Ƀă Dak Lak-tíu xiâm dêi Tây Nguyên ai hên hdrông kuăn ngo, tơdroăng ki pêi pro păng ‘nâng ing hiâm mơno ki mê dế châ pêi pro ó rơdêi tơrêm hâi ƀă ing mê, xuân ăm hlo, ối kal châ séa mơnhên ngăn vâ kơ châ rak ki tơdrêng tơdâng, tơ’mô.

Dak Lak nôkố ai vâ chê 400 khu tôu chêng koăng, lối 150 kâu lăk bô̆ khôi túa lĕm tro vâi krâ nah dêi mâu pơlê pơla mâu hdroâng kuăn ngo sap ing Peăng tơdế - Peăng hdroh – Peăng kơnhŏng. Mâu leh tơbleăng môi tiah Leh tơbleăng kơphế Buôn Ma Thuột, Tơ’noăng Khôi túa lĕm tro Chêng koăng, Hâi xah hêi ro mâu hdroâng mơngế Việt Nam, Leh mơdĭng vâi krâ nah mâu hdroâng kuăn ngo Tây Bắc…hiăng chiâng inâi dêi kong pơlê, ‘’kơpong tơnêi lĕm’’ vâ khôi túa lĕm tro mâu hdroâng kuăn ngo xông tơtêk tung tíu pơlê pơla. Pôa Y Nuel Niê, hdroâng kuăn ngo Rơđế, Kăn pơkuâ pơlê ôm hyô pơlê pơla Akŏ Dhông, tối:

‘’Ngin phiu ro xua Tĭnh uủi, Vi ban kong pơlê, Khu pơkuâ khôi túa lĕm tro, Tơ’noăng ivá ƀă ôm hyô tơmâng rak vế khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno, ki rơhêng vâ tối cho chêng koăng, tơdrá eirei, xuăng ƀă  mâu prôa, ting ning hdroâng kuăn ngo. Tơdroăng mơ’no liăn pro, mơnhông ‘na khôi túa lĕm, pơlê ngin hiăng tơkĕm mơnhông ƀă ôm hyô pơlê pơla. Tơmối ôm hyô troh akố châ ngăn, châ tâ kum mơjiâng pêi lo liăn, tơniăn ăm tơdroăng ki rêh ƀă mơnhông mơdêk’’.

Bu krê a kơpong peăng mâ hâi luô Dak Lak, tung hơnăm 2023 ƀă hơnăm 2024, pơtối tơrêm 10 pơlê ôm hyô pơlê pơla môi tiah ƀuôn Akŏ Dhông hiăng mot pêi cheăng, ăm hlo troăng mơnhông la ngiâ ‘’mơnhông cheăng kâ tơmeăm kơnía’’, tối tung Mơ-éa chêh hdrối Tơbleăng kal kí Hneăng hôp má XIV, hiăng ai xiâm kối tung tơdroăng rêh ối. Khôi túa lĕm tro dế chiâng ivá mơnhông tăng cheăng pêi ƀă  tơdroăng hâk tơngăm pơlê pơla.

Laga, tung dế tơdroăng rêh ối tiô chal nếo, tơdroăng rak tơniăn tơmeăm kơnía mê cho hrá tâ tơdroăng pêi cheăng kâ tơmeăm kơnía. Mâu nâl tơpui, khôi túa, vêa vong, prôa, têng nêng vâi krâ nah Tây Nguyên tá hâi lo tơdroăng ki piu lôi; rơxông ối nếo iâ veăng tơdroăng pơlê pơla. Phŏ yăo sư, Tiê̆n sih Buôn Krông Tuyết Nhung, Phŏ Kăn pơkuâ Tíu xiâm Khoa hok Pơlê pơla ƀă Nhân văn, Hngêi trung Đăi hok Tây Nguyên, tối, tơdroăng ki kố pro chiâng tơdroăng ki chêk chêng tơ-ê pơla ‘’mơnhông tâi tâng kuăn mơngế Việt Nam ‘na hiâm mơno lĕm, tuăn ngôa rơkê, tơdroăng ki lĕm, ivá, tơdroăng rêh ối’’ ƀă  ‘’mơnhông cheăng kâ tơmeăm kơnía’’, 2 tơdroăng xiâm dêi Mơ-éa chêh hdrối Tơbleăng kal kí Hneăng hôp XIV dêi Đảng. Tiô jâ Buôn Krông Tuyết Nhung, vâ tơdroăng ki tâi tâng kal mơjiâng khôi túa lĕm tro rơtâ tá ki xiâm khôi túa lĕm ga tiah kố:

‘’Pro ti lâi vâ ăm rơxông ối nếo ƀă rơxông la ngiâ hlê plĕng ƀă rêm môi hdroâng kuăn ngo, kuăn mơngế cho kal khât, khôi túa lĕm tro cho kal má  môi. Pin thế hlê plĕng nhên khôi túa lĕm dêi tơná vâ pin hâk tơngăm ƀă pin pro tơdroăng hâk tơngăm mê chiâng mâu tơdroăng cheăng ki nhên. Tung hneăng tơmot chiâng môi kố tơdroăng ki apoăng cho pin kal rak mâu ki kơnâ ki xiâm dêi tơná, mê cho khôi túa lĕm tro, rơkong tơpui kâ, ếo pơtâk xuân môi tiah mâu pơkâ tung pơlê pơla, tơdroăng ki mê chiâng khôi túa lĕm’’.

