Ntơm bah rnôk râng nau kan tăm cà phê tĭng trong hữu cơ geh tu tơm ndrel tâm rgop tĭng rnoh geh yor ntŭk kan tuch tăm tâm nkuăl rgŏ jă, wa K’Long Ha Prăng, rnoi K’ho, tâm xã Lát, nkuăl Lạc Dương, n’gor Lâm Đồng hŏ mô hôm rvê tât ntŭk tăch ndơ bah năp nau tât bah ntŭk kan. Wa knŭng blau kan tuch tăm tĭng di nau đă, đăp mpăn ăp nau kan tuch tăm yor ntŭk kan mbơh ri cà phê nơm mơ geh tăch rnoh khlay, nau geh âk lơn tâm ndrel du blah neh tăm rđil bah năp nê:

“Rnơm ƀư nau kan tuch tăm mơ geh nau rgâl rđil ma bah năp nê tâm rnôk klih cà phê. Ngăn lah knŭng dơi klih play dŭm, play đăp mpăn grăp păng geh rnoh kah dŭm rđil nau ntrŭnh. Bah năp nơh cà phê nơm tăm mô geh rnoh, rnôh aơ geh rnoh prêh hôm, ndri ma ân geh kơt tâm di nau ntrŭnh bah ntŭk kan bu mbơh đă. Nơm ƀư ân geh săk tam. Bah năp nơh, mô geh nŭih ntĭm nau kan ri ma păng geh kơt aơ, kơt ri, rnôk aơ geh kơt aơ ri nơm rhơn ngăn”.

Năl cà phê lah ngoai tâm ăp ntil tơm tăm khlay, săk ntơ cà phê Arabica Lạc Dương geh nau dơi, nau dăng gay hun hao, êng bonh đă ƀon lan tăm tĭng trong hữu cơ geh tu tơm ndrel tâm rgop nau geh dơi, n’gâng kan tâm nkuăl hôm tăm cà phê tĭng trong lam ntur neh. Wa Y Cường, du rnăk tăm cà phê bah jŏ năm tâm Xã Lát, nkuăl Lạc Dương mbơh, geh râng jrâu ntĭm nti nau kan mơ gĭt dơi nau kan tuch tăm mhâm ƀư ri grăp cà phê mơ geh khlay:

 ‘Nau mbơh lah nâp nâl ri bôk năp gâp djăt kŏ mô geh nau gĭt ơm. Jêh geh dơi n’gâng kan mbơh kloh ri mơ kônh wa dĭng gĭt. Mơ gĭt dơi nau kan lah roh bri mra mhâm jêng tât nau khuch, jêh nê păng khuch tât rnoh tăch cà phê. Tâm ăp năm mhe nơh geh ntĭm nti, mbơh nau lah đah Châu Âu mra mô rvăt cà phê tâm ntŭk roh bri, ndri ma kônh wa rvê, gĭt nau ndrel rgâl kan. Kônh wa ƀon lan rgum n’hao nau geh dơi kŏ kơt lah rnoh âk ndrel rnoh kah cà phê đŏng”.

 Lâm Đồng geh rlau 170 rbăn ha cà phê, rnoh neh dâk tal pe tâm lam dak (ba kơi n’gor Dak Lak) đah rnoh geh 600 rbăn tấn/năm. Ndrel ma Lạc Dương, n’gor Lâm Đồng dôl hun hao nkual tăm cà phê kah, âk tâm ăp nkuăl Di Linh, Lâm Hà, Bảo Lâm, Đức Trọng ndrel nkuăl ƀon têh Đà Lạt. Rnoh geh ndơ cà phê dôl tât 60% ntŭk kan tuch tăm bah Lâm Đồng ndrel pă kan pah ma rhiăng rbăn nŭih.

Wa Phạm S, Groi Kruanh UBND n’gor Lâm Đồng mbơh, ăp nau blau ngăn tĭng nau dơi EU tâm nau kan tuch tăm lah mô ƀư roh bri, ân geh tu tơm, tâm dăch ma ntŭk ntu ndrel geh nau dơi ma nau rêh. Aơ lah trong tuch tăm nâp nâl lah nsum, tuch tăm cà phê lah êng ma n’gor Lâm Đồng dôl rƀŏng tât:

“Tơm dak tŏ geh tăm đăp mpăn, mât chăm mô dŏng dak si mât chăm tơm tăm, hoá học, tăm ân nâp nâl ndrel tăm geh nau ueh dăch ma ntŭk ntu. Knŭng dơi geh 4 nau aơ lah geh ƀư dơi ueh nau kan tuch tăm mô ƀư roh bri. N’gor Lâm Đồng mra tŏng nau dơi ƀư ueh ndrel nŭih ƀon lan gĭt doei ueh mpeh nau kan tuch tăm mô lơh roh bri. Gay ƀư dơi nau aơ ri n’gor Lâm Đồng mro ƀư ueh nau kan lam ntur neh, ân saơ nau kan tuch tăm mô ƀư tă bah nau roh bri gay n’hao nau ntul rlong mpeh nau geh dơi lam ntur neh”.

Năm 2023, n’gor Lâm Đồng hŏ tăch luh geh 80.600 tấn cà pê rnglay, geh rlau 180 rkeh đôla, hao 9,1% mpeh rnoh geh rđil năm e. Gay dơi geh rnoh prêh lơn ân rnoh geh ân ntil tơm tăm aơ, ndrel ma nau lŏ pơk hvi rnoh neh tăm cà phê geh pă nau dơi kơp dơn nâp nala tĭng nau dơi lam ntur neh UTZ, 4C, n’gor Lâm Đồng dôl rgum ntrŭt dăng hun hao cà phê tĭng trong tuch tăm lam ntur neh.

N’gor Lâm Đồng geh nklăp 180 rbăn ha cà phê, ăp năm rnoh geh rlau 500 rbăn tấn. Rnoh tămc cà phê Lâm Đồng geh tât 60% ntŭk kan tuch tăm bah n’gor ndrel pă kan pah ân ma rhiăng rbăn nŭih. Rnôk aơ, n’gor Lâm Đồng hŏ hun ha geh 6 nkuăl tăm cà phê kah geh nau dăng kơl an nau kan ê nkra ndrel tăch luh bah nkuăl: Di Linh, Lâm Hà, Bảo Lâm, Đức Trọng, Nkuăl ƀon têh Đà Lạt ndrel nkuăl Lạc Dương đah rnoh rlau 100 rbăn ha. Ndrel ma nau rgum ăp nau kan tuch tăm, n’gor Lâm Đồng dol uănh ngăn nau kan dŏng nau kan mhe jêh rnôk klih, ntrong têm nkrem ŭnh nar tâm rnôk nglan ih pâr cà phê./.