VOV4.Sêdang - Tung pơla achê kố, a mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên, rế hía rế hên kuăn pơlê roê hdrê plâi [ơr vâ pêt. Xua tơdroăng ki rơhêng vâ roê dêi kơchô tê mơdró, hên khu ki mơdâ xuân tê hên hdrê plâi [ơr, môi tiah: Booth, Booth 7, Hass [ă hên hdrê ki ê. Laga, ôh ti xê hdrê plâi [ơr ki lâi xuân tơtro [ă kong prâi, tơnêi tíu dêi kong pơlê. Vâ kum vâi krâ nho\ng o ‘nâi nhên tâ ‘na hdrê plâi [ơr, sap ing mê vâ rah xo tro hdrê pêt tung kơdrum deăng dêi rơpo\ng hngêi tơná, tie##n sih Hoàng Mạnh Cường, ngăn ‘na Pêt kong, Ối tung Vie#n Khoa hok kih thua#t Pêi chiâk pêi deăng pêt kong Tây Nguyên kô tơbleăng tối ăm pó vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ ‘na ki xông kân dêi xiâm loăng plâi [ơr [ă mâu rơkong pơchân drêng pêt hdrê loăng plâi ki kố.

A Việt Nam dế nôkố, plâi [ơr chiâng vâ pêt a hên kơpong tơ-ê dêi pó. Laga, Tây Nguyên xuân cho kơpong ki tơtro má môi, vâ ăm plâi [ơr ai plâi kơtốu hên [ă dâi le#m. Tiô tie#n sih Hoàng Mạnh Cường, kơpong Tây Nguyên ai 3 kơpong kong kế tơtro vâ pêt mâu hdrê plâi [ơr tơ-ê dêi pó: {ă kơpong Tây Nguyên tối tơdjuâm ai 3 kơpong kong kế ki xiâm, tung mê xing xoăng kơpong tíu xiâm cho Dak Lak cho kơpong kong kế hngiâm kơchoh, má 2 cho kơpong peăng mâ hâi lo Tây Nguyên, mê cho kơpong Lâm Đồng cho kơpong ai hngiâm kơchoh hên, kong prâi hơngiâp le#m. Má 3, cho Gia Lai – Kon Tum, cho kơpong môi tiah a Lâm Đồng, mê cho kơpong peăng kơnho\ng. A kơpong peăng hdroh [ă peăng mâ hâi lu ‘na hdroh, cho Dak Nông, tơdjêp [ă Bình Phước hyôh kong prâi gá tơ-ê tâ.

Ngăn a 3 kơpong kong kế kố, kuăn pơlê chiâng vâ rah xo hdrê plâi [ơr tơtro vâ pêt. Rêm hdrê ai mâu tơdroăng ki phá dêi pó, xua mê, vâi krâ nho\ng o kal ‘nâi nhên tơdroăng ki xông kân dêi hdrê plâi [ơr vâ tơ’lêi rah xo hdrê: Hdrê plâi [ơr gá ai hên, laga, tung mâu hơnăm achê kố, Khu xiâm ngăn chiâk deăng [ă mơnhông mơdêk cheăng kâ rêh ối thôn pơlê hiăng mơnhên 2 hdrê cho TEL [ă hdrê Booth 7, [ă mơnhên 2 hdrê mơdâ ing hdrê RIT [ă TE 40. {ă 4 hdrê kố ngin hiăng hriăn ngăn hiăng ton hơnăm [ă kong kế tơnêi tíu phá dêi pó, tơku\m a 4 kong pơlê kơpong Tây Nguyên, cho Dak Lak, Gia Lai, Lâm Đồng [ă Dak Nông. {ă 1 kong pơlê peăng hdroh cho Đông Nam Bộ ăm hlo tơdroăng ki xông kân le#m, ai plâi kơtốu hên, dâi le#m. Vâi krâ nho\ng o ngăn a tơdroăng mê vâ rah xo 4 hdrê kố.

