Uô qơư trâu đêx ntưk ntơưv Sơn La tsênhv tâu sir jos uô cov tiêr uô ntêx chêix ntux nas

Muôz kir qơư, nzor njêis yêv chor côngz trinhx nav qơư tso đêx ntưk muk, txiêr têx shôngz, ntông por tsês…zos têx hâux lưv uô muôx tsiv gri tsênhv tâu pox nhuôs nhoz tôv 10, phường Quyết Tâm, thành phố Sơn La kriz uô chiê paz uô cov tâu dưv anr tso đêx ntưk muk nhoz thax tsav Chiềng Sinh lok tsênhv qơư thành phố Sơn La. Đros pêx xênhv nhoz ntơưv no, lênhx tưs cux pâuz, zos côngz trinhx tsik tâu uô tiêr uô ntêx hli 6 no, ntâu kror qơư zuôr tror muôx đêx ngaz. Pos Đặng Thị Thông hêik pâuz:“Thâuv uô dưv anr tso têx đêx thâuv muôx ntux nas lox ntưk muk mak pox nhuôs nhoz no lok six shir phaz, chor ar chiê kriz uô cưx trâu đêx ntưk muk cux tâu têz qơưk paz thiêz pox nhuôs cux njêis yêv têx vax tsêr, txiêr têx shôngz ntông por tsês cov chor taz viv uô tâu sêi chor côngz trinhx trơưk tsưr ziv tưz tso tơưv”.

Dưv anr tso têx đêx huôv ntưk muk thax tsav Chiềng Sinh lok tsênhv qơư thành phố Sơn La ntu txix tsênhv qơư thương mại Đ&T, nhoz tôv 10, phường Quyết Tâm txos qơư cêr siz yuôv 4 txox Quyết Thắng txos qơư đô thị An Phú ntêr muôx 200 thiêr. Dưv anr tsuv uô tas muôx 80 tiv đêiv, tâu kriz uô txix shông 2023-2025. Zơưv Ngô Thuyết Trình, trưởng phòng kỹ thuật 1, Ban Sêiz car dưv anr yưv pênhr cxiv tsa chor côngz trinhx kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok tox siêz tỉnh Sơn La puz pâuz:“Pêz tsênhv sir jos cov txos kaz hli 5 no zuôr uô tâu thôngz ntu muôx 1,4 cêik cêr, hok ntu cưx đêx txix ntu cêr siz yuôv 4 txox Quyết Thắng txos thax tsav An Phú nhiv no pêz tưz uô tiêr côngz xưv xêir tsov nênhs thầu thiêz tsênhv sik côngv đros thành phố chiê choz zok kriz uô cov nzor ntu no, uô ntêx chêix ntux nas zuôr uô tâu tiêr xưz tsênhv uô tsik tâu tâu cov khor tas nro, viv hâur hli 6 mak ntu no zuôr lax uô đuô”.

Txix iz đraz hli 4 txos nhiv no, ntơưv thành phố Sơn La muôx ntâu jiês lok nas lox, uô trâu chor đêx ntưk lok ntâu, muôx hmôngr ar, têx vuôz tsuôz cuôr lok ntâu uô trâu hâux lưv kriz uô têx hâux lưv ntơưv no njiz lok six ntâu phiv liv. Iz chas co, kriz uô oz saz ntus cưx đêx no lok six grêiv, jê ntâu ziv chuôz zis chor vax tsêr, faz nja cux phiv liv ntâu txos hâux lưv kriz uô, tsơưr lươngv côngz trinhx.

Khov trâu muôx ntux kruôr, 2 taz viv kriz uô dưv anr tưz bax têx mêir, chuôz zênhx, lênhx nênhs đros uô txix 4 kror chiê uô cov tâu trơưk tsưr ziv tưz tso tơưv. Ntơưv qơư kriz uô muôx pêx xênhv ntâu luz tsêr, chiê tsik muôx xưz poz uô phiv liv txos pêx xênhv chor vax tsêr, taz viv uô tưz muôx tsưr ziv cxênhv thêir cov têx vax tsêr tsik poz vâu. Zơưv Phan Quốc Định, Nênhs sêiz car Công trường, Công ty TNHH Cxiv tsa Ngọc Quyết, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La hêik Pâuz:“Dưv anr tso đêx ntưk muk nhiv no tsênhv muôx 3 đôiv kriz uô. Pêz tsênhv sir jos uô sêi têx hâux lưv, tsuôk yuôr muôx 100 thiêr ntâu lơưv xưz zuôr uô tâu tiêr. Chor tôv đôiv tsênhv sir jos kriz uô, txix têx mêir, lênhx nênhs puôr lênhx sir jos uô, txơưv tsâuk ntux lok cux uô hur si cov uô tâu tiêr têx hâux lưv”.

