Chuôz zis-Uô ntêx nyuôs hâur cxiv tsa chuôz zis vênhx huôv nhoz tỉnh tox siêz Sơn La

“Thâuv ntêx luz nênhx txov nhêv nox mor poz cưk, nox kok, pêz cux tso têx mê tuz mê nhuôv muk cơưv cov ntơưr. Cur xar, cơưv ntơưr tsuv cơưv iz siv nênhx. Cur hnuz nhôngs tưz lâul, taz sik cux tsênhv niêx hnuz cơưv đhâu tivi, đhâu ntơưr pov tsir. Đros co, cur cux yax kriê têx tuz nhuôs sir jos cơưv ntâuz ntơưr thiêx muôx tsưr ziv huôv tsar uô nox”.

Co zos zơưv Nguyễn Đức Lãi, muôx 86 shông nhoz thị trấn Sông Mã, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La têx cêr chiv nhênhv thiêz cux zơưv zos cêr shir phaz. Zơưv Lãi chuôz zis muôx 30 ntâu lênhx tuz nhaz, nxeik vâur, têx nhuôs xênhz nzưr, hâur co 17 lênhx cơưv tas ntơưr đại học, 2 lênhx cơưv siêz đuô đại học, muôx hâux lưv uô truôx, no zos zơưv iz cêr shir phaz lok six lox: “Cur chor tuz nhuôs puôr lênhx cơưv ntâuz ntơưr txos qơư, muôx hâux lưv uô truôx, tsi trâul cxâuv chei têz qơưk li uz li no hlo, no zos iz kro cur lok six jông siêz thiêz shir phaz hênhr”.

Lơưr niêv lâul Quàng Thị Thư, nhoz xã Chiềng Khoong, huyện Sông Mã, chuôz zis cêr shir phaz zos muôx six hơưv, hnuz nhôngs tâu tsoz phưz, pâux txiêx njis zuk chor nênhs cxênhz jê têx côngz đas jos. No cux zos iz kro chor nênhs hâur chuôz zis muôx cêr sik thôngx siêz, tâu sik pheiz kênh, siz hluz siz paz hâur luz nênhx niêx hnuz: “Thâuv muôx phênhv sâu tâu truôx, luz nênhx vav mênhx đuô, cur tưz uô vax tsêr jông thiêz tok niêv pos txir zơưv lok đros nhoz. Hâur ntu nhoz uô cê, cur cơưv shâuv tâu lok six ntâu têx cêr nênhx jông txix niêv pos thiêz txir zơưs gơưk. Niêv pos, txir zơưs cux paz cur 2 niêv txir lok six ntâu chiê ưz muôx six hơưv muk uô hâux lưv, huôv tsar kinh tế”.

Zơưv Lãi, niêv lâul Thư 2 chuôz zis nhiv kruôr zos iz hâur têx chuôz zis vênhx huôv uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv nhoz huyện ntus đriv Sông Mã, Sơn La. Nhoz no, phôngz yaox cxiv tsa chuôz zis vênhx huôv tưz thiêz tsênhv nthuôr đêz đar trâu cxuô qơư cơưv shâuv, uô trơưk, muôx 40 ntâu câu lạc bộ, đros ntâu phôngz yaox, tsưr ziv uô jông.  

Zơưv Nguyễn Văn Nghĩa, Tsar phongx Vênhx huôv-thôngz xor xa mông huyện Sông Mã, Sơn La heik: “Huyện tuôr truôx thiêz nthuôr đêz đar têx câu lạc bộ “chuôz zis huôv tsar truôx”, têx câu lạc bộ “phax tar ntâuk tsiv chuôz zis”.... Đros trâu têx li heik co, sir jos vênhv tôngv canr bôv thiêz tsôngv pêx xênhv uô lơưr phôngz yaox tas nro tsôngv pêx xênhv sik thôngx siêz cxiv tsa jêx jok yiêz, cxiv tsa tênhx qơư vênhx huôv truôx jông hâur thax tsav thiêz txos yênhx chuôz zis”.

