Hiâm mono hâk git kơ rơngê ting ting ƀă tĕn hmôu jiâ
Chủ nhật, 06:00, 13/08/2023 Quốc Học/VOV Tây Nguyên Quốc Học/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Tung rêh ối, mơngế Jarai a tơring Čư̆ Pưh, kong pơlê Gia Lai xuân ối rak vế tiô khôi túa, vêa vong chal vâi krâ roh ton nah. Tung mê, ai tá tơdroăng rơngê ting ting ƀă rơnuâ ếo pơtâk tiô khôi hmâ. La tung mê, tơdroăng rơngê ting ting ƀă rơnuâ ếo pơtâk dêi kuăn ngo cho tơdroăng ki kal tung rêh ối. Tung pơla lăm troh a pơlê cheăm, ngế chêh hlá tơbeăng Rơ’jíu Việt Nam hiăng trâm jâ Rmah H’Net (hdroâng Jarai, ối a pơlê Kênh Săn, cheăm Ia Le, tơring Čư̆ Pưh, kong pơlê Gia Lai, ai tối dêi tơdroăng rêh ối, pêi cheăng tơná.

Xuân môi tiah mâu ngế ki pêi chiâk deăng ki ê a cheăm Ia Le, tơring Čư̆ Pưh, kong pơlê Gia Lai, jâ Rmah H’Net plâ hơnăm hiăng hmâ ƀă tơdroăng pêi chiâk pêi deăng. Rêh ối tung môi rơpŏng ki ai 8 ngế kuăn, la krê jâ cho ngế ki ai hiâm mơno hâk git kơ tơdroăng rơngê ting ting, hâk vâ tơdroăng tơmâng chêng koăng. Ƀă mơhúa ‘nâng, drêng ối tơxĭn nah Rmah H’Net kơnôm ai dêi jâ cho ngế ki rơngê ting ting ro rih, tơniâ mot tung hiâm tuăn ăm jâ.

“Á kơnôm châ dêi jâ hnê rơngê ting ting sap ing á ối tơxĭn nah, nôkố, jâ á hiăng hlâ, hiăng prôk hơngế. Jâ hiăng hnê á hên tơdroăng rơngê ting ting la á bu rơbot iâ tê. Xua hiăng ton nah, á yâu dâng 14 hơnăm, pơtâp rơngê ting ting ƀă troh drêng á xo on veăng á ôh tá ai rơngê ting ting xếo. Mơni xuân hiăng ton, 35 hơnăm, 40 hơnăm á ôh tá chói rơngê ting ting xếo, lối 45 hơnăm, á ôh tá pâ vế xếo. Nốkố troh akố, tiô vâi nâ o, á rơngê ting ting, tơkéa á vâ pơtối hriâm tơdroăng rơngê, ting ting nếo. Mơnê kơ rêm ngế akố”.

Xo on veăng, ai kuăn ‘nĕng, tơvâ tơvân hên tơdroăng cheăng, ôh tá ai rơngê, ting ting xếo. Jâ Rmah H’Net tối, hên hdroh cheăm, tơring po hneăng tơ’noăng rơngê ting ting, la jâ ôh tá vâ mơđah, xua tung hiâm mơno ôh tá kĕan git xếo. La ai môi hâi, drêng tâng Rơ’jíu Việt Nam troh lăm thâu, jâ hiăng mơ-eăm vâ rơngê ting ting. Cho tơdroăng ki tơdrăng, môi tiah hmâ dêi tơdroăng rơngê ting ting, jâ Rmah H’Net vêh nếo ƀă mâu khế hơnăm dêi ối rơxông nếo nah hâk git kơ tơdroăng ki rơngêi ting ting ki hơniâp ro, rơ-eăng tơniâ.

“Á lăm troh akố châ thâo hrik tơdroăng rơngê ting ting, á xuân tá tí ‘nâi hôm ‘ló há? Pâ phep pó mâ tá ‘nhó, kô mơ-eăm rơngê, ting ting tâi hiâm mơno tơná, á mơnê kơ rêm ngế. Xua ga, ing tơdroăng rơngê, ting ting mê nếo pâ vế troh pú hmâ hdrối nah drêng rơxông ối nếo nah ƀă chôu pâ dêi pơyô mê á nếo  rơngê ting ting. Á pâ vế tơdroăng ki lĕm tro hdrối nah ki pin ôh tá châ xo kơ ngế ki pin hâk vâ pro pơyô, nôkố, á rơngê, ting ting vâ tơbâ dêi roh, dêi chal roh mê nah”.

