VOV4.Sêdang - Mâu hâi achê kố, a mâu tơring, cheăm dêi Tây Nguyên hiăng ai kong mêi, veăng kum kơdroh ăm ki tô ăm mâu hdrê loăng pêt. Malối cho [ă xiâm loăng kơphế, kố châ ngăn cho mâu rôh kong mêi ki kơnía git ôh ti xê kum ăm to mâu kơdrum deăng ki pêt mâu hdrê loăng hluăn ing tơdroăng ki kong tô mơdrăng, mê ối po rơdâ hneăng hơnăm ki nếo, rak ngăn kơphế păn roăng plâi ăm gá kân le#m. La tiah mê, vâi krâ nho\ng o kuăn pơlê xuân tô tuăn tung rơnó kố, hên oâ hdrong dế xông tâ tú ó a kơdrum deăng kơphế, [ă malối cho tơdroăng ki tơruih plâi kơbâng drêng kong mêi. Tối tơbleăng dêi khu chêh hlá tơbeăng ‘na tơdroăng kố a cheăm Ea Kênh, tơring Krông Pa], kong pơlê Dak Lak ai mơnhên tơdroăng mê.

     Kong mêi ki apoăng rơnó hiăng mơgrúa tâi kơtâk ki krêa a kông hlá kơphế dêi rơpo\ng nâ Nguyễn Thị Ngọc, a thôn Tân Đông, cheăm Ea Kênh, tơring Krông Pa]. Hlá kơphế hiăng drêh ngiât le#m nếo klêi kơ’nâi hên hâi tro kơtâk krêa xua kong tô. Kong mê hiăng mơgrúa le#m mâu hlá loăng pêt xuân pro chiâng tơdroăng ki ai oâ hdrong xông kâ ‘nhiê a kơdrum kơphế. Nâ Nguyễn Thị Ngọc, ăm ‘nâi: Kơdrum kơphế dêi á nôkố, á hlo gá tro hên pơreăng, malối cho pơreăng oâ prâp, mê hnối ai mâu túa kơme\n khêi, kơmeăn bông, [ă mâu pơreăng ‘mêi kâ tung kơdâm tơnêi xiâm loăng. Hmâ to lâi hơnăm hdrối drêng plâi kơbâng gá hiăng rế kân môi iâ mê gá tơruih, apoăng plâi gá hlo vâ tri tr^ng, klêi mê hơ’lêh chiâng mơngiơk khêi, mê ah nếo prăng [ă tơruih klêh a xiâm.

     Tá hâi tâi rơnó toi klo\ng tăng têa vâ tôh kơphế, rơpo\ng jâ Nguyễn Thị Hồng, a cheăm Ea Kênh xuân hiăng hbrâ tơnáu phon rơvât, pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong vâ rak ngăn ‘mâi mơnhông kơdrum kơphế klêi kơ’nâi kong tô mơdrăng. Jâ ăm ‘nâi: Mot tung rơnó tôh mê kơphế hmâ hlo ai hên pơreăng kâ ‘nhiê, pơtih pơreăng oâ prâp, pơreăng tơruih plâi kơbâng, mê ah pơreăng oâ troăng ‘mêi tung tơnêi xuân hlo xông tâ tú hên, drêng ‘nâ xiâm loăng răng hlâ.

     Cho ngế ki rơkê ple\ng tung tơdroăng ki pêt kơphế, la pôa Đào Văn Tuấn xuân ối tô tuăn, xua tiô pôa, kong prâi ôh tá tơniăn le#m mê tơdroăng ki rak ngăn hbrâ mơdât, pơreăng bông dế kâ ‘nhiê hên ó. {ă kơphế tro tơruih plâi kơbâng cho tơdroăng ki ôh tá kâi ví. Pôa Đào Văn Tuấn, tối: Hơnăm kố kong prâi tô ó mê reăng kơphế ôh tá tơpo le#m, ai xiâm loăng ki ‘nâ hiăng kơ’muăn plâi klêi la ôh tá tơ’mô, tơpá khât vâ rak ngăn. Vâi krâ nho\ng o xuân rơhêng vâ mâu khu ki hriăn ple\ng ‘na khoa hok hriăn ngăn ki ai khât kố ‘na mâu pơreăng ki kố vâ kum kuăn pơlê tơniăn iâ tung tơdroăng ki rak ngăn dêi kơphế.

     Ô vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ! Tung pơla hơ’lêh sap rơnó tô mơdrăng troh rơnó mêi, loăng kơphế hmâ tro hên ôa hdrong kâ ‘nhiê, [ă hlo hên plâi kơbâng tơruih, tơdjâk troh ai plâi dâi le\m lơ ôh dêi kơdrum loăng. ‘Na mâu tơdroăng rak ngăn kơphế tung pơla kố, ngế chêh hlá  tơbeăng ‘na tơdroăng kố ai tơpui tơno [ă pôa Nguyễn Thành Nhân, kăn ngăn ‘na chiâk deăng, pó vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ kô tơmâng.

     Êng: Ô pôa, a mơ’nui rơnó tô mơdrăng [ă apoăng rơnó mêi, pó vâi krâ nho\ng o hmâ tô tuăn xua kơdrum kơphế tơruih plâi kơbâng. Ki xiâm dêi tơdroăng kố gá ti lâi ô pôa?

