Ƀuôn Dơ̆ng Ƀăk, cheăm Yang Tao, tơring Lăk, kong pơlê Dak Lak cho tíu ki ối rak vế hnoăng cheăng ki meăn tơnêi hneăn dêi hdroâng mơngế M’Nông. Tơkâ luâ châ lối hrĭng hơnăm, mơngế M’Nông Rlăm, a Ƀuôn Dơng Ƀăk xuân ối rak vế tơdroăng cheăng dêi chal vâi krâ roh nah. Mâu vâi krâ ki rơkê mê vâi mơhnŏng chiâ xo xêh tơnêi hneăn, xúa drâi pêi a póu ăm tơnêi i liê, meăn pro tơmeăm ing tơnêi mê chiâng mŏng, hdro, um rui, kơpôu, kôa ƀă hên hĕng mâu tơmeăm ki ê.
Klêi mê, xúa mơnoh, loăng vâ pôh, prâu a on ki pro pá pêng tơnêi. Ƀă túa ki pêi pro krê xêh mê, dó xêh tơ’lêi hlâu, la ga mơhno tối ‘na ki kơnía git dêi khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná.
Dế nôkố mâu vâi krâ ối ‘nâi meăn tơnêi hneăn bu kal ai vâ chê 10 ngế mê khu kăn pơkuâ ngăn pơlê cheăm kơhnâ khât tung tơdroăng hnê mơhno cheăng ăm khu rơxông nếo. Tiô tơdroăng ki rêh ối dế nôkố ƀă hên kế tơmeăm ki meăn ing tơnêi hneăn ga ai hên túa ƀă mâu tơmeăm, ai hên mơngiơk laga kuăn pơlê akố xuân ối kơhnâ mơ-eăm vâ hnê mơhno ‘na tơdroăng cheăng meăn tơnêi hneăn ki lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná ăm kuăn ‘nĕng cháu chái rơxông kơ’nâi ah.
Nâ H’It Long Dinh, ƀuôn Dơng Băk cho môi ngế ki hriâm, la hơnăm ối nếo, kơhnâ khât tung tơdroăng hriâm vâ veăng kum tơrak vế dêi hnoăng cheăng meăn tơnêi hneăn mơjiâng tơmeăm dêi mơngế M’Nông.
“Á hriâm tơdroăng meăn tơnêi hneăn kố vâ la ngiâ ah hnê mơhno ăm kuăn cháu, vâ vâi mâ tá piu ‘na khôi túa, vêa vong dêi hdroâng mơngế M’Nông Rơlăm ki hiăng ai sap ing chal vâi krâ roh nah. Á hâk vâ khât tơdroăng ki hriâm ƀă á kơdo mơ-eăm hriâm ƀă meăn bro vâ la ngiâ ah pơtối hnê ăm kuăn cháu la ngiâ môi tiah dế hiăng hriâm, vâ mâu vâi muăn, kuăn cháu la ngiâ môi tiah á vâ hnê ‘măn ăm tâi tâng mâu khu rơxông chal nếo tung la ngiâ ƀă tíu ki vâ xo tơnêi hneăn”.
Pôa Nguyễn Anh Tú - Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan tơring Lăk tối ăm ‘nâi: Dế nôkố pơlê cheăm dế kơhnâ khât tung mơnhông túa cheăng ki meăn tơneăn a ƀuôn Dơng Băk, ti xê to xúa dâi tung rơpŏng hngêi mê ối châ tơbleăng tê tung pơlê pơla. Cheăng meăn tơnêi hneăn ƀă kŏng dêi mơngế M’Nông hiăng tơ’mot tơdroăng ki tŏng kum dêi hên kuăn pơlê ƀă tơmối, ƀă hiăng chiâng tơmeăm ki tơbâ vế ki lĕm tro.
“Ki hlê plĕng ƀă pơkâ troăng pêi pro dêi Vi ƀan hnê ngăn tơring tung la ngiâ ah hiăng hnê mơhno mâu khu râ ki ai tơdjâk, ki rơhêng vâ tối ƀă hnoăng cheăng túa lĕm tro, mâu kơ koan ki pơkuâ dêi tơnêi têa kô mơjiâng troăng prôk, tơdroăng tơkêa bro vâ mơnhông pơlê meăn tơnêi hneăn dêi ƀuôn Dơng Băk, cheăm Yang Tao kố ƀă túa ki kân tâ. Tơdrêng amê, xúa kơxô̆ liăn ki veăng tơlo dêi khu râ tơnêi têa 1719 dêi Chin phuh tung Tơdroăng Tơkêa bro 6 vâ mơnhông ki meăn bro tơnêi hneăn kố. Tung la ngiâ kố ah, kô ai tuá ki kân tâ vâ tơbleăng mơhno mâu tơmeăm khoăng ki meăn ing tơnêi hneăn tung tơnêi têa ƀă kong têa ê vâ tơmối xúa tung tơdroăng ki mơđah tơbleăng ăm tơmối ôm hyô ngăn ƀă vâ xúa dêi tung rơpŏng hngêi”.
