Pá kơdâm xâp loăng ki kân kơno têa peăng kơnhŏng, a kơneăng têa ki dế hiu rơtok, jâ HDjuôn Niê, ối tối cho nôu Tuir, ối a ƀuôn Phơng, cheăm Ea Tul, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak vêh rơngê rơngối mâu ƀai ki nêếo châ hriâm. Ki xiâm dêi tơdroăng rơngê rơngối mê, cho tơdroăng hơ’muăn tối ‘na Tăm Yi, tung mê, ai hên tơdroăng ki vâ tối ‘na tơdroăng ki ai tơdjâk hơ’muăn tối ‘na kơno têa a ƀuôn Sah, cheăm Ea Tul hâi kố. Xua nếo hriâm mê jâ đi đo pơchuât ăm i rơbot. Jâ HDjuôn tối ăm ‘nâi, tơdế hơnăm kố nah, jâ hiăng veăng po lâm hnê tơdroăng rơngê rơngối, châ tơkŭm po a cheăm Ea Tul.

Tung 2 khế, jâ hiăng châ mâu vâi krâ mơhno tối vâ pro hmâ mâu ƀai rơngê rơngối ki lĕm tro dêi mơngế Rơđế, hnê tối túa ki rơngê rơngối, tơdroăng tơpui tơdjếi, pơto pơtih ‘na tơdroăng rơngê rơngối kố. Klêi kơ’nâi 20 hơnăm lâm ki nếo châ vêh tơkŭm po mê ing tơdroăng ki loi tơngah mê, jâ hiăng kơhnâ khât tung tơdroăng ki veăng rơngê rơngối.

“Á chiâng rơngê rơngối, tá tơdroăng hơdruê xuăng, hơdruê kưt á xuân vâ. Xua ti mê, châ po lâm ki kố á hâk vâ khât ‘nâng, hơniâp ro ƀă kơdo mơ-eăm sap ing nôkố tá troh a kơ’nâi ah vâ chiâng châ hnê tối, ing mâu kuăn cháu tung hngêi xuân chiâng rơngê rơngối tiô tơdroăng ki á hiăng hriâm, ƀă pói rơhêng vâ pin kô rơkê luâ tá, châ hriâm rơkê hên tâ. Thăm nếo tá tơdroăng ki hơdruê eirei, kưt, hơdruê tiô tơdroăng tơdjếi vâ mâu vâi muăn, kuăn cháu ‘nâi rơkê hnối tơrak vế”.

Lâm ki hnê tơdroăng rơngê rơngối mê xua Khu ngăn ‘na túa lĕm tro, tơ’noăng ivá ƀă ôm hyô kong pơlê Dak Lak tơkŭm po a cheăm Ea Tul, ối tung tơdroăng tơkêa bro Rak vế ƀă mơnhông khôi túa, vêa vong lĕm tro a kong pơlê Dak Lak. Tơdroăng tơkêa bro kố châ Tíu xiâm Tơrŭm cheăng lâp plâi tơnêi, cho kong pơlê Jeollabuk, kong têa Hàn Quốc tŏng kum.

Hiăng ai vâ chê 30 ngế ki hriâm cho vâi krâ-nhŏng o hdroâng Rơđế a cheăm Ea Tul veăng lâm hriâm, hriâm đi đo 3 hdroh rêm măng tĭng. Veăng hnê tối mê, a Y Dhin Niê, ối tối cho Pâ Ruin, ối a ƀuôn Triă, cheăm Ea Tul ai tối: tơná ngoh xuân hiăng chiâng ing tơdroăng ki po lâm hnê a hơnăm 2004 nah xua ngê̆ nhân ưu tŭ Y Wang Hwing ki hnê mơhno. Sap ing mê troh nôkố, ngoh hiăng ai roh lăm hên tíu vâ rơngê rơngối ƀă tơbleăng mơhno ‘na khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná troh a hên kong têa tung lâp plâi tơnêi. Nôkố, ai lâm hnê tối, ngoh xuân ai roh ki tơ’lêi hlâu vâ vêh hnê mơhno mâu tơdroăng ki hlê plĕng dêi tơná vâ vâi krâ-nhŏng o ‘nâi ƀă veăng mơ’no ivá mơno rak vế.

“Tơná á xuân phiu ro, pói rơhêng vâ rak vế xua tơná hiăng pơtối châ rak vế mâu tơdroăng hnê tối ing hên rơxông jâ pôa hneăng hdrối hnê tối. Á hnê mâu vâi krâ rơngê rơngối tơdroăng Tăm Yi. Xua tâng vâi rơhêng vâ hriâm mê á kô hnê tơ’nôm mâu ƀai rơngê ki ê nếo. Á xuân pói rơhêng vâ ti lâi mâu vâi muăn kuăn cháu ki hriâm mê kô kơhnâ khât tung rơbot mâu tơdroăng rơngê rơngối, rơbot đi đo, rak vế, mơhno tối ƀă hnê ăm mâu vâi muăn kuăn cháu, malối ƀă mâu vâi o ki hriâm ƀă pói rơhêng vâ hriâm”.

