Kong mêi ôh tá tro rơnó pro hên kơphế a Dak Lak re\ng tơpo reăng – Hâi t^ng lơ 31.01.2016
Thứ bảy, 00:00, 30/01/2016

VOV4.Sêdang - Hơnăm kố, kong prâi ôh tá tơtro, kong re\ng tô, [a\ kong mêi ôh tá tro rơnó, pro hên [a\ng kơphế a kong pơlê Dak Lak tơpo reăng. Mâu kuăn pơlê pêi chiâk deăng, mơhé rơkê rak ngăn kơphế, xuân tô tuăn rơnó la ngiâ kô kơdroh pêi lo kơphế.

            Cho mơngế rơkê pêi kơphế, laga pôa Bùi Văn Thống ối a cheăm Ea Kly, tơring Krông Pa], kong pơlê Dak Lak, xuân ôh tá ‘nâi pro ti lâi: 2 hơnăm achê kố, kong prâi ôh tá tơniăn, pro chiâng tơ-ê tung tơdroăng rak ngăn kơphế. Rơnó mêi iâ, mê pro xiâm kơphế ôh tá châ hrik trếo kơhiâm, kloăng ku\n; rơnó tô kong mêi ôh tá tro rơnó pro kơphế nếo klêi krí hiăng tơpo reăng, xua mê ôh tá ai ivá kơ’muăn plâi. Rơnó hơnăm kố nah, rơpo\ng pêi lo kơphế chu kơdroh sap 3 ta#n 5 tă mê chu u ối 2 ta#n 2 tă tung môi hectar. Hơnăm kố, mâu roh kong mêi kố nah kô pro kơphế thăm kơdroh môi tiah hơnăm hdrối mê. Pôa Bùi Văn Thống tối: Xua tơdjâk kong prâi. Roh reăng tơpo kố nah, ngăn xiâm kơphế le\m ‘nâng , laga bu tơku\m a hlá, xua mê kơ’muăn plâi kô ôh tá hên.

            Ôh tá xê to pôa Thống, mê kong prâi ôh tá tơniăn tiah kố, hên ngế pêt kơphế a kong pơlê Dak Lak ôh tá ‘nâi rak ngăn kơdrum kơphế môi tiah lâi. Ngoh Lê Minh Tuấn, ối a cheăm Ea Kiết, tơring }ư Mgar, tối ăm ‘nâi: Tiô túa rơkê rêm hơnăm, klêi kơ’nâi krí kơphế mê a pôe tơkâng ki răng ho\n hlâ, tah hmo\ng kơphế, klêi mê lôi dâng 1 khế tơkôm xiâm kơphế răng ho\n mê nếo tôh têa vâ xiâm kơphế tơpo reăng. Laga hơnăm kố kong prâi hơ’lêh, ai mâu xiâm kơphế re\ng tơpo reăng, ai mâu xiâm răng ho\n xua mê a ôh tá ‘nâi rơvât phon tôh têa môi tiah lâi ăm xiâm kơphế.

            Ối dêi a kơdrum kơphế răng ho\n, jâ Lê Thị Uyên, ối a cheăm Ea Drơng, tơring }ư Mgar tô tuăn, roh kong mêi a pơla tơdế khế 1 kố nah ôh tá bê têa vâ xiâm kơphế ai ivá tơpo reăng, kơ’muăn plâi. Jâ tô tuăn: Xiâm kối ga ôh tá bê têa, mê gá tơpo reăng prâp môi tiah kố, kô ôh tá chiâng vâ kơ’muăn plâi. {a\ kơdrum rơpo\ng á nôkố tơnêi xuân ôh tá hơpok le\m, xua mê, kơphế ôh tá xông kân ngiât le\m, mê nôkố thế tôh phon têa a xiâm kơphế lơ tôh phon a hlá kơphế, xuân kơnôm mâu ngế cheăng khoa ho\k hnê mơhno ăm kuăn pơlê, pêi pro môi tiah lâi.