Pơla hdrối mê hía nah, Hngêi ‘măn rak kế tơmeăm dêi kong pơlê Dak Lak hiăng tơrŭm cheăng ƀă khu kăn pơkuâ ngăn toring, cheăm po lâm hnê meăn tơnêi hneăn ăm vâi droh rơtăm, vâi o phô̆m vâ xông kân tơbleăng mơhno dêi tơmeăm ki meăn ing tơnêi hneăn Dơng Băk ƀă mâu tíu ki vâ ôm hyô. Mâu khu tơmối ôm hyô hiăng lăm pôu ngăn pơlê ki meăn tơnêi hneăn, rôe tơmeăm ki meăn tơnêi hneăn mê. Pôa Marc Pouliot-môi ngế tơmối ing kong têa Canada ai tối tiah kố:
“Ngin troh akố cho mơhúa ‘nâng châ hlê plĕng ‘na tuá lĕm tro, trâm mâ mâu túa mơngiơk ki nếo dêi pơlê cheăm, Ngin hâk phiu châ ngăn đi đo tơdroăng rêh ối dêi mâu kuăn mơngế akố. Kố cho môi túa pêi pro ki nếo, ngin hlo tơviah ‘nâng maluâ kố ôh tá ai kơƀăng mơdá vâ meăn pro tơmeăm laga ƀă mâu túa cheăng ki rơkê mê, mâu ngế ki meăn pro mơjiâng tơmeăm khoăng cho lĕm păng ‘nâng, kố cho roh ki apoăng ngin châ hlo ƀă ki păng ‘nâng cho tơdroăng ki lĕm ro păng ‘nâng”.
Tiô pôa Trần Quang Năm - Kăn phŏ hnê ngăn Hngêi ‘măn tơmeăm khoăng Dak Lak tối, Tơdroăng tơkêa bro “ ‘Măn chôu, rak vế, pơtối mơdêk ki kơnía git dêi khôi túa, lĕm tro tiô khôi hmâ dêi mâu hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế ƀă hnối mơnhông ôm hyô” châ ngăn cho môi tung túa cheăng ki tơƀrê khât tung rak vế, chôu ‘măn ƀă pơtối mơdêk mâu ki kơnía túa lĕm tro tiô khôi hmâ ki lĕm tro dêi mâu hdroâng kuăn ngo akố. Kố châ ngăn cho mơhno tối cho ki kal khât păng ‘nâng vâ pêi pro tiô dêi hnoăng cheăng dêi mơngế M’Nông Rlăm a Yang Tao châ kring vế, rak ‘măn. Pôa Trần Quang Năm tối ăm ‘nâi:
“Kố cho tơdroăng cheăng ki pôh tơnêi hneăn ki apoăng dêi mơngế M’Nông châ kring vế, rak ngăn ƀă pơtối mơdêk mâu túa cheăng mơhno túa lĕm tro dêi mâu hdroâng kuăn ngo. Rêm hdroâng kuăn ngo pơrá ai túa cheăng ki krê xêh cho vâ tối tơbleăng ăm kuăn pơlê a pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột ƀă mâu kuăn pơlê ki lăm ôm hyô lâp lu vêh troh a pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột châ hlê plĕng tơdroăng ki meăn tơnêi mơjiâng tơnêi hneăn, cho môi tơdroăng cheăng ki lĕm tro dêi hdroâng mơngế M’Nông. Tơbleăng tơmeăm khoăng ƀă tơmối kô châ ngăn, châ hlo mâu tơmeăm ki meăn ƀă tơnêi hneăng, klêi mê, mâu ngế ki meăn kô châ hnê mơhno ăm tơmối ki lăm pôu ngăn”.
Ƀă tơdroăng ki kơhnâ tung pơkuâ rak ngăn dêi tơring, cheăm, ki hlê plĕng dêi vâi krâ-nhŏng o a Yang Tao ‘na ki kơnía git dêi tơdroăng meăn tơnêi hneăn, tiô khôi hmâ dêi mơngế M’Nông tung la ngiâ ah, pơlê meăn tơnêi hneăn dêi M’Nông a ƀuôn Dơng Băk kô cho môi tíu ki ôm hyô, tơ’mot hên tơmối troh pôu ngăn.
Viết bình luận