Tung mê, ki pơkâ má mơ’nui cho tơniăn bê têa tôh ăm loăng plâi [a\ kơmăi ki chiâng tôh xêh, kơd^ng. Tơdroăng tơpui hâi kố, ai [ai tối ‘na ki châ tơ-[rê xúa kơmăi kơmok tôh têa nếo [a\ mâu kơdrum tiu a tơring Ea Kar, kong pơlê Dak Lak.
Ngoh Nguyễn Văn Định cho môi tung mâu ngế ai deăng pêt tiu hên má môi a cheăm Ea Sô, tơring Ea Kar. Lối 3 rơpâu xiâm tiu pêt a tơnêi rơnâk 10%, tơnêi ai hên hmốu, têa châ hiu oh tá toăng, mê pá khoh vâ rak ki hngiâm kơchoh ăm tiu rơnó mơdrăng.
Klêi tí tăng ‘nâi ple\ng ing tơmâng rơ’jiu, pơchuât ngăn hlá tơbeăng, ngăn internet, ngoh Định hiăng ‘no liăn rôe kơmăi toh têa ki môi tiah kong mêi, toh a xiâm ăm tâi tâng kơdrum deăng tiu tơná.
Kơmăi toh mê ai 2 troăng klo\ng ki xiâm [ă chá PVC phi 60, tâp hlối tung kơdrum, ki u ối cho klo\ng ki rơpâ, ai van khuă, [ek toh drăng a mâu troăng klo\ng.
Drêng toh rêm xiâm môi to [ec, tôh ăm têa lo môi tiah kong mêi hbri hbríu a xiâm tiu. Maluâ kơxo# liăn ‘no iâ, la hiăng hluâ 2 hơnăm, kơmăi toh têa xuân ối tơniăn, kum rơpo\ng ôh tá ‘nhó pá tơbrêi ‘no ivá pêi cheăng. Ngoh Định ăm ‘nâi:
’’ ‘No liă rôe klo\ng kơmăi toh cho tro ‘nâng, teăng ăm tơdroăng ki pin râng klo\ng lăm toh tơrêm xiâm, mê pin bố po môi iâ tê têa hiăng lo xêh sap ing kố troh a tá [ă gá toh xêh môi tiah kong mêih hbri hbríu kơchoh tơ’mô lâp lu. Pin bú prôk ngăn dêi môi hdroh klêi mê pơtê. Tâng pin râng klo\ng lăm tôh tơbrêi llê, ki iâ gá thế ai 4 ngế mê nếo chiâng pêi’’.
Sap ing tiu tê ai yă, Ea Sô chiâng kơpong tơnêi hên ngế ing lâp luô kơpong Tây Nguyên troh tăng vâ po kơdrum, tung mê ai tá mâu ki a kơpong pêt tiu ki vâi ô eăng dêi kong pơlê Gia Lai, môi tiah C|ư Sê, C|ư Pưh, ‘Mang Yang [ă hên tíu ki ê.
La tiô pôa Nguyễn Thế Thủy, kăn pho\ hnê ngăn Đảng cheăm tối, hên ngế hiăng lu\p xua kong prâi, tơnêi tơníu a kố gá phá tâ, kal thế ai têa tôh hên tâ mâu kơpong ki ê.
Hên ngế nho\ng o dêi pôa Thủy xuân pêt tiu la tro lu\p, drêng toh ăm kơdrum tiu tiô tơdroăng ki hmâ.
Pôa ăm ‘nâi, pôa hiăng châ lăm hriâm, ‘no 22 rơtuh liăn krâ ‘măn kơmăi toh a xiâm ăm kơdrum tiu dêi tơná, mê kơdrum tiu hiăng xông le\m tơniăn, kơtóu plâi hên. Pôa Nguyễn Thế Thủy, ăm ‘nâi:
‘’Kơxo# tiu hlâ a cheăm kố hên ‘nâng, xua kong tô ó, tơnêi re\ng khăng khoăng, toh oh tá bê têa. Má péa nếo, tơnêi akố tơvât prêi, pá ‘na pêt mơjiâng loăng plâi. Toh têa ôh tá teăm tơnêi hiăng khăng kơto, pro rêi tiu chiâng kơtê, pro tiu oh tá châ hrik xo trếo kơhiâm [ă klêi mê hlâ’’.
Kih sư Nguyễn Văn Kiên, Ngế pơkuâ pêi chiâk deăng tơring Ea Kar tối, hlo hyôh kong prâi hơ’lêh, ing lối 5 hơnăm hdrối, tơring hiăng kum kuăn pơlê hơ’lêh kơmăi tôh têa ăm mâu prá alâi loăng plâi tê lo liăn.
Troh nôkố, tâi tâng tơnêi pêt kơchâi a tơring hiăng ‘no liăn rôe kơmăi toh [ă béc tôh ăm têa lo môi tiah kong mêi, tôh kơmăi tiô túa dêi kong têa Israel, toh ăm têa lo brí bríu a xiâm tiu.
Á klêi pêi ngăn ăm hlo, hơnăm 2014 a mâu kơdrum pêt tiu ki toh [ă kơmăi ki lo xêh môi tiah kong mêi hbri hbríu hlo tơ-[rê khât. Kih sư Nguyễn Văn Kiên, ăm ‘nâi:
‘’Séa ngăn tung môi hơnăm mê ngin hlo, têa ki toh kô kơdroh châ 40%. Tơdroăng ki plâi tơruih tơxui kơxái tiu iâ tâ [ă ki lo reăng kơ’muăn plâi hên tâ, tơ’mô tâ, plâi tiu châ sap 13-15%.
Ngin ối hlo nếo, mê cho drêng toh ăm gá hngiâm kơchoh i-iâ tiah mê tiu kô re\ng xông rơdêi le\m, [ă gá kơdroh mâu pơreăng ki rơ-iô ăm tiu. Xua ki kố ngin pro kơtăn kố 3 hơnăm.
{ă drêng mê ngin tơmiât ki tơkâ châ xo rêm hecta hên iâ gá phá dêi rơpó dâng 160 rơtuh liăn. Tung pơla mê, ‘no liăn rôe kơmăi toh kố tung môi ha tiu bú tâi 50-57 rơtuh liăn’’.
Kơmăi tôh têa ki nếo hiăng mơhno ki pơxúa tơ-[rê ăm tiu a tơring Ea Kar, kong pơlê Dak Lak. Púi ngah vâi krâ nho\ng o ki pêi chiâk deăng a hên kơpong dêi Tây Nguyên xuân vâ xúa kơmăi toh têa ki nếo kố tung pêi chiâk deăng vâ mơnhông mơdêk krá tơniăn ton, kâi ví [ă hyôh kong prâi hơ’lêh.
Gương tơplôu [ă tơbleăng
Viết bình luận