Klêi kơ’nâi Kăch măng khế Tơheăm hơnăm 1945, lối 90% kuăn pơlê Việt Nam ôh tá ‘nâi chư. Hlo nhên ‘’môi hdroâng mơngế hbo ôh tá ‘nâi ki klâi cho môi hdroâng mơngế ôh tá hro’’, Pôa Hồ Chí Minh, Kăn xiâm hnê ngăn tơnêi têa hneăng apoăng hiăng kĭ tơdroăng pơkâ mơjiâng Nha Bình Dân hnê kuăn pơlê hriâm chư ƀă mơhnhôk tơdroăng hnê chư ăm mâu ngế ôh tá ‘nâi chư.

Tơdroăng kố po ăm tơdroăng hriâm tâp tá hâi ai tung roh chal nah. Rơtuh kuăn pơlê tung lâp lu tơnêi têa, tá mâu ngế krâ, tâi tâng rêm ngế, pơrá veăng hriâm chư môi tiah môi tơdroăng pâ nhuô̆m tơnêi têa krih tơviah.

Tơdroăng Hnê kuăn pơlê hriâm chư hiăng chiâng on ki bâ eăng tuăn ngôa rơkê, mơjiâng pro hiâm mơno tơniăn krê ƀă hâk vâ pêi pro ăm i bâ eăng ăm tâi tâng hdroâng mơngế. Jâ Đỗ Thị Khà, ối a kơphô̆ Trần Thái Tông, Hà Nội, pâ ‘na rơxông kơhâi lăm pêi cheăng, kơmăng pơtối djâ dêi on kơđĕng têa châu lăm a hngêi kuăn pơlê tơkŭm vâ hriâm chư:

“Rơpŏng ôh tá ai kơpôu, kơhâi lăm pông tơnêi vâ pêt tơmeăm. Kơmăng mê lăm hriâm chư a hngêi kuăn pơlê tơkŭm pơlê Hậu. Mơhnhôk mâu pôa ko mâu loăng ung phâu kân pro mâu kơƀăng tăng ăm ngin hriâm, ƀă tăng ‘nân mê ôh tá ai, thế ko pơlái, pro tăng ăm 4 ngế ‘nân hriâm. Hriâm drêng mê bu ai kơƀâng prăng ƀă loăng chêh chi, chôa ‘lâng hiăng chiâng chêh mê nếo ăm mơ-éa. Djâ dêi on kơđĕng têa châu bâ trâ eăng, 2 ngế môi to on kơđĕng. Thái yăo mê ai on kơđĕng vâ ngăn kơƀăng ăm hleăng nhên’’.

Hok tro hriâm a on kơđĕng têa châu ƀă mâu on kơđĕng kơtúa a chê kơƀăng hriâm hiăng chiâng um mơhno dêi mâu lâm hriâm pêng păm hiâm mơno tơkâ hluâ pá puât tung lâp lu kơpong tơnêi têa. Pôa Nguyễn Phong Niên, Uỷ viên chêh tôm xo rơkong Vi ƀan Tơnêi têa Mơdât tơdroăng ki ôh tá ‘nâi chư, thái yăo tung tơdroăng hnê kuăn pơlê hriâm chư a Yên Bái ton nah, nôkố cho kong pơlê Lào Cai tối ăm ‘nâi, mâu hâi ki mê, tơdroăng hriâm tâp kơdrâm phiu ro.

Tiô rơkong krếo thế dêi Pôa Hồ Chí Minh, Kăn xiâm pơkuâ hnê ngăn tơnêi têa hneăng apoăng “mâu ngế hiăng ‘nâi chư hnê ăm mâu ngế tá hâi ‘nâi chư’’, mơhé dế hriâm lâm 4 (dâng 13 hơnăm), pôa hiăng veăng pơtâp vâ lăm hnê lâm hnê ăm mơngế tá hâi ‘nâi chư. Pôa xuân ối pâ nhên mâu hâi tâng hnê mâu vâi meh ki hnŭm, rêm to lâm bu ai dâng 20 ngế laga kơbố xuân kơhnâ hriâm, ai hiâm mơno phiu ro kăch măng châ tơƀrê ƀă hlo ki pơxúa dêi tơdroăng lăm hriâm. Pôa Nguyễn Phong Niên tối:

“Tâ tơdroăng dêi hnê kuăn pơlê hriâm chư cho hên hên ngế veăng, tâi tâng kuăn pơlê veăng ƀă hriâm xua hơniâp ro dêi tơná ôh tá xê tơdroăng ki kân rơdâ mê klâi ôh. Tơdroăng hnê thế phiu ro, thế cho u, ư péa chư phá dêi pó, xua ư ai tơdrá a ko, mê vâi nếo hâk vâ, mê lăm hriâm xuân tơ’lêi pâ. Xua tơdroăng hnê ăm mâu ngế hơnăm hiăng hên thế pêi pro ti lâi tơtro, xo um chư ăm vâi tơ’lêi pâ’’.

Tơdroăng “Hnê chư tah ki ôh tá ‘nâi - Bâ eăng tung la ngiâ’’ mơđah tơbleăng 160 kơtâ um, mơ-éa, tơmeăm châ klâ chiâng 3 tơdroăng mê cho: Kơdê lêng ki hngêng – roh tơplâ nah ôh tá ai chuât dêi hnêa; Um bâ eăng tuăn ngôa rơkê troh lâp lu; Ing hnê kuăn pơlê hriâm chư troh hriâm troh tá ah. Ki rơhêng vâ tối tung tơbleăng roh kố ai hên tơmeăm roh apoăng châ tơbleăng troh kuăn pơlê, ki má lối môi tiah: Mơ-éa chêh tơdroăng ki tâ dêi mâu khu râ kăn pơkuâ ƀă mâu ngế ki rơkê tung tơdroăng Hnê kuăn pơlê hriâm chư…

Pôa Nguyễn Văn Đoàn, Kăn pơkuâ Tíu chôu ‘măn tơmeăm khoăng ron ton nah tơnêi têa mơnhên:

“Tơdroăng hnê chư ôh tá xê to roh mơhnhôk hriâm chư mê ối tối cho tơdroăng ki hlê plĕng dêi kuăn pơlê. Tơdroăng ki khŏm mơ-eăm ƀă hiâm mơno tơrŭm môi tuăn hdroâng mơngế. Mơđah tơbleăng cho troăng vêh pro hiâm mơno mê, hiâm mơno hriâm tâp vâ  chiâng mơngế rơkê kum ăm tơnêi têa; Tơdrêng amê cho rơkong mơnhên ‘na ki kơnâ dêi tuăn ngôa rơkê hnê hriâm troh tá ah ối ai ki kơnâ, ki rơhêng vâ tối cho tung tơdroăng mơnhông mơdêk tơnêi têa hâi kố’’.

80 hơnăm hiăng hluâ, tơdroăng Hnê chư ăm kuăn pơlê ki ôh tá ‘nâi chư ôh tá xê cho tơdroăng va tah tâi tâng tơdroăng ôh tá ‘nâi chư mê ối pro xiâm kối ăm hnê hriâm đi đo ƀă cho pơtih lĕm ăm môi pơlê pơla hriâm tâp, hriâm tâp troh tá ah mê nôkố rêm ngế xuân ối tối pơchân dêi pó. Hiâm mơno tơdroăng hriâm xúa kŏng ngê̆’’ hnê tơdroăng ki rơkê, ki ƀĕng ƀeăn troh rêm râ kuăn pơlê, kum pro tơniăn ôh tá ai tro lôi parŏng tung tơdroăng pơhlêh xúa kŏng ngê̆ tơnêi têa.