Tả Phìn đẹp bốn mùa

Cách trung tâm thị xã Sa Pa khoảng 17km về phía đông, Tả Phìn yên bình dưới chân núi Hoàng Liên Sơn hùng vĩ. 

Phụ nữ Dao đỏ thêu thùa. Ảnh: laocaitourism.vn

Vẻ đẹp bình dị đầu tiên khi đặt chân đến trung tâm xã là hình ảnh của các bà, các mẹ, các chị người Dao đỏ trong trang phục truyền thống tụ họp trước hiên nhà miệt mài đường kim mũi chỉ. Khoảnh khắc ánh nắng vàng óng rải đều trên mái nhà thưng ván gỗ với nụ cười của những người phụ nữ Dao đầu quấn khăn đỏ, quần chi chít những hàng hoa văn khiến cho bức tranh miền sơn cước thật có hồn.
"Nổi bật nhất của bản Tả Phìn đó là người Mông, người Dao ở đây còn giữ nét văn hóa rất là tốt. Ví dụ như nhà truyền thống và trang phục truyền thống. Khi khách đến đây vào mùa lễ hội hoặc ngày lễ Tết đầu năm, lễ cấp sắc, những ngày lễ này hoàn toàn người địa phương ở đây là họ mặc hết trang phục của mình".
Chị Lý Tả Mẩy, một hướng dẫn viên du lịch của bản người Dao đỏ cười tươi khi giới thiệu những nét đẹp quê mình. Chị bảo, Tả Phìn mỗi mùa có những dư vị riêng. Mùa xuân Tả Phìn đầy sức sống bởi hoa đào, đỗ quyên, địa lan… bung sắc.
Tiếng lục lạc cổ trâu bò + tiếng suối
Mùa hạ - mùa lấp lánh của những triền ruộng bậc thang. Khi ấy, nước đầy ăm ắp phản chiếu ánh nắng mặt trời chói chang. Chiều hoàng hôn, đứng từ xa ngắm nhìn Tả Phìn cứ lung linh, huyền ảo. Mùa thu, những cung bậc no ấm của biển lúa vàng khiến lòng người thêm rạo rực. 
Đông lạnh, đôi khi đến âm độ, Tả Phìn cuộn mình trong mây và sương mù. Trong không gian tĩnh lặng của buổi tối mùa đông, mùi ngô nướng, mùi khoai nướng thoảng trong gió thơm phức. Tiếng hát páo dung nhà ai đó vang lên xua tan đêm tĩnh mịch. Nằm trong chăn ấm thả hồn theo câu hát, những ký ức xưa cũ cứ ào ạt ùa về.
Bà Chảo Sử Mẩy nói, câu hát páo dung đã theo bà từ tấm bé. Đó là dân ca truyền đời của người Dao nơi này. "Páo dung đấy. (Cười) Bây giờ cô không kéo được giọng như ngày xưa. Đám cưới có hát đám cưới, đi chơi có bài hát đi chơi, hát giao duyên có hát riêng".
Ngoài thổ cẩm, người Dao đỏ nơi này còn nhiều nghề truyền thống đến nay vẫn giữ như nghề rèn, nghề trạm bạc, nghề viết chữ Nôm – Dao, nghề làm trống… Những âm thanh cuộc sống nơi bản nhỏ người Dao dội đến, bỏ lại sau lưng những phố thị ồn ào.