     Kih sư Nguyễn Thành Nhân: Pơla mơ’nui rơnó mơdrăng mê loăng kơphế dế tơku\m mơ’rêh dêi plâi apoăng rơnó. Tiô tơdroăng ki ngin tí tăng ‘nâi ple\ng mê kơphế hmâ tơruih plâi kơbâng xua môi tơdroăng ki xiâm tiah kơ’nâi kố: Má môi cho xua ing tung châ loăng, tơkéa vâ tối cho tơdjâk tơdroăng rơvât phân ôh tá tơdâng tơ’mô, má péa cho tơdjâk dêi hyôh kong prâi: tung mâu hơnăm ki lâi kong tô mơdrăng ó lơ kong mêi hên gá xuân pro tơruih plâi kơphế. {ă tơdroăng ki má pái cho kơphế tơdjâk troh ôa hdrong kâ ‘nhiê.

     Êng: Vâ kơdroh tơdroăng kơphế tơruih plâi xua ôh tá ai trếo kơhiâm mê tung pơla kong tô mơdrăng kố kuăn pơlê kal thế rak ngăn rơvât phân môi tiah lâi, ô pôa?

     Kih sư Nguyễn Thành Nhân:  Tung pơla mơ’nui rơnó mơdrăng, pơxiâm mot tung rơnó mêi mê mâu loăng plâi dêi kuăn pơlê kố chiâng rơvât tơ’nôm ăm loăng kơphế trếo kơhiâm, môi tiah phon Urê sinh hok ai kơmeăn mecurigee, gá kô kum ăm rêi kơphế xông rơdêi xo\n [ă vâ châ hrik xo têa le\m tâ. Tung khế 4 pó vâi krâ nho\ng o kô chiâng rơvât tơ’nôm phon xôh ing hlá ăm plâi kơphế re\ng kân [ă xông rơdêi huăn hveăng tơkâng hlá hên tâ vâ ai tơkâng ki kơ’muăn plâi hơnăm kơ’nâi ah nếo.

     Êng: Ô pôa, kong tô mơdrăng xuân pro kơphế ôh tá ai ivá xông rơdêi [ă mâu ôa hdrông kâ ‘nhiê pro pơreăng pro hvo hvó a hlá kơphế, kơmeăn khêi [ă hên pơreăng ki-ê, tiah mê, pó vâi krâ nho\ng o thế xúa pơkeăng xôh kơdế oâ hdrong kâ ‘nhiê ki tiah lâi vâ rak vế kơdrum loăng dêi tơná?

     Kih sư Nguyễn Thành Nhân: {ă tơdroăng hoă hok mê ngin kô hnê tối ăm pó vâi krâ nho\ng o thế dâi pơkeăng hoă hok [ă ki hên iâ tro tiô mâu ko\ng ti mơhnhôk  [ă kố bú cho tơdroăng pêi pro ki má mơ’nui ki pin thế xúa. ‘Na pơreăng pro hvo hvó hlá, kơmeăn khêi, lơ thán thư, mê ngin hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o xúa mâu tơmeăm Dô-mắc-lơ (A-mis-tar Tôp) Amistar Top, gá kơdê mâu pơreăng kô xêt. Pak^ng mê, pó vâi krâ nho\ng o xuân chiâng xo pơkeăng ISACOP vâ tah kơxêt khêi. Pin xuân chiâng tơku\m [ă mâu túa pơreăng [ă dêi rơpó vâ xôh, vâ kơd^ng hnoăng pêi cheăng.

     Êng: {ă pơreăng kơtâ ôa pro kơphế kr^n ôh tá kâi kân, ôh tá kâi xông rơdêi, ôh tá châ che#m mơ’rêh dêi plâi mê kal thế kơdê môi tiah lâi, ô pôa?

     Kih sư Nguyễn Thành Nhân:   ‘Na mâu ôa mê pó vâi krâ nho\ng o thế tơtro\ng, ôa đi đo ối tung tơnêi pin tơpá vâ châ hlo. Mê ngin hnê tối thế răk ngăn ôa tiô troăng hơlâ hưh cơ sinh hok, tơkéa vâ tối xo mâu tơmeăm ki ai kơmeăn Trichoderma, mê gá cho pak^ng tơdroăng rak ngăn kơmeăn fusarium pro u\m rêi tr^ng hlá gá kô rak ngăn mâu kuăn kiâ ki pơxúa. Tiah mê pin xúa kơmeăn trichoderma môi hơnăm 3 hdroh, apoăng rơnó mêi, pơla tơdế rơnó mêi [ă mơ’nui rơnó mêi, tôh a xiâm mê gá kô rak ngăn oâ ki pơxúa  tung tơnêi [ă fusarium.

     Êng: Ô pôa, vâi krâ nho\ng o tối kong rế tô ôa prâp ôa rơbông rế lo kâ ‘nhiê hên. Tiah mê, pôa ai tơdroăng hnê xôh kơdế tiah lâi túa pơreăng kố?

     Kih sư Nguyễn Thành Nhân:  {ă ôa prâp mê vâi krâ nho\ng o thế tơtro\ng đi đo lăm ngăn dêi kơdrum, ngăn dêi mâu plâi ối kơbâng, xua ôa prâp hmâ mot kâ tung mê, tâng séa ngăn ôh tá nhên kô ôh tá hlo. Drêng hlo ôa prâp xông kâ rế hên mê pin thế xo pơkeăng hoă hok vâ răk ngăn. Mê pơkeăng ANBOOM vâi krâ nho\ng o kô xúa vâ xôh ing ôa prâp, [ă tâng ôa prâp xông kâ rế hên a xiâm pin xuân xúa pơkeăng kố tôh axiâm loăng

     Êng: Hôm mơnê kô pôa!

Gương prế Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng