Pox niêv mênhx cxưx tsơưs nênhs hâur ntu huôv tsar thiêz hlôngr yiêz

Niêv tix Tao Thị Coong, mênhx cxưx Lự, nhoz jok Phiêng Chá, xar Nậm Tăm, huyện Sìn Hồ (Lai Châu) ziv chuôz zis thâuv ntêx zos chuôz zis pluôs tiv zix hâur jok. Thâuv ntêx, phênhv sâu chênhr tsuôk zos khov trâu uô mê njil liêx, têz iz chiv; thâuv tưs xar zôngv nhiêx mak niêv tix oz niêv txir tsuv muôs têx blêx, poz cưk thiêz tsik tsơưs jiês muôx siz char, siz chês, têx thâuv tsênhv siz ntâuk thiêz.

Txix Dưv anr 8 chor pênhr nhiêx paz lok “Kriz uô pox niêv txir nênhx vax huôv siz luôs thiêz đơưk kho têx hâux lưv sêi đrơưv trâu pox niêv thiêz nhuôv zâu”, niêv tix chuôz zis tâu chinhr quyền ntơưv qơư thiêz cxuô cấp Hôiv pox niêv paz, kriê têx tsưr ziv uô kinh têr. Khov gruôs thiêz sir jos khưr uô nox, niêv tix tưz đros tuk txir kriz phaz nzir ar têz chiê huôv tsar uô nox lơưr tsưr ziv vax-pak-guôx. Txos nhiv no, niêv tix chuôz zis tưz muôx tâu vax ntông nox txir đar muôx 3.000 ntâu thiêr ndis, 5 tuk tưv, pak njêl đar 1.000 thiêr ndis ntâu; tưz tsik zos tơưv đhâu yêiz pluôs mak tsênhv zos yênhx ziv chuôz zis txơưx uô nox hâur jok, hâur xar.  

Xar Tà Ngảo, huyện Sìn Hồ (Lai Châu) muôx 13 jêx jok, zos 2 tsôngv box Hmôngz thiêz Cho uô nênhx nhoz. Tiv trơưk mênhx cxưx li siêz xar thiêz phongx cxưx, viv li thâuv ntêx no pox niêv sâuv thax tsav tsuôk pâuz khưr uô nox, xênhz zus mê nhuôv thiêz tsik muôx vax huôv hâur ziv chuôz zis. Taz sik, khov muôx cxuô cấp chinhr quyền, chor tsưr tsix đoanx thêv, tiv zix zos Hôiv pox niêv sir jos hêik kriê têx cêr chêi thiêz paz pháp lý, tưz paz trâu chor pox niêv jux juk jênhv pâuz hlôngr yiêz đuô siêz xar, jux juk hlôngr yiêz zuk cov muôx tâu vax huôv hâur xar hôiv. Zơưv Por Xênhv Vưx, lênhx lâul jok, tsưr chuôz xênhv Vưx nhoz jok Thà Giằng Chải, xar Tà Ngảo, huyện Sìn Hồ puz pâuz: “Txix thâuv cur uô tsưr chuôz xênhv txos nhiv no mak hâur cur jok muôx 127 ziv chuôz zis, zuôr xar 800 lênhx nênhs mak sơưr đơưk tsênhv uô lơưr pox niêv txir nênhx muôx vax huôv siz luôs lok six jông, tsik chiê muôx yưv ntâuk chêv têx pox niêv”.