Hâur tas nro tỉnh Sơn La, muôx 223 cxênhz ntâu chuôz zis vênhx huôv nhiv no cux tsênhv paz tsưx phưv thiêz kriz uô đêz đar têx cêr nênhx jông, vênhx huôv, sik thôngx siêz, siz hluz siz paz, sik tưr huôv tsar uô nox, hla đhâu cêr pluôs, uô bluô nux.... Co chênhr zos têx lênhx nênhs, têx chuôz zis uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv, paz cxiv tsa luz nênhx vênhx huôv jông nhoz thax tsav tox siêz faz Bắc pêz têz qơưs./.

Lê Hạnh-Riê Lâux cxeik, nhênhv

Lênhx nênhs sir jos uô nox chiê hla đhâu yêiz pluôs

Iz hâur têx ziv chuôz zis uô tâu lơưr têx tsưr ziv, sir jos li hêik co zos tix lâus Zax Chẩn Dì, xênhz shông 1980, mênhx cxưx Hmôngz nhoz ntơưv Lao Sán, jok Bản Pắng, xar Bản Máy, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang li ziv chuôz zis. Đros đêx ar ntơưv no tsik jông, đaz tuôs, tix lâus Dì ziv chuôz zis thâuv ntêx no cux xưk li ntâu ziv chuôz zis txơưr đuô hâur thax tsav xar tsuôk zos sir jos khưr uô iz chiv blêx, poz cưk thiêz tok trâu têz qơưk li têx paz. Ntâu ziv chuôz zis tsik xar tơưv đhâu chuôz zis pluôs viv tsik xar cov trâus pôngz plox têz qơưk li têx phênhv paz txơưv tiêk cux muôx txâuk cxuô kror chiê huôv tsar uô kinh têr. Cux tiv xar li mak yêiz pluôs fênhx six đros đrêiv txix ntâu fâuv nênhs lok no, muôx nhoz yênhx ziv chuôz zis, cxuô jêx jok, nhoz đros đrêiv pêx xênhv ntơưv no li cêr khưr thiêz luz nênhx. Tix lâus Dì puz pâuz: “Thâuv ntêx no cur chuôz zis txov nhêv hênhr, tsuôk uô tâu iz chiv blêx, poz cưk xưz. Nhux, tưv, kêiz buô cux muôx tsơưs, chuôz zis muôx 8 lênhx nênhs li phênhv sâu tsuôk tâu muôx 10 triệu đêiv iz shông. Luz nênhx txov nhêv hênhr, zuk cux hluz chor niêv tuz hênhr. Li chêk thiêx xar tsuv sir jos khưr thiêz nriêr têx tsưr ziv uô nox jông chiê paz cov tơưv tâu đhâu yêiz pluôs”.

Tâu Bôv đôiv Pênhz phax, Đoanx kinh têr côx phax 313 thiêz cấp ủy, chinhr quyền ntơưv thax tsav qơư hêik kriê thiêz paz, tix lâus Zax Chẩn Dì ziv chuôz zis tưz nriêr tâu tsưr ziv uô nox huv đros chiê paz trâu chuôz zis sir jos cov tơưv đhâu yêiz pluôs. Txix chor pênhr nhiêx muôx 20 triệu đêiv kir txêik tâu, tix lâus tưz muôz zuôr 15.000 tsoz zuz txir suôz câur chox lok chos trâu hâur luz vax ar têz iz ndis vax tsêr thiêz hâur 2 héc ta jôngr tâu choz zok trâu chuôz zis sêiz jor. Yênhx hnuz, tas nro chuôz zis sir jos tu chor txir suôz câur no cov huv zos lơưr têx tsưr ziv kỹ thuật tâu chor canr bôv cxơưz cxiz uô kôngz xar, zênhx pênhz phax thiêz Đoanx kinh têr côx phax 313 hêik kriê. Txix co chor txir suôz câur tưz huôv tsar jông, tsik tas têx qir zuôv, yuôx tuô lov caz hmoz lok trâu, tsênhv paz tuôr jông têx ar têz tsik trâus cuôr yôngz, uô trâu chor ar nông. Shông 2021, tix lâus Dì ziv chuôz zis tưz sâu tâu muôx 1 puô cir txir suôz câur xuz thơưx ciês đros gri muôs 120 cxênhz đêiv iz cir tâu muôx 12 triệu đêiv. Shông 2022 sâu tâu muôx 2 puô cir đros gri muôs 35 cxênhz đêiv iz cir tâu muôx 7 triệu đêiv.

