VOV4.Sêdang - Vâ ká xixo\ng ai ivá kâi hbrâ mơdât, kâi trâng pơreăng [a\ kơdroh pơrea\ng xông tá tú a ká kơxo\ng, ki málối tung rơnó tô, hmâ ai kong mêi râ, mơngế păn ká kơxo\ng kal pêi pro tro, séa ngăn hyôh kong prâi, vâ tơniăn tung păn ká kơxo\ng plâ rơnó păn, môi tiah ngin vâ tối nhên kơ’nâi kố:

Hbrâ mơdât ôh tá ăm ai hên trếo hưh cơ tung klôh têa

-Séa mơnhên, tơtro, bê tu\m mơdrăn vâ che#m ăm ká xixo\ng kâ rêm hâi, ôh tá che#m lối hên mơdrăn ăm ká xixo\ng kâ tung môi hâi, cho túa ki tơtro má môi vâ kơdroh mơ’no trếo tung klôh ki păn ká xixo\ng.

-Đi đo xúa pơkeăng vi sinh vâ tơniăn ai nhâ taoh [a\ kơdroh trếo hưh cơ tung klôh têa, thế pro choâ ‘lâng [a\ tơ-[rê. Ki ê nếo, kuăn pơlê kal kơdroh xúa trếo pơkeăng kơdê pơrea\ng tung klôh păn ká xixo\ng [a\ pơkeăng hoă ho\k, tâng xúa đi đo, pơkeăng kô kơdê tâi tâng kuăn kiâ ki ối tung têa ki pơxúa rêh ối vâ kâ kơdiê oâ hdrong, pơreăng a kơdó têa, kơdroh tơdroăng pro hơ’lêh trếo hưh cơ ki đông a kơpêng têa [a\ ối a kơdó têa.

-Hbrâ ví tơhnâp kơnoăng klôh têa [a\ hbrâ ví têa mêi mot tung klôh ki păn ká xixo\ng xuân cho túa ki kal. Tơdroăng xúa mâu [aih tâp klôh têa păn ká xixo\ng xuân cho vâ kơdroh trếo hưh cơ ki ôh tá pơxúa mot tung klôh têa. Têa ki ‘mot tung klôh têa ‘mot têa ki krúa le#m, ki rơhêng vâ tối, drêng păn a mâu kơpong têa kroăng, tíu ki ai hên trếo, tơnêi prêi châ hiu.

-Xúa mâu túa păn péa tơdroăng, păn môi hdrê [a\ păn hên  hdrê ká xixo\ng kô kum mơngế ki păn pơkuâ tíu păn tơtro [a\  tơniăn.

Rak ki hnăng dêi têa

Têa hnăng păn ká xixo\ng, tiu kơ kuăn kiâ rêh ối tung klôh têa hên lơ iâ. Tâng têa ôh tá hnăng le#,, xua ai hên nhâ taoh tung klôh têa, pro đo# pH, DO chiâng rế hên, pro ká xixo\ng ki păn tung klôh têa mê pôu pr^ng, pôu ‘mêi.

Pak^ng mê, tâng têa hnăng lối râ, mê hyôh ô-xy tung têa iâ [a\ nhâ taoh ki rêh a kơdó têa kô hu\n hên, ká xixo\ng tăng tơbriât dêi pó tíu ối a kơmăng, pro ká kơxo\ng kô pôu pr^ng ko, pôu ‘mêi. Têa hnăng păn kơxo\ng ki kân, tơtro má môi cho 30 troh 40 cm. Vâ têa hnăng tơtro [a\ tơniăn, mơngế păn kal:

-Kuăn pơlê thế xúa phân hưh kơ, vô cơ, vi sinh vâ pro têa ai mơngiơk ahdrối vâ kơ’nêi ká.

-Rêm hneăng xúa puâ, cho  CaCO3 lơ hmốu dolomit CaMg(CO3)2 vâ tơniăn đo#  pH [a\ trếo ki ‘răng kơtô tung klôh păn ká kơxo\ng têa xăng po, vâ tơniăn nhâ taoh hu\n xông kân hên tung pơla rơnó păn.

-Xúa trếo vi sinh EM đi đo [a\ tu\m po ki piê le#m [a\ CO2 ăm nhâ taoh xông kân tơniăn.