Txos nhiv no, cxuô kror chênhr hâur dưv anr tso đêx ntưk muk nhoz thax tsav Chiềng Sinh lok tsênhv qơư thành phố Sơn La tưz zuôr tâu uô tiêr, muôx 1,2 cêik cêr cưx đêx, uô tiêr 2 tok qox hla đhâu cưx đêx, lôngx đhok 3 luz kror đêx ntưk muk đhâu cêr thiêz uô cưx trâu đêx ntưk muk trơưk ntu cêr sêiz car. Zơưv Đỗ Văn Mạnh, Giám đốc Ban Sêiz car dưv anr yưv pênhr cxiv tsa chor côngz trinhx kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok tox siêz tỉnh Sơn La puz pâuz:“Pêz cux hêik chor nênhs thầu sir jos uô hâur ntu no mak uô 3 ca, uô thâuv hmo ntux hur si, txos nhiv no tưz uô tâu tiêr muôx 70% ntâu tsưr ziv tso tơưv, sir jos cov txos hnuz 30/5 no uô tâu tiêr ntu txix xưởng kẹo txos qơư cêr siz yuôv 4 txox Quyết Thắng txos thax tsav qơư An Phú ntêr muôx 200 ntâu thiêr nhiv kruôr tâu cxaz nzir uô yiêz mak pêz tưz tsưr tsix đấu thầu nênhs uô thiêz tưz piz kriz uô lơưv, sir jos txos 31/12/2025 zuôr uô cov tiêr tas nro dưv anr”./.

                                                                                    Thủy Hạnh-Lik thox cxêik nhênhv

                                         Lênhx nênhs khoa học đros nôngx mênhx uô tâu têx chiv cheix jông

          Đros yar lengx, tsơưr lươngv taz por, tâu chos lơưr tsưr ziv ViteGap, txir nox kaz, jông gâux, tỉnh Sơn La li txir thanh long plơưr liêz nhiv no tsênhv tâu muôs tơưv trâu têx niêv ciêz sâuv têx têz qơưk Tây Âu. Tiểu vương quốc Ả Rập UEA, Nga…Nhiv kruôr jê ntơưv no, HTX kôngz nuv Quỳnh Thuận, xã Chiềng Pha, Thuận Châu li 5 tênhr txir thanh long plơưr liêz tưz tâu muôs sâuv trâu niêv ciêz Italia thôngz đhâu HTX kôngz nuv Ngọc Hoàng, huyện Mai Sơn thiêz Công ty TNHH zav nox hữu cơ Hà Nội. Hâux lưv no ziv khav tênhv tâu đề tài câó tỉnh “Chos siv thiêz xeir nôngz Thanh Long huv đros tsưr ziv tsêz chos ntơưv tỉnh Sơn La” li chêx cuk tsênhv tsênhz zos tiến sĩ Vũ Quang Giảng uô. Tix lâuk Giảng pheiz kênh: Txix 5 cxênhz yiv ndis xuz thơưx mak đề tài krêz uô hâux lưv chos siv shông 2010-2012 ntơưv chuôz zis zơưv Nguyễn Quang Vinh, nhoz tiểu khu 7, xã Nà Bó, huyện Mai Sơn, đhâu co krêz uô yênhx dự án mê muôx Sở khoa học công nghệ tỉnh Sơn La thiêz Viện jâuz txir ntông TW paz txưv yênhx côngz, txos nhiv no, đề tài tưz hlôngr tsưr ziv chos txir thanh long plơưr liêz trâu nôngx mênhx ntơưv têx huyện Mai Sơn thiêz Thuận Châu, đros mênhv chêx tax 350 hecta ntâu: “Grê xiv huv txir thanh long plơưr liêz sâuv iz hecta lok six siêz. Côngv đros pêz zôngv công nghệ chiê uô viv li chos tâu txir thanh long tsi trơưk chiv cheix. Tiv zix, tsơưr lươngv txir thanh long Sơn La njuôs xav zuôr muôx tsơưr lươngv jông li têx txir thanh long nhoz têx qơư txơưr”.

