VOV4.Sêdang - Pơxiâm mot tung rơnó mêi xuân cho rôh kơphế pơxiâm xông kân tơdrêng amê mâu tơkâng xuân re\ng huăn, rơmoê xuân hmo\ng, xua mê, tơdroăng rak ngăn rơvât tơ’nôm trếo kơhiâm ăm loăng kơphế tung pơla kố cho kal păng ‘nâng, veăng tơ’mot tu\m trếo kơhiâm ăm tâi tâng mâu tơkâng vâ xông rơdêi ăm mâu rơnó ki pơtối. Kơ’nâi kố, thak sih Phạm Công Trí, kăn [o# ngăn [ơrô Khoa hok kơmăi kơmok kih thua#t chiâk deăng pêt kong Tây Nguyên kô hnê pơchân ăm pó vâi krâ nho\ng o mâu túa rơvât phon ăm loăng kơphế tung rơnó mêi.

          Tiô tí tăng ‘nâi ple\ng dêi mâu khu cheăng ‘na khoa hok tối tung pơla mơnhông mơdêk pêt kơphê klâ pro hên rôh, tung mê, pơla xông rơdêi dêi plâi kơbâng cho môi tung mâu tơdroăng ki kal má môi. Pơla kố plâi kơphế kal ai trếo kơhiâm hên, hmâ hlo vâi krâ nho\ng o tơku\m rơvât phon NPK. La trếo trung vi lượng [ă loăng kơphế hên mâu rơpo\ng hâi rơvât tro tơdroăng. Nôkố ai hên túa phon vâi tê xuân chêh TE la bú ai iâ tê ki le\m dêi trếo trung vi lượng ăm loăng kơphế ki u ối hâi ai tiô tơdroăng púi vâ. Tơdroăng ôh tá ai trung vi lượng cho môi tung mâu tơdroăng ki xiâm má môi pro tơruih plâi nôkố. Pak^ng mê, tiô [ok thái pơkeăng Phạm Công Trí, Kăn [o# cheăng tung [ơrô Khoa hok kih thua#t chiâk deăng pêt kong Tây Nguyên tối, nôkố a mâu tơnêi pin pêt kơphế kô tro chôu, cho xua ôh tá ai tu\m Magie, lưu huỳnh, silic. Tâng ôh tá tơ’nôm mâu trung lượng mê hlá [ă rêi kơphế xuân ôh tá rơdêi. Ăm hlo nôkố tơnêi rế chôu rế oh tá hơpok mê loăng plâi ki pêt ôh tá kâi xông rơdêi xuân pro chiâng tơruih plâi: Pó vâi krâ nho\ng o xuân thế tơtro\ng rơtế [ă tơdroăng xúa rơvât phon NPK tơtro môi tiah 16-8-16, 16-7-17, mê pin thế tơtro\ng rơvât phon tu\m trếo trung vi lượng. Pơtih rôh má 2, vâi krâ nho\ng o rơvât phon tơ’nôm Magie, Silic [ă Calci rôh kơ’nâi pin tơ’nôm mâu phân ai Bo, Kẽm. Tơkéa vâ tối ki iâ tung hơnăm pin thế tơ’nôm châ 5 túa phon mê ah kô kơdroh plâi tơruih. Nôkố mâu khu mơjiâng pro phon hên vâi xuân hiăng ‘mot trếo trung vi lượng tung phon NPK la kal thế rơvât tơtro hên iâ gá krâ kơvâ mê loăng nếo châ hrik xo trếo kơhiâm [ă kô kơdroh tơdroăng plâi tơruih, kum loăng kơtóu plâi hên, [ă plâi dâi le\m.