-Drêng têa ôh tá hnăng xua ai hên nhâ taoh tung klôh têa, kuăn pơlê hơ’lêh têa tung klôh, tâng ôh tơpâ kơmăi ki mơ’no trếo ô-xy tung klôh, vâ ăm nhâ taoh ối môi pâ tung klôh tiu troăng khía pê, klêi xúa  formol sap 4-10 ppm xôh kơdê tah lôi nhâ taoh tung klôh têa, klêi mê pơtối ăm kơmăi kơtâu tiah hmâ.

Rak ‘na xăng po

-Tung klôh păn, klêi kơ’nâi kong mêi kân ton, mê ai hơ’lêh ‘na trếo xa\ng po, xua mê kuăn pơlê kal thế hơ’lêh têa a kơpêng [a\ xo têa ki a kơdó vâ tơniăn tu\m trếo ki xăng po, ví pro ká xixo\ng ôh tá kâi hiâm.

-Xúa têa hnăng ki le#m hrik mơ’no ‘mot tung klôh têa tung rơnó tô, rơnó ki ai trếo xăng po hên, ai drêng tâk troh 50%.

Rak đo# pH.

-pH têa tâk lơ chu iâ tơdjâk troh ivá ká xixo\ng ki păn, mê ối hlâ mâu kuăn kiâ pơxúa tung têa, pro nhâ taoh ôh tá kâi xông kân [a\ tơdjâk troh tơnêi tíu tung têa, ivá ká xixo\ng. pH klôh têa păn ối tơdjâk tro ki ‘mêi dêi mâu hyôh NH3 [a\ H2S troh ká kơxo\ng ki păn.

Tung mâu klôh ki păn xixo\ng, drêng pH tâk tơkâ hluâ tiu pơkâ, kuăn pơlê xúa sik Sucrose xế tung klôh kô pro kơdroh pH, xua sik chiâng pló pro ai kuăn kiâ ki pơxúa. Drêng thâ re#ng, kô xúa mâu axit hưh cơ xôh tung klôh têa vâ kơdroh đo# pH drêng kal.

Rak hyôh  (NH3)

Tơdroăng ki ai hyôh NH3 tung klôh păn ká xơxo\ng ôh tá tơniăn ăm ká xixo\ng. Kô pro pá vâ mơ’no hyôh NH3 [a\ trếo ki kố ối tung châ pro ‘mêi ká kơxo\ng ki pin păn. Tâng trếo ki kố hên [a\ râ ó ká xixo\ng kô hlâ, tâng ôh tá bê hên kô pro ká pôu pr^ng, pro trếo NH3 tâk tung mơheăm, tơdjâk troh tơdroăng tung châ, troăng hiâm, kliâm klêa. Vâ rak tơniăn hyôh NH3 tung klôh ká, ví tơdjâk troh ivá dêi ká kơxo\ng ki păn, kuăn pơlê kal pêi pro mâu túa mơtiah kơ’nâi:

-Tiah hmâ rêm hneăng xúa trếo vi sinh tung mâu klôh păn ká xixo\ng, hâi khế păn ton vâ kơdroh trếo nitơ ki lối tung klôh têa.

-Tơniăn đo# pH tung klôh têa sap 7,5 troh 8,5, têa xăng po, vâ kơdroh tơdroăng hơ’lêh trếo ki ê dêi ni-tơ.

-Tiah hmâ rêm hneăng xúa môi pơkeăng, vâ tah mâu trếo ki ‘mêi tung klôh păn ká kơxo\ng Iodine,   BKC, H2O2…)

Drêng kal [a\ tâng ai ivá, thế hơ’lêh têa tung klôh păn ká, hơ’lêh ‘mot têa nếo vâ kơdroh hyôh NH3 tung klôh păn ká.

Rak trếo Sulfua hydro - H2S

Vâ ví tơdroăng ká kơxo\ng pôu pr^ng lơ hlâ xua trếo  H2S, tung păn ká kơxo\ng, mê ai mâu túa pêi pro tiah tối a kơ’nâi kố:

-Pro têa tơlo\n, vâ trếo  H2S kô lo châ pá gong.

-Drêng păn ká kơxo\ng a mâu kơpong têa xăng po, kal kui hrik mơ’no tah tâi trâp, têa, rêm hneăng păn, tơvât i nhên a kơdó klôh têa.

-Drêng hlo ká kơxo\ng tro pôu ‘mêi xua trếo H2S, thế re#ng hơ’lêh têa tơdrêng vâ to\ng dêi ká kơxo\ng ki tơná păn, klêi mê ti tăng túa tah trếo ki pro ká pôu pr^ng kố./.

A Sa Ly tơplôu [ă pơchuât