Nău n’gluh tơm prăk di nuĭh n’hanh di rnôk bah Ngân hàng Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn gŭ kan ta bah lơ Dak Lak hŏ nta trong dơh an ƀon lan kan lŏ mir rvăt ndơ dŏng kan mir ba , phân poh an tuch tăm ban năm khay. Nău dja rgop nking bah an manh prăk deh kon âk geh rnôk mƀui tĭng ta ăp nkual ƀon lan, ntrôl âk rnăk tŭp tâm phăn rnon dâk gâng.   

 Wa Nguyễn Ngọc Phúc, ta xã Quảng Phú, nkuâl Cư Mga, n’gor Dak Lak leo mpôl hên uănh mir sầu riêng hvi 1,5 ha bah rnăk wâl. Ăp tơm sầu riêng dôl lăp năm tâl 7, nđĭr uĕh. Ăp tơm play rsuel tôi lĕ ma n’ging, nchrăp năm aơ klêh geh bơi 20 tấn play. Wa Phúc nkoch: ntơm nơh nkual neh dja tăm tiêu, 6 năm roh âk mông nar mât chăm, mhe klêh geh bar pe tơ̆ ri tiêu geh bu tuh, khĭt ruh lĕ ma tơm. N’hâm suan, prăk kaih roh dơm. Năm 2017, wa Phúc manh ngân hàng Agribank 200 rkeh prăk gay ntuh kơl tăm sầu riêng. Nơm geh tơm prăk dja ma rnăk păng aƀaơ hŏ geh mir sầu riêng ăp năm nsĭt geh rlău 1 rmen prăk. Wa Phúc an gĭt, aƀaơ dôl manh ngân hàng Agribank 1,5 rmen prăk. Rnoh prăk dja ntuh kơl ƀư jay kho, ndeh rklư rhŏ dŏng an nău klêh, nklâm tâl play sầu riêng an kônh wa tâm  xã. Tơm prăk dja năn ngăch jêng geh nău tam dŏng uĕh.

“Tơm sầu riêng ri  du năm klêh du tơ̆. Kâp tât rnôk nê ri he mô tŏng geh rnoh prăk. Nơm geh ôp Agribank ntop kơl jêng âk kônh wa ƀon lan kan lŏ mir mơ dơi geh kơt nar aơ.”

Wa Nguyễn Hữu Thọ, Kruanh Hội đồng quản trị, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Cà phê Đ’Rao ta nkuâl CưMgar, Dak Lak (mpeh Tổng Công ty Cà phê Việt Nam) an gĭt: Công ty geh 489ha cà phê, lơn âk tăm bah ăp năm 80 bah rach năm bah năp nơh, hŏ kro ranh lĕ. Năm 2014 công ty ntơm sreh tăm tay mir cà phê. Sreh tăm tay cà phê lah nău mô dơh, ân rgâl uĕh jêng tay neh, lơh sĭn tay neh ntơm bah 3 tât 4 năm, rnôk nê mơ tăm cà phê tay. Dơi Agribank an manh tơm prăk hao tât 38 rmen prăk đah deh prăk kon đêt, ntoch jong tât 7 năm. Nơm geh kơt nê, công ty hŏ ƀư lôch jêh nău sreh tăm tay rlău 330ha. Lĕ rngôch rnoh hvi neh tăm cà phê sreh tăm tay đăp mpăn săk jêng, kah uĕh rlău âk. Wa Nguyễn Hữu Thọ lah rjăp: công ty lah đơn vị dŭt geh nău dơi tâm nău sreh tăm tay cà phê ta n’gor Dak Lak tâm ban kơt ta ăp n’gor Tây Nguyên.

“Công ty hŏ lôch jêh bôk nău  kan sreh tăm  tay cà phê tă bah tổng công ty jao. Lah mô geh tơm prăk sreh  tăm tay, mô lah ăp tơm prăk rgum rvăt, prăk dŏng mât chăm mir cà phê bah Agribank ri mpôl hên mô tŏng tơm prăk gay ntuh kơl 500ha, lơn  lah rnoh neh sreh tăm tay 330ha. Lah mô geh tơm prăk manh bah Agribank ri đơn vị mbra mô dơi  lôch jêh nău kan.”

Công ty Cà phê Đrao geh 500 công nhân nuĭh kan, tâm nê 62% lah nuĭh Rđe. Nô Y Neng, xã Cư Dliê M'nông, an gĭt: rlău  ma rnoh neh cà phê bah rnăk wâl, nô dơn mât chăm 8 sào cà phê sreh tăm tay bah Công ty Cà phê Đrao. Năm 2023, rĭng geh prăk khay bah Y Neng geh 7,5 rkeh prăk. Nê lah mô hŏ kơp rnoh prăk 45 rkeh prăk, nô dơi công ty trok tă bah mir cà phê bah he geh âk play rlău rnoh dơi jao.