Mê, cho tơdroăng rơngê “Ơ ayong anet hning đơi”, nâl Rơteăng pin tối: “Ô ngoh kí á o khíu pâ ‘nâng”, hiăng châ rơngê ƀă rơkong rơ-eăng tơniâ, cho tơdroăng ki chôu vế, khíu pâ dêi pơyô ton nah. Tiô jâ Rmah H’Net tối, mơluâ mơjo vâ dêi pó la ôh tá châ xo dêi pó, mê xuân cho tơdroăng ki mơjo, ki lĕm, tơkéa tơbâ tối troh tơdroăng ki mơjo pâ tơdroăng pro tơhmâ ki lĕm tro. Tiô jâ tối, tơdroăng ki tơthông, tăng pro pơyô xuân môi tiah tơdroăng ki pin hâk git kơ tơdroăng rơngê, ting ting, xiâm rêi ga cho ing tuăn mơno mơjo pâ, ƀă plâi nuih ki hâk git kơ tơdroăng ki hâk vâ păng ‘nâng.

“Á hâk vâ rơngê, ting ting ing á ối tơxĭn nah, ki rơhêng vâ tối rơngê, ting ting hdroâng Jarai á hâk vâ git khât, xua ti mê, jâ á hiăng ‘nâi á hâk vâ tơdroăng rơngê ting ting. Hdrối nah, á hiăng tối ƀă dêi jâ: Ô jâ, jâ hnê á cháu rơngê ‘lah, á cháu tơmâng jâ rơngê ro ‘nâng, á hâk mơnê ƀă vâ khât tơdroăng ki jâ rơngê! Xua mê, jâ hiăng hâk vâ ƀă hnối hnê ăm á hên tơdroăng rơngê ting ting. Ki nhên ga, 6 ƀai rơngê ki á hâk git vâ mê á hiăng hiât xua lôi hiăng ton, nôkố á bu ối rơbot 2 ƀai tê, ôh tá chôu vế mâu tơdroăng rơngê ki ê xếo. Nhŏng o hiăng troh a kố, á ôh tá rơngê ting ting ga kô ôh tá khoh, xua mê, á kơdo mơ-eăm rơngê ăm i ro tơniâ”.

Ti xê to rơngê rơ-eăng ro, jâ Rmah H’Net ối hâk git ƀă rơkê tơdroăng tĕn hmôu jiâ, ếo pơtâk tiô khôi túa roh nah dêi mơngế Jarai. Tơdroăng rêh ối chal nếo nôkố, ai hên túa pơtâk ƀă hmân ếo ki hiăng ton hiăng pơchoh, la jâ hâk vâ ƀă tơdroăng ki tĕn ếo pơtâk, hmôu jiâ tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah. Ti xê to tiah mê, jâ Rmah H’Net ối tối ‘na tơdroăng ki tĕn mơjiâng tơmeăm khoăng ki ai sap ing chal vâi krâ roh nah dêi mơngế Jarai, cho ‘ló hâk tơngăm ó ‘nâng:

“Ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo, pin athế rơnuâ, sâp yôh, tung mê, xuân  cho vâ rak vế dêi khôi túa, vêa vong vâi krâ nah. Ngin hâk tơngăm ‘nâng drêng châ sâp rơnuâ ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo tơná, thăm nếo ai tá tơdroăng ki leh mơdĭng, êng, diâp ŏng mế, ôu kâ pơkoăng ŏng mế, ƀă hên tơdroăng ki ê ngin pơrá rơnuâ dêi ếo pơtâk. Drêng hiăng vế prế mê ngin athế tâm prế ăm ga ai mơngiơk, klê mê nếo, hnhâng vâ tĕn ƀă kŏng tiô tơdroăng ki vâi krâ hiăng hmâ hnê djâ sap ing nah. Ing kơpeăng kŏng tơná á ki tĕn bro mâu bung, duh, jiâ, rơmoăng, ếo pơtâk, kơpĕn vâ dâi, á ôh tá tê mơdró”.

Rơngê ting ting ƀă sâp rơnuâ ếo pơtâk, kơpĕn dêi hdroâng kuăn ngo cho tơdoăng ki hiăng hmâ dêi mơngế Jarai. Ƀă jâ Rmah H’Net ối a pơlê Kênh Săn, cheăm Ia Le, tơring Čư̆ Pưh, kong pơlê Gia Lai tối, tơdroăng rơngê ting ting ƀă sâp rơnuâ ếo pơtâk hiăng păn roăng, rak ngăn jâ sap ing kŭn nah troh kân droh. Drêng hiăng droh kêi, jâ xo on veăng, ai kuăn, ai hên tơdroăng ki tô tuăn tăng pêi cheăng vâ chĕm mơ’drêh dêi on veăng, rơpŏng hngêi, la tơdroăng ki rơngê ting ting ƀă tĕn ếo pơtâk mê cho tơdroăng ki ôh tá păng lôi dêi hdroâng Jarai.

 

Quốc Học/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC