VOV4.Sêdang - Nôkố, dế rơnó mêi. Hên kơdrum kơphế dêi kuăn pơlê tơruih plâi kơbâng, laga tá hâi ai túa mơdât tơdroăng kố, tơdjâk troh pêi lo kloăng kơphế. Kố cho tơdroăng tô tuăn tơchuôm dêi hên kuăn pơlê pêt kơphế:

           Kơdrum kơphế dêi ngoh Kiều Trang, ối a thôn Tiến Cương, cheăm Quảng Tiến, tơring }ư Mgar hiăng krí xo 18 rơnó. Laga, rơnó mêi hơnăm ki lâi kơdrum kơphế xuân tơruih kloăng kơbâng, troh nôkố ngoh tá hâi ‘nâi tơleăng môi tiah lâi. Ngoh Trang ăm ‘nâi, tâng vâi hnê mê pêi [ối môi tiah mê, ngoh hiăng mơnúa hên túa, sap ing hơ’lêh phon rơvât troh xúa pơkeăng hoă ho\k laga kloăng plâi kơphế xuân ối tơruih: A poăng rơnó mêi hiăng rơvât phon, laga ôh tá ‘nâi tiah lâi troh rơnó mêi tơruih kloăng plâi kơbâng. To lâi hơnăm hdrối nah ôh tá ‘nâi, khu ngế tê phon hnê tiah lâi, mê pêi môi tiah mê. Vâi tối ôh tá tu\m phon, vâi tối tơnêi ôh tá tu\m trếo kô, trếo mê.

            Rơtế môi thôn, kơdrum dêi poâ Kiều Tre xuân tơruih kloăng plâi kơphế môi tiah mê há: A ôh tá ‘nâi tiah lâi kơphế chiâng tơruih kloăng plâi kơbâng. Tâng hmếo tơruih môi tiah kố, mê kuăn pơlê kô tro lu\p, ôh tá ‘nâi pro tiah lâi, mê nôkố khu cheăng khoa ho\k hriăn ple\ng.

            Ngoh Phạm Thanh Nhàn, ối a thôn Tiến Cường ăm ‘nâi, ôh tá xê to tơruih kloăng kơphế a rơnó mêi, kơdrum kơphế ối ai hên kơme\n kâ ‘nhiê. Kuăn pơlê pêi kơphế tung kơpong hiăng mơnúa tăng túa kơdê laga ôh tá hlo tơ-[rê. Ngoh Nhàn púi tơngah mâu kih sư hnê pêi chiâk deăng tăng túa vâ kum mơngế pêt kơphế kơdê iâ hdroâng a kơdrum loăng plâi:Tơdế rơnó mêi kơphế hmâ ai pơrea\ng xông kâ ‘nhiê, oâ hdrong, kơme#n [a\ hía hé. Tiah hmâ rêm hơnăm, á rơvât phon hưh kơ apoăng rơnó mêi, nôkố tâng vâi tối pơchân a tơdế rơnó mêi xuân rơvât tơ’nôm phon hưh kơ teăng phon vô cơ. Tiah mê, kơ-êng mâu ngế ki hriăn ple\ng, tiah mê tro lơ ôh’

            Pơla tơdế rơnó mêi cho pơla loăng kơphế vâ xông rơdê, loăng re\ng kân xiâm kông tơkâng hveăng hnối pro plâi re\ng kân. Pơla kố xuân hmâ hlo plâi kơbâng tơruih a mâu kơdrum kơphế pro vâi krâ nho\ng o tô tuăn xúa gá tơdjâk kân troh  tơdroăng ki châ xo hên lơ ôh dêi plâi kơphế a rôh kơ’nâi ah. Hlo mâu tơdroăng tô tuăn vâ tiâ [ă vâ tiâ mơnhên mâu tơdroăng ki kuăn pơlê tô tuăn, ngế chêh hla tơbeăng ‘na tơdroăng kố hiăng tơpui tơno [ă thak sih ngăn ‘na chiâk deăng -ối tung Khu xiâm khoa hok chiâk deăng pêt kong Tây Nguyên.