“Ƀư công nhân dơn mât an công ty cà phê ngih dak yơn gâp geh mir cà phê bah rnăk nơm đŏng. Êng rlô cà phê dơn mât, lah rnoh geh play âk rlău ri he geh sa tay. Lĕ dĭng nuĭh mât chăm an mir cà phê uĕh, rnoh geh play âk nsĭt geh wăng sa nar lơn ma âk đŏng.”

Wa Y Blưn Mlô, groi kruanh UBND xã Pơng Đrang, nkuâl Krông Búk an gĭt: aƀaơ, xã hŏ geh 19/19  rnoh tât rdâk njêng ƀon lan mhe. Dôl ƀư lôch jêh siƀŭt gay UBND n’gor kơp dơn lah xã ƀon lan mhe. Lah xã nkual jru, nkual ngai, geh âk nuĭh rnoi mpôl đê̆ yơn Pơng Đrang hŏ lôch jêh ăp rnoh tât rdâk njêng ƀon lan mhe lah nău nsrôih bah du hê nuĭh ƀon lan n’hanh nău nsrôih têh bah lam trong kan chính trị. Tâm nê geh nău rgop bah Ngân hàng Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn. Wa Y Blưn Mlô lah: 

“Nơm geh trong nchrăp trong kơl bah Đảng, Ngih dak, nuĭh ƀon lan dơi manh tơm prăk ngân hàng nông nghiệp đah deh prăk kon đêt mô kơt ăp ngân hàng êng ƀa ƀă. Aƀaơ ri nuĭh ƀon lan gĭt ngân hàng Nông nghiệp an manh tâm rlak tâm ban, nuĭh ƀon  lan dŭt rhơn yor dơi manh tơm prăk dơh, mô ƀư jêr. Kônh wa mpôl hên geh nău rêh đăp mpăn, hun hao kơt aƀaơ lah nơm geh tơm prăk bah Agribank.”

Wa Phạm Xuân Cam, groi Giám đốc Agribank gŭ kan mpeh bah lơ Dak Lak an gĭt: kơp tât kêng dŭt khay 7 năm 2024, lĕ rngôch tơm prăk bah Agribank gŭ kan mpeh bah lơ Dak Lak n’gluh an manh hŏ hao tât 13 rbăn rmen prăk. Tâm nê bơi 9.500 rmen prăk, âk 73% rong an nău kan tuch tăm, ƀon lan kan lŏ mir n’hanh thôn ƀon, đah 160 rbăn năch manh. Rmôt cán bộ an manh way jŭr grêt dăch tâm dâng, krêp dêh đah kônh wa nkual jru nkual ngai gay ntop kơl khân păng tât đah tơm prăk năn ngăch ban năm khay tuch tăm.

“Nău mha êng aƀaơ lah hŏ bah ir geh nău an manh prăk bah dih deh prăk kon âk, an manh khlay. Nsing ta nê đăp mpăn nău rêh bah kônh wa ta nkual jru nkual ngai. Kônh wa he nău gĭt blău mô hŏ tâm ban jêng ăp rnôk tât khay tuch tăm, mpôl hên ân rgum cán bộ nuĭh kan nhŭp ti nchŏng kan an konh wa”.

Êng ta nkuâl Cư Mgar bah n’gor Dak Lak, tâm 6 khay bôk năm 2024 hŏ geh 3.620 nuĭh manh lơn âk lah ƀon lan kan lŏ mir manh 1.660 rmen prăk ntuh kơl hun hao tuch tăm mât rong. Aơ lah tơm ndơ khlay gay ƀon lan kan lŏ mir ntuh kơl mât chăm mir cà phê, sầu riêng n’hanh ăp ntil tơm tăm êng ƀa ƀă ban nar khay tuch tăm. Wa Nguyễn Công Văn, Groi kruanh rnâng kan UBND nkuâl Cư Mga uănh năl:

“Agribank hŏ geh dŭt âk rnoh ndơ ntop kơl an kônh wa ntơm bah tuch tăm tăch rgâl. Nkre nkoch ăp nău jêr jŏt đah nuĭh ƀon lan kan lŏ mir. Lơn lah ăp bôk nău kan hŭch deh prăk kon an ăp năch manh. Agribank hŏ đă cán bộ jŭr tât ăp thôn ƀon gay nkoch trêng, mbơh gĭt ăp ndơ geh ƀư bah he gay kônh wa sơch ăp ndơ tâm di tâm rnôk ntuh kơl, ƀư njêng tăch rgâl. He ân dơi lah aơ lah du tơm prăk kaih dŭt n’hâm têh gay ntrŭt ntrôl hun hao wăng sa rêh jêng kon nuĭh bah nkuâl nơm.”