Chiê chor pox niêv jux juk hlôngr yiêz đuô siêz xar, jênhv pâuz, truôx siêz uô cov zuk muôx qơư sơưr hâur chuôz zis thiêz xar hôiv, têx shông đhâu, cxuô cấp hôiv pox niêv huyện tưz sir jos yax kriê, hêik kriê Chêi pox niêv txir nênhx vax huôv siz luôs têx tsênhv njiêz txos trâu chor hôiv viên thiêz pêx xênhv pâuz. Txix hâur shôngk shông txos nhiv no, cxuô cấp hôiv hâur huyện tưz yax kriê muôx 600 ntâu jiês trâu zuôr xar 5.000 lênhx nênhs pâuz. Tsênhv njiez yax kriê zos kriê txos ntâuk tsiv hâur chuôz zis, cxiv tsa chuôz zis vênhx huôv, chuôz zis huôv tsar kinh têr truôx đrênhk… Pos Lâm Bích Hiến, Phưv Chủ tịch Hôiv Liên hiệp pox niêv huyện puz pâuz: “Hôiv Liên hiệp pox niêv huyện Sìn Hồ cux tưz kriz uô têx huôx tôngv, chiê paz trâu pox niêv txir nênhx muôx vax huôv siz luôs hâur cxuô kror hâux lưv. Pêz tưz tsưr tsix yax kriê, zoz zux paz trâu chor canr bôv, hôiv viên pox niêv thiêz pêx xênhv sâuv thax tsav jênhv pâuz tsênhz đuô lok pox niêv txir nênhx muôx vax huôv siz luôs”.

Dưv anr 8 zos iz hâur 10 dưv anr muôx nhoz têz qơưk Tsaz yênhx huôv tsar kinh têr-xar hôiv thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs thiêz tox siêz ntu 2021-2030. Dưv anr tsưr ziv uô zos paz gra siêz jênhv pâuz, hlôngr yiêz siêz xar, txoz cxơưx luz nênhx, por vêv, tsoz phưz pox niêv thiêz nhuôv zâu, kriz uô pox niêv txir nênhx muôx vax huôv siz luôs. Pos Vàng Gió Nhù, Phưv Chủ tịch Hôiv LHPN huyện Mường tè, tỉnh Lai Châu puz pâuz: “Cxiv tsa tênhv qơư uô nênhx jông ngaz tuk trâu pox niêv thiêz nhuôv zâu; tsêx trung yax kriê vênhv thix ntâuk tsiv hâur chuôz zis, uô hiêv, zuôv uô đaz uô tuôs, phax tar zuôr muôs pox niêv, nhuôv zâu thiêz siz zuôr nzor, siz zuôr cxênhz jê. Đros co, sir jos uô cov tâu jông hâur piêr pâuz, hêik kriê chêi têz qơưk ntơưv thax tsav qơư, zos kror paz trâu chor tôv yax mông nhoz têx xar tâu siz njiz, cơưv shâuv hâur côngz xưv yax kriê thiêz hêik sơưr đơưk ntơưv côngv thôngx”.

Têx kror hlôngr yiêz lok siêz xar, jênhv pâuz lok pox niêv txir nênhx muôx vax huôv siz luôs hâur côngv thôngx tưz paz uô tâu truôx jông têx luôs hâux lưv ntơưv Lai Châu, thâuv têx tsưr ziv uô chuôz zis tsâu sor, muôx vax huôv siz luôs, shir phaz ziv hnuz ziv muôx ntâu. Chor tsưr ziv chi hôiv, tôv pox niêv, hôiv viên muôx txir, mê nhuôv tsik muôx zênhk zax zênhz thiêz tsik uô cxâuv chêi têz qơưk cux ziv hnuz ziv muôx ntâu jux juk. Ntơưv ntâu thax tsav qơư, pox niêv tsênhv zos chor nênhs uô ntêx hlo hâur cxiv tsa jêx jok yiêz, hâur huôv tsar kinh têr, txo grêk yêiz pluôs, txix co paz trâu hâux lưv cxiv tsa jêx jok, têz qơưk cov ziv hnuz ziv huôv tsar, jông jav./.

Khắc Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv

Hà Giang: Hloz Chúa Xênhv Vax huôv tsar cêr uô nox

          Txix chor nhiêx txeik tâu, hloz Chúa Xênhv Vax tưz yưv pênhr uô guôx thiêz zuôr 2 tul nhux uô nôngz, 8 tul buô đuz thiêz yênhx châuv tul keiz đuz greis tiv phaz lok tu zus, đros co zos yax six cxaz chuôz cơưv shâuv chênhz zênhv tu zus thiêz phax tar moz trâu paz tsiêx cxu, keiz ok txix têx chuôz zis yênhx côngz nhoz hâur jos.