Rơtế [ă phon, mâu hdrê, mê mâu khu cheăng ‘na khoa hok ối tí tăng ‘nâi ple\ng dêi phon khu loăng plâi [ơr tiô khu reăng. Tiah mê, loăng plâi [ơr ai 2 khu reăng cho khu A [ă B, tung mê, hdrê TE1 cho hdrê reăng khu A, booth 7 hdrê reăng khu B, mâu khu châ pêt tơvât [ă mâu hdrê vâ mơdât ki lơ rế tâi hdrê, mơdêk ăm xông rơdêi [ă pêi pêt châ tê tơniăn.

Pak^ng 4 khu hdrê nếo tối kơpêng mê, nôkố hlo ai tê hên hdrê [ơr châ mâu ki pêt a kơdrum tơbleăng tê ai inâi pơxá, môi tiah: [ơr booth, booth 8, booth 10 [ă hên hdrê ki ê, tie#n sih Hoàng Mạnh Cường tối pơchân, kô ôh tá xê cho inâi ki tro ăm mâu hdrê hiăng châ mơnhên khât nôkố: A bú tối tơtro\ng môi tơdroăng, nôkố akố pin bú ai hdrê booth 7 (hdrê booth ai kơxo# 7), ôh tá xê hdrê booth tê kơtê, [ă xuân ôh tá môi tiah hdrê booth ki lâi cho booth 8, 10. Xua mê, vâi krâ nho\ng o xuân thế séa ngăn mâu tơdroăng dêi tơná [ă rôe hdrê a mâu tíu ai inâi ki hmâ tơbleăng.

  Pak^ng mê, mâu khu pêt ối am hdrê loăng plâi [ơr Hass [ă hên ki tơviah môi tiah plâi gá kân, xú pơ-ôu le\m. La hdrối vâ rah xo hdrê [ơr kố vâ pêt, pó vâi krâ nho\ng o thế ‘nâi nhên ki xông rơdêi dế hdrê [ơr kố. Tie#n sih Mạnh Cường tối ăm ‘nâi: Châ khât gá hdrê [ơr Hass mê kâi trâng [ă hnối chiâng. Gá bú vâ to a tơnêi ki ai hyôh kong prâi rơngiâp lơ mâu kơpong a ‘ngêi lối 800 m, môi tiah Bảo Lộc, Lâm Đồng, mê ki chiâng lơ ôh gá hôm, iâ tro oâ hdrong kâ ‘nhiê. [ă Dak Lak cho kơpong ki tô, ki hngiú tô tâng riên 25-27độ C, [ă hdrê [ơr Hass pá kơdâm 15 độ C a rơnó lo reăng kơ’mu\n plâi mê gá nếo tơtro. Pó vâi krâ nho\ng o xuân thế tơtro\ng [ă mâu kơpong tơnêi a Dak Lak gá ôh tá tơtro to lâi. Klêi mơnúa séa ngăn ngin hlo, ôa hdrong kâ ‘nhiê hên, gá kô pro pá tung po văng rak ngăn dêi kơdrum deăng. Tâng pơkâ pêt loăng [ơr Hass a kơpong ki tô kơpêng 25độ C lơ hên tâ mê gá kơ ôh tá pơxúa môi tiah tơdroăng púi vâ.

Mâu hdrê plâi [ơr mơnúa pêt hên xuân ăm hlo châ xo hên plâi hnối tơtro [ă tơnêi tơníu a Tây Nguyên. Mâu hdrê ki kố kô chiâng mơdâ pêt tơvât xuân tơtro: {ă 2 hdrê cho TE1 [ă booth 7 hiăng châ pêt mê kô ăm châ xo hên, hiăng châ tê hên tung tơnêi têa. Tu\m 2 hdrê kố xuân chiâng vâ pro hdrê [ă pêt tơvât [ă mâu loăng kơphế, ka kao lơ kơdrum tiu.

