Wa Lý Quốc Bảo ta thôn 16 xã Ea Đar nkuăl Ea Kar, n’gor Đăk Lăk, mhe lôch yan lêh ca cao 2023-2024. Tă geh lêh n’hanh rnoh prăk tăch play tâm lĕ yan, geh wa nchih na nê̆ tâm du ndrôm săm ƀŭt. Kơp lĕ rngôch rnoh mbrô ta 2 plơp săm ƀŭt, wa Bảo an gĭt, đah bơi tât 1ha ca cao, yan aơ rnăk vâl geh 5 tấn n’gul găr mbĕ, bôk yan geh tăch 30 rkeh prăk/tấn. Lôch nĕ, n’hao mbro hao tât 35 rkeh n’gul lôch nĕ lah 50 rkeh prăk. Tât dŭt yan, rnoh hao khlăy tât 60 rkeh prăk/tấn. Rgâl ma găr kro, rnoh khlăy tât dŭt yan 180 rkeh prăk/tấn. Nău tât ueh bâh ntŭk tăch rgâl ca cao n’hanh nău geh ntŭk tăch rvăt đăp mpăn, ƀư an wa Lý Quốc Bảo dŭt rhơn ngăn.

 “Tơm ca cao păng mô geh kơt tơm êng păng geh play âk tơ̆ ngăn n’hanh dŭm âk rơh tâm du pơh an geh hăn uănh 1 tơ̆ gay ma lêh mbang sŏk găr mbĕ rĭ he kuăl hợp tác xã lăp rdeng hôm lah đê̆ rĭ he nơm veh kí lôch nĕ sŏk prăk dâl rnoh rnoh hao khlay tât 35, 40 rbăn prăk/kí ƀon lan lĕ rhơn ngăn yơn lôch nĕ hao tât 55 rbăn prăk n’hanh aƀaơ lĕ hao tât 60 rbăn prăk rĭ ƀon lan dŭt gơih nđơr rhơn ngăn”.

Tĭng nău mbơh bâh wa Nguyễn Hồng Thương, Giám đốc hợp tác xã ca cao Nhất Tâm, nkuăl Ea Kar, n’gâng kan ƀư ca cao ta Đăk Lăk dôl dâk ta năp nău nkhêp dâk rêh tay n’hanh têh hao. Nău nĕ mô dơn yor geh ăp nău ueh ta ntŭk tăch rgâl lam ntur neh, ma hôm nha geh ăp doanh nghiệp, HTX ta ngor lĕ geh ƀư du trong hăn jong tâm ntŭk kan ƀư âk nău kan, n’hao nău geh, nău ueh ntil ndơ geh ƀư, joi ntŭk tâm kơl kan n’hanh pơk hvi ntuk tăch rgâl. Lah kơt ntơm nơh, nău geh ca cao ta Đăk Lăk kanŭng 1,3 tấn găr kro/1ha, aƀaơ âk ntŭk tăm geh rlău 2 tấn, geh rnôk tât 3 tấn. Ntơm nơh ntil ndơ ca cao dŭt âk kanŭng geh ta găr kro lĕ jêng ndrui n’hanh rnih ca cao, rĭ aƀaơ âk doanh nghiệp lĕ geh nkret bơ ca cao n’hanh dơi geh ƀư Chocolate. Dŭt âk săk ca cao geh 30% rnoh jâk găr mbĕ, ntơm nơh lĕ rngôch kơt lah nklơi dơm, yơn aƀaơ geh nkret ƀư jêng dak jêng ndruih dŭt ŭch bu dŏng, rnoh tăch geh rnôk tât 200 rbăn prăk/1 lít.

Nău ueh, rnoh ntil ndơ ƀư âk lĕ kơl an ăp doanh nghiệp, hợp tác xã geh nău geh âk, geh rnoh gay ma ntuh kơl ƀư an tâm di lơn, kơl an nău tâm rgop ntŭk kan tuch tăm, doanh nghiệp-hợp tác xã jêng nâp nâl, na nê̆. Wa Nguyễn Hồng Thương an gĭt.

 "Hợp tác xã mât uănh tât ƀon lan ta lĕ rngôch ăp nău kan bah bôk năp lah mât chăm mir tơm njreng nău bu tuh, n’hao nău geh nău ueh. Dŭt năm geh prăk nkhôm an ăp ƀon lan pah kan ueh jăp. Lĕ khay lêh play hợp tác xã mbra hăn ta ăp rnăk, ngăn lah ăp rnăk nău geh mô âk gay ma ntĭm mbơh an ƀon lan , an ƀon lan manh phân, manh dak si puh tu ndrŭng gay ma pah kan ngăch n’hanh geh âk ueh lơh”.

Bâh ntơm du tơm công nghiệp jŏ năm tă mô hôm geh nău dơi, dâk nglâ̆ dŭt tâm rnoh mât tăm bah ƀon lan kan lŏ mir, tơm ca cao Đăk Lăk dôl geh ntơm sŏk tay nău dâk knơm tâm di. Tĭng wa Trương Ngọc Quang, Giám đốc công ty TNHH ca cao Nam Trường Sơn, nkuăl Krông Ana, n’gor Đăk Lăk, nău ueh geh n’hao lĕ kơl an ca cao găr rêh ta Đăk Lăk way geh rnoh tăch khlăy lơn dŭt đê̆ lah 30% đah rnoh khlay ta ntŭk tăch rgâl lam ntur neh. N’gor Đăk Lăk lĕ geh nău ntrŭnh mhe mpeh hun hao n’gâng kan aơ jêng mbra geh âk tay doanh nghiệp geh nău dơi, pơk trong mhe an nău ŭch tâm kơl kan.

 "Đắk Lắk dôl geh rdâk njêng nău ntrŭnh mhe mpeh ca cao. Rĭ mpôl hên uch đah ăp nău ntrŭnh mhe aơ, mbra geh tay âk doanh nghiệp tât ta Đăk Lăk, gay ma rgum ta trong rdâk njêng rnoh kan pă an tâm di geh nău ŭch đah lam ntur neh mpeh tăch ndơ an dak bah dih găr ca cao, nsĭt tay nău geh nâp nâl an ƀon lan kan lŏ mir n’hanh ăp nuĭh mât tăm ca cao”.

Đắk Lắk lĕ tă geh rlău 2 rbăn ha ca cao, ta ăp nkual neh mô tâm di đah cà phê, ta lĕ rngôch ăp nkuăl, nkuăl ƀon têh ta lam n’gor n’hanh lah ntŭk ntoh ang bâh nkual tăm ca cao mpeh ba dâng, tĭng nău nchrăp geh an dŏng ta nău ntrŭnh 2015/2012 bâh n’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan. Bol ma rlet rlău âk nău tup rŭch jŏ jong, kanŭng hôm rlău 1 rbăn ha ta năm 2020, yơn Đăk Lăk hôm nha lah n’gor leo bôk năp nđâp mpeh rnoh neh tăm, nău geh n’hanh nău khlăy. Tât aƀaơ, đah nău kan lah nău dơi nău ueh kah geh rdâk njêng bâh rơh jêr jŏt ngăn, ndrel đah nău ntrôl hao têh bâh ntuk tăch rgâl lam ntur neh, ca cao Đăk Lăk dôl geh rơh nkhêp mhe têh gay ma ndâk nsơm n’hanh pơk hvi trong hun hao.