Pov chor txir suôz câur zuôr huôv tsar tâu chiê muôs tơưv trâu saz đrâuv têz qơưk, txơưv gri grêk kik taz sik tix lâus chuôz zis cux sir jos uô jông tu chor txir suôz câur chiê shông tov kaz sâu tâu ntâu đuô. Shông 2023 nhiv kruôr đhâu, tix lâus chuôz zis sâu tâu muôx 1,3 tấn txir suôz câur, muôs trâu chor nênhs sâu zuôr chox muk muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk trâu saz têz qơưk Trung Quốc đros gri 78 cxênhz đêiv oz cir, sâu tâu liv muôx 102 triệu đêiv; muố 15 cxênhz tsoz zuz đros gri 3.500 đêiv iz tsoz tâu muôx 52 triệu đêiv ntâu, tas nro phênhv sâu tâu txix muôs txir thiêz zuz txir suôz câur tâu muôx 154 triệu đêiv ntâu.

Đuô li, tix lâus chuôz zis tsênhv sir jos tu zus nzir têx buô hmôngz, kêiz, ol, nhux, tưv, chos jâuz hur chiê paz muôx zav nox thiêz paz muôx nzir phênhv sâu trâu chuôz zis. Txos nhiv no, tix lâus Dì ziv chuôz zis tưz thêv tas têx nux gri, zuôr tâu ntâu zav chuôz zênhx jông lok trâu chuôz zis sir zôngv, luz nênhx tưz muôx thiêz tsâu sor đuô. Tưz tsik zos txơưx khưr uô nox, tix lâus chuôz zis tsênhv paz trâu chôngz pox nhuôs hâur xar lok zuz nôngz, kỹ thuật tu thiêz qơư muôs têx hax huv. Cơưv shâuv thiêz uô trơưk tix lâus Dì ziv chuôz zis li têx tsưr ziv thiêz sir jos khưr uô nox, txos nhiv no tưz muôx ntâu ziv chuôz zis zos tsôngv box La Chí, Tày, Nùng sâuv thax tsav xar tuôx ndis shuôk, cơưv shâuv tix lâus chuôz zis li tsưr ziv chos chor txir suôz câur đros siêz xar zuôr muôx tâu luz nênhx ntu tov ntêx no hlôngr yiêz jông đuô.

Shir phaz đros têx kror mak tix lâus Dì ziv chuôz zis tưz uô tâu, trung tá Nguyễn Công Giang-Phưv Bí thư Đảng ủy xar Bản Máy puz pâuz “Bản Máy zos iz xar tox siêz ntus đriv tsênhv yuôr ntâu txov nhêv nhoz huyện Hoàng Su Phì, chor chuôz zis pluôs tsav muôx 75% ntâu. Iz hâur têx qir tiv uô muôx yêiz pluôs ntơưv no chênhr zos iz phênhv tưs tsôngv box tsênhv xar tok khov trâu têz qơưk li têx paz, tsik xar khưr thiêz huôv tsar uô nox cov tơưv đhâu yêiz pluôs. Tix lâus Zax Chẩn Dì ziv chuôz zis tsênhv tsênhz zos iz kror qơư chi cax lok sir jos huôv tsar uô nox chiê huôv tsar tâu kinh têr chuôz zis trâu sơưr đơưk cơưv shâuv, uô trơưk ntơưv thax tsav qơư.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk xâuk li no xưz. Phênhv no zos Đaix nta suôz Việt Nam nhoz thax tsav faz Bắc sik côngv đros tsênhv qơư cxơưz cxiz uô kôngz têz qơưk uô./.

Lik Thox uô thiêz cxêik nhênhv