Êng: Ki xiâm ing lâi plâi kơphế tơruih pơla tơdế rơnó mêi, ô thak sih?

Đào Hữu Hiền: Tâng rơvât phon ôh tá tơdâng tơ’mô mê gá kô tơruih lơ tro pơreăng kâ ‘nhiê, ah tro ôa rơbông kâ ‘nhiê tơdjâk troh tơruih plâi. {ă pin thế tơtro\ng, a tơdế rơnó mêi, tâng plâi hiăng mơdêk ki tơ’mô drêng kố ki xiâm pro tơruih plâi kô xua ing loăng, trếo kơhiâm che\m mơ’rêh ôh tá tơ’mô lơ xúa ôh tá tơ’mô trếo kơhiâm tung loăng. Tâng tơxui plâi hên luâ râ gá kô tơruih ‘nâ. Ai ki ‘nâ rơvât phon iâ ôh tá bê mâu nguyên tố vi lương môi tiah Bo, Magie, Silic mê xuân kô pro plâi tơruih há.

Êng: Ô thak sih, môi tung mâu tơdroăng ki xiâm pro chiâng tơruih plâi cho xua ôh tá tơdâng tơ’mô trếo kơhiâm. Tiah mê, thế xúa rơvât mâu túa phon ki lâi vâ ai tơ’nôm trếo kơhiâm ăm kơdrum kơphế?

Đào Hữu Hiền: Ai mâu túa phon thế xúa cho ki tơmôi xêh hâi teăm tơvât, tung mê, phon ki môi túa xêh ai phon SA, Urea, phon lân, kali. Má péa, teăng ôh tá rơvât phon NPK. Drêng rơvât phon NPK tung rơnó mơdrăng lơ rơnó mêi xuân klâ 3 hdroh, [ă malối, kal tơmâng vâ kơdroh ki ôh tá ai tu\m mâu nguyên tố trung vi lượng mê rah xo mâu túa phon hiăng ai inâi hmâ tê ai tu\m mâu nguyên tố mê kơdrum loăng kô ai ai plâi. Nôkố hlo vâi tê hên phon, môi tiah ko\ng ti phon Bình Điền pro tê mâu túa phon 16-8-16-13S, ai tơ’nôm nguyên tố vi lượng cho nguyên tố Bo, lơ túa phon 16-7-17-13S, ai xúa nguyên tố Magie [ă Silic [ă tơ’nôm mâu nguyên tố trung lượng kô kum ăm kơdrum kơphế kơtóu plâi hên.

Êng: Phon kal rơvât hên iâ to lâi gá bê ăm kơdrum kơphế tung pơla kố ô thak sih?

Đào Hữu Hiền: Hmâ hlo ngin hnê tối, phân ki tơvât NPK mê vâi krâ nho\ng o thế rơvât phon sap 1,8 troh 2,5 troh 2,7 ta#n tung môi hectar [ă malối ngăn tiô kơ ngăn tiô kô kơdrum loăng kơphế vâ rơvât phon ăm tơtro. {ă ngin xuân hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o thế xúa 3 hdroh apoăng, tơdế  [ă mơ’nui rơnó mêi vâ rơvât phon ăm tơtro.

Êng: Kih thuât rơvât phon ăm kơphế pơla kố thế pêi pro tro mâu tơdroăng môi tiah lâi ô thak sih?

Đào Hữu Hiền: Hdrối vâ rơvât phon, pó vâi krâ nho\ng o khuih tâi mâu hlá. ôh tá xê rơvât phon a xiâm loăng mê thế rơvât phon tiô kô tơkâng hlá. Vâ ai pơxúa dêi phon ki rơvât, mơdêk ki loăng hrik xo phon, klêi rơvât phon thế xo ‘nêk po tơnêi kơđu nếo phon, vâ phon pôi tá lo pá gong tiô hyôh, pro chiâng ôh tá ai trếo kơhiâm. 

Êng: Hôm, mơnê kô thak sih hiăng hnê tối ‘na túa rak ngăn kơdrum kơphế rơtế [ă vâi krâ nho\ng o ki pêi chiâk deăng.

Gương prếi A Sa Ly tơplôu [ă pơchuât