Tơdrêng ƀă tơdroăng ki lâm hnê hriâm rơngê rơngối mê a cheăm Ea Tul, lâm hnê tối ‘na túa cheăng ki xiâm ‘na tơdroăng pơto pơtih, tơpui tơdjếi dêi mơngế Rơđế xuân châ tơkŭm po a cheăm Čuôr Dăng, tơring Čư̆ Mgar. Lâm ki kố ai lối 20 ngế hriâm, ki hên cho mâu vâi rơtăm hdroâng Rơđế a cheăm ki tiô hriâm. Mâu vâi ki hriâm mê châ vâi krâ ki rơkê hnê tối, hiăng châ chiâng pêi pro mâu tơdroăng ki xiâm ‘na nâl tơpui, tơdjếi, túa ki rak vế, tơdroăng ki hơdruê pơto pơtih, tơbleăng tối ‘na mâu ƀai rơngê rơngối xúa mâu tơdroăng pơto pơtih, tơdjếi tung tơdroăng rêh ối rêm hâi.

Nâ H’Tuyết Niê, ối a ƀuôn Čuôr Dăng A, cheăm Čuôr Dăng, tơring Čư̆ Mgar ai tối tiah kố:

“Ing mâu lâm hriâm mê á hiăng châ ‘nâi plĕng, rơbot ƀă kô vêh hnê tối ăm mâu vâi muăn kuăn cháu kơ’nâi ah vâ hlê plĕng nhên tâ mâu ƀai hơdruê Kưt, Eirei kố vâ ăm mâu vâi muăn kuăn cháu hlê plĕng ‘na khôi túa, vêa vong dêi pâ pôa pin roh nah ki hiăng hnê tối ăm dêi tơná vâ ôh tá piu hiât lôi dêi khôi túa, vêa vong kuăn ngo Rơđế”.

Tơdrêng ƀă mâu mâu lâm hnê tối ‘na hơmuăn hdrối ƀă rơkong tơpui tơcho, tơdjếi Rơđế, mê Khu ngăn ‘na túa lĕm tro, Ivá, Ôm hyô kong pơlê Dak Lak ối po lâm hnê tŏn chêng koăng Arap hnối tơrŭm ƀă tơdroăng kơhnhon xuăng dêi mơngế Jarai a cheăm Ia Sol, tơring Ea Hleo; hbru chêng ƀă mâu hmân ếo tiô khôi hmâ dêi hdroâng kuăn ngo. Khu ngăn ‘na Tuá lĕm tro, Ivá, Ôm hyô xuân hiăng lo lăm mơnhên ngăn, tí tăng hlê plĕng mâu ƀai chêng, rơkong pơto pơtih, tơpui tơdjếi dêi mơngế Rơđế vâ chêh tối, in chiâng hlá mơ-eá.

Pôa Lại Đức Đại, Kăn phŏ hnê ngăn Tuá lĕm tro-Ivá-Ôm hyô kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi, kơnôm ai tơdroăng veăng kum dêi Tíu xiâm Tơrŭm cheăng lâp plâi tơnêi kong pơlê Jeollabuk, kong têa Hàn Quốc, mâu tơdroăng ki rak vế khôi túa, vêa vong hiăng châ pơkâ pêi pro lĕm tro hên ‘nâng, tơƀrê. Kố xuân cho hơnăm má 2 kong pơlê Jeollabuk hiăng tŏng kum ăm Dak Lak, kơxô̆ liăn ki mơ’no tŏng kum tâk troh a 55 rơpâu USD.

“Kong pơlê Jeollabuk vêh mơnhên tối hôm khât tơdroăng tơrŭm cheăng dêi kong pơlê Dak Lak, klêi mê, vâi xuân hiăng mơ’no kơlo ing mơdêk hên tâ. Rê hiá vâi rế hlo tơdroăng ki tŏng kum mê ai pơxúa kân khât, ai tơbrê, ki xiâm dêi tơdroăg xúa tung rêh ối pơlê pơla tung tơdroăng kring vế, rak tơniăn tơmeăm  khoăng túa lĕm tro dêi chêng koăng ƀă mâu tơmeăm ki ê. Ing tơdroăng ki tŏng kum dêi kong pơlê Jeollabuk mê pin hlo nhên hnoăng cheăng pin tung rak vế, ƀă pơtối mơdêk, kal athế tŏng kum hên tâ kơ mê nếo. Kong têa pú hmâ, kong pơlê pú hmâ hiăng ai roh ki tŏng kum kring rak tơvế ‘na khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo tơná pin, mê tơná pin kal athế rak vế luâ tâ kơ vâi ê, athế kơdo mơ-eăm hriâm tâp 2 troh 3 hdroh tâng vâ pơchông ngăn ƀă mâu tơdroăng ki hiăng kơdo mơ-eăm hdrối mê hía nah”.

Kong pơlê Dak Lak dế nôkố ai 3 tơmeăm khoăng ki mơhno tối tơmeăm khoăng ki kơnía git dêi rơngê rơngối hdroâng Rơđế châ vêh mơnhên a hơnăm 2014; rơkong tối tơdjếi dêi Rơđế ƀă tơdroăng ki loi tĭng, hâk phiu hơnăm hiăng ton dêi mơngế M’Nông châ vêh mơnhên a hơnăm 2022. Ƀă mâu lâm hnê tối hiăng châ tơkŭm po, kô kum lĕm tro tâ vâ ing mê po rơdâ mâu tơmeăm khoăng ki kơnía git kố tung pơlê pơla, ing mê, thăm mơdêk hên tâ ki tơƀrê, kring vế tơniăn mâu tơmeăm khoăng tung la ngiâ.