Tung tơdroăng roh hdrối nah, ngin hiăng hnê vâi krâ nho\ng o [a\ pú hmâ túa séa ngăn, rak ngăn kơdrum kơphế drêng trâm mâu roh kong mêi ôh tá tro rơnó, pro kơphế re\ng tơpo reăng. Mê cho klêi kơ’nâi kong mêi, kuăn pơlê kô séa ngăn túa po pông tơnêi, tâng têa hngiâm tung tơnêi bu 10 cm, mê thế tôh têa, vâ kơphế tơpo reăng kơ’muăn plâi. Klêi mê, pin thế lôi kơdrum kơphế tô môi pơla, troh la lâi reăng hiăng răng ho\n, mê tôh têa ăm kơdrum kơphế, vâ xiâm kơphế tơpo reăng hên. Hơnăm kố kong tô ton, [a\ mâu kơdrum kơphế hiăng krâ lơ kơdrum kơphế ki ôh tá châ kâ trếo kơhiâm hên xua hơnăm hdrối plâi kơtốu hên, lơ mâu kơdrum ôh tá ai xiâm loăng tât khía, mê kuăn pơlê thế pôe tơkâng 2 roh, rak tơkâng ki kân rơ’mok le\m lơ mâu tơkâng ki krâ laga ối rêh, tơkôm klêi kơ’nâi tôh têa roh má 2 lơ apoăng rơnó mêi kô pơtối poê tơkâng. Pro môi tiah mê kô kum ăm xiâm kơphế kâi trâng [a\ kong tô.

            ‘Na tơdroăng rak ngăn, rơvât phon ăm kơdrum kơphế tơpo reăng, re\ng kơ’muăn plâi xua trâm kong mêi ôh tá tro rơnó, ngế chêh hlá tơbeăng cheăng tung Rơ’jíu Việt Nam kơpong Tây Nguyên ai kơ-êng kih sư Nguyễn Văn Duy, kăn [o# kih thua#t Ko\ng ti tơlo liăn cheăng phon rơvât Bình Điền, pó vâi krâ nho\ng o [a\ pú hmâ kô tơmâng:

            Êng: Ô kih sư Nguyên Văn Duy, tiô khu cheăng ‘na khoa hok tối, a Dak Lak, mâu rôh kong mêi kố nah hiăng pro hên mâu deăng kơphế tơpo reăng dâng 20 troh 30% dêi rôh hdrối. Tiah mê pó vâi krâ nho\ng o thế rak ngăn rơvât phon mâu kơdrum kơphế kố môi tiah lâi vâ ai pơxúa má môi? 

Tiâ: A tối tơbleăng rôh kong mêi kố nah kum ăm kuăn pơlê Dak Lak tối phá [ă kơpong Tây Nguyên tối tơchuâm kơdroh môi rôh tôh iâ, [ă ngin xuân ôh tá tô tuăn hên, xua reăng hiăng tơpo rơbông, hiăng tơpo mơni kô kơ’muăn plâi hên, nôkố pin thế tơkôm tôh têa rôh má 2 tiah lâi. Drêng loăng hiăng lo reăng a rơnó kố, pin thế tơtro\ng ‘na trếo kơhiâm: xua rêm hơnăm pin tôh klêi mê loăng nếo tơpo reăng, rôh tôh má môi ôh tá êa rơvât phon, la hơnăm kố rôh má 1 reăng hiăng tơpo mê ngăn phá tơ ê iâ. Hơnăm kố tâng vâ ngăn plâi kơdroh tâ mê mâu kơdrum kôphế xuân ối ivá, tơkéa vâ tối ối ngiât. La drêng hiăng lo reăng kơ’muăn plâi rôh má 1 pin ôh tá tơ’nôm trếo kơhiâm, tâng loăng kôphế trâm kong tô a pơla kố [ă khía môi tiah dế nôkố mê kô pro loăng rế pá ai ivá xông rơdêi. Xua mê, a tối pơchân hơnăm kố, phon rơvât a rôh má 1, kô tro hên tâ. Tơ’nôm trếo kơhiâm tiah mê kô kum ăm ‘na mơnhông mơdêk dêi plâi, mơhé tung pơla plâi dế koi, [ă kum ăm loăng xông rơdêi tâ, [ă gá kô kum pro kơdroh tơruih plâi tung rơnó kơ’nâi. Mê cho tơdroăng thế vâi krâ nho\ng o tơtro\ng hbrâ tơmeăm pêi chiâk deăng rak ngăn loăng kơphế tung pơla kố.  