Rơtế tô tuăn tiah Phŏ Yăo sư, Tiê̆n sih Buôn Krông Tuyết Nhung tung tơdroăng mơjiâng kuăn mơngế Việt Nam nếo ƀă tơdroăng khôi túa lĕm tro ki lĕm, rơkê, nâ H’Za Wút Byă, ối a cheăm Ea Tul, kong pơlê Dak Lak pói vâ, tơdroăng xiâm ki kal kố dêi Mơ-éa chêh hdrối tơbleăng kal kí, kô châ séa ngăn ƀă pêi pro ing xiâm:

‘’Á loi tơngah khât nâl tơpui cho mơhúa dêi môi hdroâng mơngế. Á hiăng hnê nâl tơpui Rơđế tung măng pơlê pơla, tối mâu bai hriâm ki tơ’lêi hlâu, achê vâ  rêm ngế kô chiâng hriâm nâl dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Tâng rêm ngế xuân nhuô̆m ƀă tơpui dêi nâl tơná mê khôi túa lĕm tro dêi môi hdroâng kuăn ngo kô đi đo rêh troh tá ah’’.

-Mơdêk pơhlêh xúa kŏng ngê̆ tung kơvâ khôi túa lĕm tro, tơ’noăng ivá ƀă ôm hyô’’ cho môi tung mâu pơkâ ki xiâm hiăng châ tối tung mơ-éa ki kal Hneăng hôp Đảng roh má XVIII dêi kong pơlê Dak Lak

Ing mâu tơdroăng mơ-eăm dêi pơlê pơla, khu hriăn plĕng ƀă  rơxông ối nếo, hiâm mơno ‘’xo khôi túa lĕm tro pro ivá rơdêi tung dế ăm mơnhông krá tơniăn’’, tung Hlá Mơ-éa chêh hdrối Tơdroăng ki kal Hneăng hôp XIV dêi Đảng hiăng châ pêi pro inhên ai ti lâi mơhno ti mê a Dak Lak. Tơdroăng kố xuân tơtro ƀă troăng prôk tung Mơ-éa ki kal Hneăng hôp Đảng ƀô̆ kong pơlê Dak Lak roh má XVIII: ‘’Mơnhông ó rơdêi ki kơnâ khôi túa lĕm tro mâu hdroâng mơngế; mơjiâng kuăn mơngế Dak Lak khên tơnôu, ai tuăn hiâm lĕm, tơmiât pêi rơkê; rak vế ƀă mơnhông Tíu mơhno khôi túa lĕm tro ‘na chêng koăng Tây Nguyên ƀă mơnhông ôm hyô krá tơniăn; mơdêk pơhlêh xúa kŏng ngê̆ tung kơvâ khôi túa lĕm tro, tơ’noăng ivá ƀă ôm hyô. ‘’Pôa Trần Hồng Tiến, Kăn pơkuâ Khôi túa lĕm tro, Tơ’noăng ivá ƀă Ôm hyô kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi:

‘’Khu dế mơ-eăm cho môi tung mâu tíu cheăng ối má môi tung tơdroăng pơhlêh xúa kĕng ngê̆ vâ xúa tung tơdroăng pơkuâ khôi túa lĕm tro, ôm hyô, tơ’noăng ivá, tung pơtâp, hnê mơjiâng, séa ngăn tơ’noăng, vâ pro tơ’lêi hlâu má môi ăm kuăn pơlê ƀă khu tê mơdró. Mơnhông kơvâ dêi tơná ing tơdroăng ôm hyô ki khât ôh tá ai khât; pro pơhlêh chêh ‘măn tung kĕng ngê̆ tâi tâng mâu tơmeăm kơnía tung kong pơlê Dak Lak vâ tơmối ôm hyô kô chiâng mot tung tơdroăng dêi kong pơlê vâ ti tăng plĕng. Mơdêk ki dâi lĕm pêi cheăng dêi kơvâ ƀă xuân chôa ‘lâng rêm tơdroăng pêi pro inhên Tơdroăng pơkâ 57 dêi Tơnêi têa ‘na pơhlêh xúa kŏng ngê̆’’.

''Mơjiâng ƀă mơnhông tơdroăng khôi túa lĕm tro Việt Nam rơkê, pêng păm khôi túa lĕm tro hdroâng mơngế, tơdâng tơ’mô tung xiâm kối ki kơnâ tơnêi têa, tơdroăng ki kơnâ khôi túa lĕm tro, tơdroăng ki kơnâ dêi rơpŏng ƀă ki tơtro kuăn mơngế Việt Nam’’, cho rơkong mơnhên tung Mơ-éa chêh hdrối tơbleăng kal kí Hneăng hôp XIV. Ƀă a Dak Lak, tơdroăng rêm ngế krê pơrá nhuô̆m khôi túa lĕm, rêm pơlê pơrá ai ki lĕm krê xêh, pêng păm lâp lu tung môi kong pơlê ai 49 hdroâng mơngế rêh ối, hiăng ăm hlo tơdroăng ki achê ƀă tơdroăng mơnhên troăng prôk la ngiâ dêi mơ-éa chêh hdrối.

Môi khôi túa lĕm tro ƀă tơdroăng ki tơmot dêi khôi túa lĕm tro kal kí, khôi túa lĕm tro tê mơdró, khôi túa lĕm pơxiâm tăng cheăng pêi rơkê, khôi túa lĕm tro dêi rơpŏng – hngêi trung ƀă pơlê pơla…dế châ mơjiâng krá lĕm.