To hdrê Booth 7 mê kô ai ivá xông rơdêi khu rêi, tơkâng, tơkéa vâ tối gá xông rơdêi ki rơdâ gá têi. Xua mê, pó vâi krâ nho\ng o tơtro\ng troh tơdroăng pêt tơvât tung kơdrum kơphế pêt gá hơngế, môi tiah akố ngin tối pơchân thế lôi 3 troh 4 troăng kơphế pêt 1 troăng loăng plâi [ơr. Tâng pêt tơvât hdrê ki mơdâ thế pêt preăng, kơtăn 6x8m [ă tơnêi bazan, [ă mâu túa tơnêi ki kơtô, khăng khoăng tâ thế pêt 3x4, tơkéa vâ tối pêt achê tâ iâ xua loăng hrá xông kân a tơnêi khêi.

Tâng [ă hdrê RIT [ă hdrê TE40 mê tơdroăng mơnhông mơdêk tá tơkâng [ă ki xo\n dêi loăng hrá [ă tơkâng iâ. Xua mê, tâng pêt to gá chiâng pêt achê, malối pêt tơvât gá tơtro xua gá ôh tá pro pá ăm mâu tơkâng tâng vâ pơchông ngăn [ă hdrê loăng ki ê.

Tie#n sih Hoàng Mạnh Cường xuân tối pơchân ăm pó vâi krâ nho\ng o ‘na rơnó pêt hdrê plâi [ơr. Kố xuân cho ki xiâm vâ vâi krâ nho\ng o rah xo hdrê [ơr tơtro [ă tơdroăng pơkâ tơniăn [ă tê ai yă.

Bă mâu hdrê pêt kố, pó vâi krâ nho\ng o thế tơtro\ng Booth 7 [ă hdrê RIT, 2 túa hdrê kố cho 2 túa hdrê ki hrá tum. Hdrê Booth tum sap khế 10 troh khế 11, [ă kô ton ta troh tơdế khế 12. [ă mâu hdrê RIT gá kô gá tum, sap khế 11 troh mơ’nui khế 12, [ă apoăng khế 1. Kố cho mâu hdrê ki le\m, kâi rak ngăn klêi krí ton hâi, mơni tung 10 hâi, tơ’lêi ăm tơdroăng pin vâ chơ djâ hơngế. Hdrê TE1 [ă TE40 mê tung pơla krí re\ng tâ 1 iâ, sap ing khế 7 troh khế 9.

Akố á hnê mơhnhôk vâi krâ nho\ng o thế rah pêt hdrê ki pêt tơchuâm [ă dêi pó, má môi, pin kô ‘mâi hơ’lêh ăm plâi kơtóu hên, má 2 cho tơmeăm ki pin pê lo tê sap ing khế 7 troh khế 12 châ tơniăn.

‘Na tơdroăng cheăng hbrâ mơdât ôa hdrong, rak ngăn kơdrum loăng, mơhé ôh tá hên la vâi krâ nho\ng o xuân kal thế ‘nâi mâu túa ôa hdrong kâ ‘nhiê loăng [ơr vâ ai túa hbrâ mơdât tơtro: Tung 4 hdrê [ơr Booth 7 ai hdrê ki ôh tá tro pơreăng lơ châ xúa 2 túa kơme#n Fusarium [ă Phithotora pro. Tung pơla pêt pó vâi krâ nho\ng o thế séa ngăn ki xiâm. Tơ’nôm nếo a tâi tâng mâu hdrê mê gá kô tro ôa pâk kâ ‘nhiê hên, ing plâi ki ku\n pin thế séa ngăn [ă xôh pơkeăng tiô rơnó vâ ví kô tơdroăng kâ ‘nhiê kơtôu pro kơdroh ki vâ tê dêi plâi [ơr.

Pó vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ nếo klêi tâng ngin tối ‘na tơdroăng ki xông kân dêi plâi [ơr xua tie#n sih Hoàng Mạnh Cường, kăn ngăn ‘na loăng kong, ối tung tíu xiâm khoa hok kih thua#t chiâk deăng pêt kong Tây Nguyên. Púi tơngah vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ kô tơ’nôm mâu tơdroăng vâ rah xo hdrê plâi [ơr ăm tơtro [ă hyôh kong prâi [ă tơnêi a kơpong Tây Nguyên.

Gương prế Katarina Nga chêh tối [ă tơbleăng