Êng: Nôkố, kuăn pơlê a mâu kơpong hiăng pơxiâm hrik têa tôh rôh má 1 ăm kơdrum kơphế. Môi tiah tơdroăng rơvât phon ăm kơdrum loăng tung pơla kố môi tiah lâi ô pôa?

Tiâ: Sap ing hdrối nah troh nôkố, mê a xuân hnê tối todroăng rơvât phon tung rơnó mơdrăng pro 2 hdrôh, xua loăng kơphế gá ôh tá kâi hrik tâi trếo kơhiâm 1 hdrôh tung pơla kong tô mơdrăng khăng khoăng sap khế 3 troh khế 4. Mê pin thế klâ pro 2 rôh, thăm nếo 3 rôh. Tiô a rôh kố, ngin rơvât phon iâ, tâng kơpong ki lâi lo reăng tơdrêng [ă plâi hiăng kơ’muăn hên, mê rơvât dâng 60%. Xua tung rơnó mơdrăng pin rơvât dâng 5 - 6 lươ\ng 1 xiâm, rôh kố thế rơvât 3-4 lươ\ng, [ă rôh tôh má péa pin rơvât tơ’nôm 2 luơ\ng tê. Tiah mê kô tơtro tâ, kum pro chiâng lo reăng [a kô tơpo rôh kong mêi kố nah hâi bê vâ tơpo tâi, tơkéa vâ tối roh toh têa oh tá bê ăm gá lo reăng. Má péa cho kal khât kô kum ăm loăng hnối xông kân le\m hnối che#m mơ’rêh dêi plâi, [ă kô kum rak hên trếo kơhiâm troh khế 5 khế 6 kô kơdroh tơruih plâi kơbâng.

Êng: Ô pôa, pơla kố kong tô mơdrăng khă khoăng ôh tá bê têa tôh, mê kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng kô tơ’nôm trếo kơhiâm ăm loăng kơphế [ă tơdroăng hơ’lêh phon vi lươ\ng xôh  a hlá hôm chiâng há?

Tiâ: Tâng phon vi lươ\ng kơxuô ki xúa vâ rơvât a xiâm mê ôh tá chiâng hơ’lâk vâ xôh a hlá. Xôh ing hlá mâu pơkeăng ki chiâng hê, [ă xôh vâ loăng châ hrik xo trếo kơhiâm ing hlá. Mê phá tâ [ă tơdroăng rơvât a xiâm cho vâ hrik trếo kơhiâm a xâk xôa loăng ki hrik drăng rêi. Vâi krâ nho\ng o hlo tâng rôe 1 kơxâk phon Đầu Trâu rơnó mơdrăng tung mê ai hbru 1 kơxuô Super Max 200gram, to kơxuô kố ai trếo trung vi lươ\ng, mê chô chiâng hên [ă xôh ing hlá, xuâ chiâng rơvât [ă phon rơvât a xiâm. Tung mâu phon rơvât xôh ing hlá mê hiăng ai tu\m trếo trung vi lươ\ng vâ vâi krâ nho\ng o xôh.  

Hôm mơnê kô pôa.

Gương prế Sa Ly tơplôu [ă tơbleăng

 

 

 

 

 

 

 

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC