăl mât ua\nh r^ mô geh săk rnglăy. Yor nău tă g^t kan, nău g^t m^n, g^t vât bâh nu^h mât ua\nh aơ rgâl mbro jêng lah bu mô g^t mhâm mât ua\nh an ueh, jêng le\ rngôch ăp dak bât yor nkuăl mât ua\nh le\ kro phang. Nău aơ lah nău ma mpôl hên an saơ, dăn đă, tâm nău nt^m đă mât ua\nh, leo kan dak bât tât atay, an geh nău mbơh pă na nê| mpeh nău aơ.

            Ta rơh duh phang kro ntang ta Gia Lai an saơ, ăp ntu\k dak bât, ntu\k dak kloh do\ng le\ geh ntuh kơl rhiăng rmen prăk lôch ne\ nklơi dơm mpung lir. Tâm rnôk ne\, âk nu^h [on lan ta âk [on lan kro phang, mô to\ng dak hô yor duh phang. Ne\ lah ăp nău tih an geh rgâl dâl rnôk aơ.

Nu^h rblang: Thị Đoắt