          Zơưv Nguyễn Quang Vinh nhiv no zos Giám đốc HTX Ngọc Hoàng-Mai Sơn muôx 200 lênhx nênhs HTX thiêz têx ziv chuôz zis sik côngv chos thanh long, đros mênhv chêx zuôr xar 300 hecta. Lơưr zơưv Vinh: No zos tsoz chos muôx tsiv grê kinh têr siêz, chungz fênhx 40 tênhr sâuv iz hecta, tso lok phênhv sâu 400 tsov đeiv iz hecta. 2 zav nôngz thanh long plơưr liêz zos Long Định thiêz Đài Loan mak đề tài xeir lok zix huv đros thiêz tsưr ziv tsêz chos nhoz tỉnh Sơn La:       “Thanh long tsi muôx shông tưs sâu tsi tâu chiv cheix, zos iz hâur têx tsoz chos phax tar qiv hơưv txơưr txar jông. Pir đros ar têz Sơn La mak tsi tâu muôx tsoz chos tưs chos tâu jông li txir thanh long”.          Tiến sĩ Vũ Quang Giảng tâu pâuz zos lênhx nênhs khoa học muôx ntâu côngz tsinhx nhênhz chơưv tâu sir zôngv thiêz tưz tâu Trung ương Hội nôngx mênhx Việt Nam kruôk zos lênhx nênhs khoa học nôngx mênhx. 32 shông uô côngz xưv ntơưv tsêr cơưv đại học Tây Bắc, TS.Vũ Quang Giảng tưz muôx 21 jax pov tsir, jax sâu đăng sâuv têx pov tsir khoa học hâur têz qơưk thiêz phêv thaov ntiêx têz, cxaz chuôz uô 16 đề tài, dự án têx cấp. Tix lâuk zos Chủ nhiệm 13 đề tài (2 đề tài cấp Bộ, 5 đề tài cấp tỉnh, 2 đề tài cấp têz qơưk thiêz 4 đề tài cấp cơ sở).

          Đros đề tài “Chos siv thiêz xeir nôngz txir Thanh Long huv đros qiv hơưv ar têz ntơưv tỉnh Sơn La”, iz cxiê đề tài jông zos tiến sĩ Vũ Quang Giảng krêz uô yênhx côngz zos: Đề tài cấp tỉnh “Nhênhz chơưv tsưr ziv phax tar caz tho nox txir trâuv nhux tỉnh Sơn La” tưz xav tênhv 17 zav caz hmoz, 7 zav caz uô hiêv sâuv tsoz txir trâuv nhux, ndar txos phax tar 3 zav caz uô hiêv tsênhv zos: caz tho nox txir trâuv nhux thiêz tho nox nôngz txir trâuv nhux….Đề tài cấp Bộ: Nhênhz chơưv caz hmoz uô hiêv iz cxiê tsoz chos tsênhv nhoz tỉnh Sơn La, tưz cxiv tsa Bộ Atlat têx zav caz hmoz, uô ntâuz ntơưr kriê thiêz nhênhz chơưv trâu shux xênhz kôngz nuv hâur têx tsêr cơưv đại học thiêz cao đẳng ntơưv Sơn La.

          Lơưr tiến sĩ Đỗ Hồng Đức, Phưv hiệu trưởng Tsêr cơưv Đại học Tây Bắc: Hâur hâux lưv kriê thiêz thox cxov, TS. Vũ Quang Giảng đros têx cưk kriê Khoa kôngz jôngr nuv tsênhv yax six txix têx nhênhz chơưv chox lok kriê uô tsênhv tsênhz, paz cxơưz shux xênhz nhênhz chơưv, zôngv khoa học lok cơưv shâuv cux xưk li uô hâur tsênhv tsênhz. Niêx shông, khoa muôx cưk kriê li 5-7 đề tài cấp cơ sở, shux xênhz li 10-15 đề tài uô tsênhv tsênhz. Ntâu đề tài tax giải siêz hâur têx jiês thik cấp têz qơưk:“Cưk kriê Giảng li têx đề tài reik đros tsênhv tsênhz nhoz tiv phaz, gôngr phênhv muôz siêz yar lengx tsoz chos, txu grês pox nhuôk li têx ruôr hiêv hâur hâux lưv tsêz chos. Cưk kriê zos iz hâur têx lênhx nênhs jông, uô ntêx nyuôk hâur uô jênhv vưv nhênhz chơưv khoa học”.

          Tiến sĩ Vũ Quang Giảng li siêz xar njôngr zos zuôr muôx cxaz ntâu nhênhz chơưv, tâu sir zôngv lok hâur tsênhv tsênhz luz nênhx, gôngr phênhv đros nôngx mênhx tsiv uô tâu têx chiv cheix sâu tâu jông./.

(Bích Thủy-Txâur Vax cxeik nhênhv)