          Khov truôx siêz uô, gruôs cơưv shâuv chênhz zênhv têx chuôz zis uô uô ntêx sâuv thax tsav, txos kaz shông 2020, hloz Chúa tưz muos 2 tul nhux đas, muôs buô thiêz keiz đuz greis chox lok phênhv sâu 110 tsov đeiv. Jênhv pov huôv tsar tu zus muôx liv, hâur shôngk shông 2021, hloz Chúa tưz muôz tas nro chor nhiêx txiêx sâu tâu txix muôs tsiêx cxu thiêz keiz ok chiê tror krêz đar huôv tsar tu zus. Txos hli 8/2021, đros chor nhiêx txiêx 220 tsov đeiv sâuv tâu txix tu zus, hloz Chúa tưz thêv tas nux grê hâur zênhx hangx, chor nhiêx txiêx tsênhv yuôr tror yưv pênhr huôv tsar tu zus tsiêx cxu, keiz ok.

          Khov muôx vax têz đar, hloz Chúa chuôz zis tưz chos cxaz 0,7 hecta tâux chiê phưx vưv tu zus nhux đas; chos zuôr xar 1 hecta blêx, 1,8 hecta poz cưk thiêz tsêz chos cxuô zav jâuz muôx tsiv grê kinh têr siêz. Chiê muôz siêz chêx cuk tu zus, hloz Chúa chuôz zis thâuv tưs cux tsov cưv txos côngz xưv xeir têx zav nôngz tsiêx cxu jông, tâu cxax yuôx phax moz cxix cxuô thiêz tiv zix zos uô jông vêv xênhz guôx cơư…Khov co mak hloz chuôz zis li chor tsiêx cxux hloz lox sei, tsi trâus moz gênhs.

          Hloz Chúa Xênhv Vax puz pâuz: “Zos txơưx sik côngv tu zus đros thiêz tsêz chos zuôr chox lok chêx cuk kinh têr siêz. Qir hữu cơ txix tu zus zuôr paz chuôz zis chuôz tsar tsơưr lươngv tsoz chos, cxênhx txuôk tâu nhiêx txiêx zuôr qir zuôv. Đrâuv co, qir hữu cơ txix tu zus tsênhv gôngr phênhv uô ar têz jông đuô, tsi trâus tsuôs li qir hoá học”. Txix shông 2022 txos nhiv no, phênhv sâu txix tu zus nhux đas iz shông sâu tâu muôx nhos 190 tsov đeiv, thâuv yưx tas têx nhiêx txiêx tưz yưv li zuôr nôngz nhux, zuôr yuôx, zuôr krâur…tsênhv sâu liv tâu muôx nhos 130 tsov đeiv; nhiêx txiêx muôs buô thiêz keiz ok, zi shông 2 jas sâu tâu muôx nhos 250 tsov đeiv, yưx tas nhiêx txiêx tưz yưv sâu liv tâu muôx nhos 180 tsov đeiv. Đros thiêz blêx, poz cưk, jâuz tâuv cxuô zav tso lok phênhv sâu muôx nhos 130 tsov đeiv, thâuv xav tas nhiêx txiêx tưz yưv zuôr nôngz zuz, nhiêx côngz…tsênhv sâu liv tâu muôx nhos 90 tsov đeiv iz shông.

          Niêv lâuk Shôngx Thị Mỷ, Phưv CHủ tịch UB xã Tả Lủng puz pâuz, hloz Chúa Xênhv Vax chuôz zis zos iz chuôz zis mênhx cxưx Hmôngz sir jos hla đhâu cêr pluôk thiêz uô bluô nux nhoz hâur xã txix huôv tsar tu zus côngv đros tsêz chos. Đrâuv co, hloz Chúa thâuv tưs cux jông siêz paz max têx chuôz zis txơưr hâur jos Tả Lủng B lok chênhz zênhv tsiv uô thiêz tu zus chiê sik đros huôv tsar kinh têr chuôz zis.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk muôx xâuk li no xưz. Phênhv no zos Đeix nta suôz VN thax tsav faz Bắc đrostsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

Txâur Vax cxeik nhênhv