Tắm lá thuốc của người Dao đỏ. Ảnh: Internet

Thám hiểm động Hía
Đến Tả Phìn, nếu có thời gian, bạn nên dành 2 ngày một đêm để trải nghiệm cuộc sống dung dị của người Dao đỏ. Nếu bạn là người ưa khám phá mạo hiểm, hang động Tả Phìn là điểm đến không thể bỏ qua.
Động Tả Phìn còn được người dân địa phương gọi là động Hía, thuộc một dãy núi cùng nhánh với Hoàng Liên Sơn. Lòng hang sâu hun hút, đi dần vào bên trong, những nhũ đá mang hình thù lạ lẫm cứ uốn lượn, nhấp nhô khiến cho tâm trí bạn mặc sức tưởng tượng. Nhưng chưa cần thám hiểm lòng hang động, chỉ cần dừng chân nơi cửa hang, bạn sẽ phải mê mẩn bởi rừng trúc xanh mướt bao quanh khu vực này. Hơi mát từ lòng hang phả ra, hãy hít một hơi thật sâu để cảm nhận niềm khoan khoái tỏa lan khắp cơ thể.
"Xuyên vào bên Bát Xát đấy. Ngày xưa, bố đẻ bảo là mang cả cơm, mang cả nồi ở trong hang đi một tuần đấy. Phải mang nứa đánh dấu, không lúc quay về đi nhầm, lạc. Hang động này cũng có nhiều điểm rất đẹp. Bên trong có nhiều nhũ đá có hình thù như con rùa, hình tượng người phụ nữ người Dao kiểu cô dâu. Vào bên trong có suối rất mát. Vào sâu bên trong hơn nữa thì có cả cái ao to. Mình đi vào khoảng 300m thì sẽ có một cái ao to, rộng cho mình nghỉ chân lại, rất là đẹp". Bà Chảo Sử Mẩy nói.
Động chỉ nằm cách trung tâm xã Tả Phìn 1 cây số. Nhưng muốn thám hiểm lòng động, bạn phải chuẩn bị cho mình một đôi giày vừa vặn với đôi chân và có ma sát tốt, giúp bạn thoải mái và an toàn với những bước đi. Bạn nên mang theo áo khoác gió để giữ ấm cùng đèn pin để giúp bạn soi đường, chiêm ngưỡng hết vẻ đẹp của hang động. Nhưng quan trọng nhất, bạn nên đi cùng với những người dân bản địa thông thạo địa hình để hành trình khám phá hang động của bạn thêm trọn vẹn. 
"Các bà ở xung quanh đấy họ cũng ra ngồi thêu thổ cẩm, đón khách, một số trẻ em thì có chuẩn bị đuốc, đèn pin khi khách đến có thể hướng dẫn khách vào trong tham quan được. Các em ở xung quanh đấy buổi sáng đi học, buổi chiều về là các em cũng tự chuẩn bị đèn pin, chuẩn bị đuốc. Khách có nhu cầu đi vào sâu bên trong thì họ sẽ thuê đèn pin, thuê đuốc. Mỗi một lần 10 – 20.000đ. Những hang này khác với những hang khác tại vì đường vào rất là nhỏ. Một số đoạn mình phải cheo leo rất là cao nên khi vào trong đấy mình phải có giày thể thao chắc, mặc quần áo ấm. Không nên mặc quần áo quá trắng đi vào sẽ bị bẩn. Không nên đội mũ phớt sẽ bị che mặt mình, mình dễ bị cộc đầu".
Ăn lá thuốc
Sau khi thám hiểm động Tả Phìn, được ngâm mình trong bồn nước nóng thư giãn, hẳn là một điều tuyệt vời. Nhưng sẽ là thiếu sót nếu bạn không trải nghiệm tắm lá thuốc của người Dao.
Người Dao đỏ ở Tả Phìn vốn nức tiếng với những bài thuốc tắm từ lá cây rừng. Sống dưới chân núi Hoàng Liên Sơn, cuộc sống tựa vào rừng nên người Dao đỏ có nhiều kinh nghiệm quý trong việc dùng cây cỏ chăm sóc sức khỏe. Những bài thuốc tắm của bà con giờ đây đã trở thành sản phẩm hàng hóa đi muôn phương, đồng thời trở thành một sản phẩm du lịch hấp dẫn, đem về cho người dân Tả Phìn một cuộc sống no đủ.
"Thường thường ở đây chúng tôi chỉ có tắm, ăn tất cả các loại cây thảo dược mình kiếm ở trên rừng về. Rất là tốt cho sức khỏe. Từ các cụ cho đến bây giờ ai dùng cũng thấy tốt. Ngâm để mình chống mệt mỏi, đau nhức xương khớp cho những người bị lạnh chân, bị ra mồ hôi chân. Đó là đìa giản, đìa giảo xin và puồng đi pua. Mình nên ngâm trước khi đi ngủ, hoặc sáng sớm sau khi mình ngủ dậy. Ngâm như thế nó rất tốt để thông đường máu".
Ở bản người Dao có nhiều món ngon bạn có thể thưởng thức như thịt treo gác bếp, gà đồi, rau rừng… Và để bồi bổ cho cơ thể bạn sau một ngày dài khám phá Tả Phìn, các bà, các mẹ sẽ nấu cho bạn một món ăn có lá thuốc rừng. Bà Mẩy cho hay: "Mình lấy tất cả các loại cây lá xong về mình nấu thịt gà như mình xào rau ấy xong mình cho ít nước nấu vào đấy thì rất là ngon. Các loại cây đìa nhặn tôi vẫn trồng xung quanh vườn. Con lợn mình nấu chân giò, con gà mình mổ cả con nấu. Một đoàn tầm 5 – 7 người mình mổ con gà mình lấy một rổ thuốc vào mình nấu thành một món ăn.". 
Một ngày sống chậm ở Tả Phìn để phục hồi năng lượng cho tuần làm việc mới, tại sao không?!

Lâm Thanh/VOV4