          Pak^ng tơdroăng plâi kơbâng tơruih xua rơvât trếo kơhiâm ôh tá tro tơdroăng pro hlá chiâng tơkru\n tơviah tơ-ê. Hmâ hlo vâi krâ nho\ng o tơku\m rơvât phon NPK [ă ki hên iâ pin xôh tơ’nôm phon hlá ki ai hên trếo NPK xua pin vâ ăm loăng kơtóu plâi hên hnối dâi le\m. La tơdroăng kố kơdrâ pro ăm loăng pá kâi xông rơdêi xua ing mâu trếo trung vi lượng tung tơnêi mê tơdroăng rơvât tơ’nôm mâu trếo ki mê thăm rế kal tâ, pôa Phạm Công Trí hnê pơchân tơ’nôm: Ki kố kal thế rơvât tơtro tu\m. Tâng pin rơvât hên tâ, loăng lơ tơnêi kô tro trếo ‘mêi, xua mê kô pro rơlối [ă ôh tá tơdâng tơ’mô, malối kô ôh tá ai mâu trung vi lượng, malối cho Kẽm, Bo, Magie gá kô pro hlá loăng kơphế chiâng tơviah ôh tá le\m. Tâng ôh tá bê Bo, loăng kô hu\n tơkâng la ôh tá tơpo reăng, a tơkâng loăng mê ga hu\n tơkru\n môi tíu môi tiah pâu ôh tá le\m. Tâng ôh tá bê Kẽm, hlá kô tơkru\n pro hlá loăng kơphế ngăn tơviah, oh tá dâi. Tâng ôh tá bê Magie pin kô hlo loăng kơphế môi tiah chếo hlá, xua mê drêng rơvât pin pôi tá pơtê dâng rơvât a phon khoăng, mê thế rơvât tơ’nôm mâu phon hưh cơ vâ kơjo kum loăng xông rơdêi, xuân môi tiah kơdroh plâi tro tơruih.

          Thak sih Nguyễn Công Trí xuân hnê tối ăm pó vâi krâ nho\ng o, pa k^ng rơvât phon hoă hok mê tơdroăng rơvât phon pro ing hrái nhâ [ă phon êak ro kô pro pơxúa tơ’nôm ăm tơnêi ai trếo kơhiâm hên tâ. La vâi krâ nho\ng o xuân thế tơtro\ng thế mơ-u\m phon êak ro hdrối vâ rơvât.  Drêng pin mơ-u\m ki le\m dêi phon kô rế tâk [ă mâu pơreăng kô tro kơdê, kơdroh pro ‘mêi ăm kơdrum loăng. Drêng rơvât tơchuâm phon êak ro [ă mâu phon pro ing hrái hlá nhâ kông hnông a lâi, tiah mê mâu kuăn kiâ ki le\m xuân mot tung phon êak ro [ă kum tơdroăng rơvât phon tơtro tâ. Klêi rơvât pin thế kơđu, rơvât drêng tơnêi hơpok le\m, klâ 2 troh 3 hdrôh rơvât drêng kong mêi. Phon êak ro thế rơvât môi hdroh tê la klêi mê, pin thế rơvât tơ’nôm troh 2 hdroh phon ki pro ing hrái nhâ, tiah mê loăng kô xông rơdêi xua ai phon hrái nhâ kô ối tung tơnêi troh 6 khế la ki rơdêi gá dâng môi khế tơdế troh a 2 khế tê. Pin thế klâ rơvât môi tiah mê vâ drêng lâi mâu kuăn kiâ ki le\m kô kâi tơplâ mơdât pơreăng kâ ’nhê kơdrum loăng.

          Tơkéa vâ tối, nôkố yă kơphế rơpâ hên ngế ôh tá hâk vâ pêt rak ngăn xếo dêi kơphế. La kơphế xuân cho hdrê loăng ki xiâm pro pơxúa tê hên ăm kong têa ê. Vâ pêt kơphế krá tơniăn pó vâi krâ nho\ng o thế kơhnâ lăm ngăn dêi kơdrum đi đo, pêi pro mâu tơdroăng rak ngăn tơtro, hbrâ mơdât ôa hdrong kâ ‘nhê, xôh tro pơkeăng kô pro pơxúa châ xo dêi plâi tơniăn, tơdroăng pêi chiâk deăng krá ton xo\n.

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng