Ki phá krê dêi ôu drôu hdrối vâ xuâ báu dêi mơngế Rơđế
Chủ nhật, 05:00, 22/09/2024 H’Za Wut/VOV Tây Nguyên H’Za Wut/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Túa rơkâu xối xeăng gum ‘na pêi chiâk deăng cho túa ki loi tơngah ‘na tuăn i hiâm phá krê dêi mơngế Rơđế. Hdroâng Rơđế ai hên túa rơkâu xối ai tơdjâk troh báu, môi tiah ôu drôu pơkrá hdrê báu, ôu drôu toh têa ăm báu; tĭng kâ báu nếo ƀă hên ki ê. Tung mê, ai môi túa rơkâu xối preăng ai mơngế ‘nâi vế, mê cho ôu drôu, rơkâu xối hdrê báu, vâ xuâ báu, mơhno tối ‘na tơdroăng ki koh mơnê xeăng hiăng gum ăm kuăn pơlê châ báu hên ƀă xuân cho vâ tơrŭm pơla khu pơlê pơla.

Pin nếo tâng tối ‘na tơdroăng rơkâu xối ôu drôu hdrối vâ xuâ báu dêi mơngế Rơđế a ƀuôn Bhung, cheăm Čư̆ Pui, tơring Krông Bông, kong pơlê Dak Lak châ mơđah a Hneăng tơ’noăng tôu chêng tŏn koăng kong pơlê Dak Lak hơnăm 2024. Pôa pơchâu Y Rây Ƀyă, hmâ krếo cho pôa Doai ai tối tiah kố:

“Rơkong ki rơkâu xối xeăng mê âi á koh mơnê kơ khu xeăng ngo, xeăng têa kroăng, têa krông, loăng pơlái, kong kế, xeăng rak ngăn chiâk deăng kô gum ăm kuăn poelê châ hên pía, alâi, báu chiâng dâi lĕm, ôh tá tro chêm, prôa, krê kâ ‘nhiê, ta troh a rơnó xuâ báu, châ xuâ báu chiân pêng hnôu, alâi pêng hneăm. Mơhúa báu, alâi ing mơhúa jâ pôa roh nah troh tơkŭm akố, chiâk deăng chiâng dâi lĕm, loăng drêh, plâi tơxâu kơtốu hên”.

Sap ing ton roh nah, mơngế Rơđế hmâ loi tơngah dêi tiah kố, pơ’leăng báu xuân ai mơhúa. Maluâ báu a chiâk deăng hiăng châ xuâ chiân troh pêng hnôu, la tâng ôh tá tơkŭm po rơkâu xối xeăng mê mơhúa xeăng kô jâ hdâ, ôh pa ăm rơpŏng hngêi châ báu phái, alâi plâi pôm hên xếo. Xua mê, tâi tâng mâu rơnó ing roh chối, mơdâ, pêt, rak ngăn, châ xuâ, krí xo dêi tơmeăm troh a hâi tĭng kâ báu nếo ki apoăng pơrá ai rơkâu xối xeăng; ngăn tiô kơ tơdroăng, tâng môi rơpŏng hngêi kô pro iâ êt tê, tâng pro kân mê tâi pơlê tơkŭm po. Pôa pơchâu Y Rây Ƀyă tối tiah kố, ki xiâm dêi mâu túa rơkâu xối xeăng kố cho tơdroăng ki vâ koh mơnê kơ khu xeăng pring vế klâng chiâk, kơdrum deăng ƀă hnối mơnê kơ mơhúa jâ nôa hiăng gum rak báu phái, plâi pôm ăm rơxông kuăn cháu tung la ngiâ.

“Mơngế Rơđế hmâ chối báu chiâk châ xo dêi báu hên. Drêng mơngế Rơđế xuâ dêi báu vâi hmâ rơkâu xối 2 to í ƀă 1 to chu. Vâi krâ-nhŏng o phiu ro, sôk suâ xua khu xeăng hiăng gum ăm châ xo dêi báu alâi plâi prá, ôh pa ai hêng klêa xếo, kuăn pơlê hmâ tơkŭm po rơkâu xối xeăng,mê cho tơdroăng ki hơniâp ro dêi vâi krâ-nhŏng o tung pơlê. Ngế ki ngăn chiâk deăng xuân hơniâp ro sôk suâ xua hiăng châ xuâ dêi báu hên, châ ko dêi alâi pêng hnôu, plâi pôm pêng hơneăm, ivá châ chăn mo dâi lĕm”.

Pôa Y Puên Niê (hmâ krếo cho Pâ Phiu) ối a ƀuôn Bhung, cheăm Čư̆ Pui, tơring Krông Bông, kong pơlê Dak Lak ai tối, mơngế Rơđế hmâ tơkŭm po rơkâu xối a peăng kơxo ƀă po tung plâ hâi. Vâi krâ-nhŏng o tung pơlê hmâ châ krếo thế tơkŭm tŭm têk vêh dêi a rơpŏng hngêi, tŭm hdrông hdrê, hbrâ mâu tơmeăm pleăng, môi tiah chu, í, drôu xiâm, mâu hơ’nêh mâm, kơchâi ki kêi ing kong kế, ngo ngối ƀă hên tơdroăng ki ê. Pôa pơchâu xuân cho ngế ki teăng mâ ăm pơlê cheăm vâ rơkâu xối kơ khu xeăng , pơtroh rơkong pâ púi dêi vâi krâ-nhŏng o tung pơlê.

“Roh ton nah, mơngế Rơđế hmâ tơkŭm rơkâu xối hdrối vâ xuâ báu. Rơkâu xối mâu xeăng ngo, xeăng kong, xeăng pơkuâ ngăn chiâk deăng, jâ pôa xiâm hiu hơ-ui gum ăm châ báu prá, alâi plâi pôm i hên. Mơngế Rơđế ai hên hdrê báu ki pơrá phá dêi pó, la tâng vâ ngăn tơdjuôm vâi krâ-nhŏng o hmâ tơkŭm rơkâu xối a khế 10 troh a khế 12 rêm hơnăm, ngăn tiô kơ hdrê báu rĕng tum lơ tá hâi teăm  tum. Klêi kơ’nâi rơkâu xối kô ôh tá xuâ báu tơdrêng emê, vâi athế tơkôm 3 troh 4 hâi kơ’nâi ah nếo mê nếo xuâ báu”.

Klêi kơ’nâi mơgêi tơdroăng rơkâu xối xeăng, pôa pơchâu kô krếo kăn rơpŏng hngêi ôu drôu xiâm a hâi ki mê, klêi kăn rơpŏng hngêi mê nếo troh a vâi krâ-nhŏng o tung rơpŏng hngêi, vâi krâ tung pơlê pơrá châ veăng ôu drôu xiâm ƀă kâ mâu tơmeăm kâ ki rơkâu xối mê. Tung tơdroăng ki hơniâp ro, sôk suâ dêi idrâp chêng idrâp koăng, tơdroăng rơngê ting ting ki hơniâp ro, rêm ngế pơrá hơniâp ro, tơpui tơno tơpui tối ‘na mâu tơdroăng ki pêi lo báu lâi plâi pôm, túa ki rơkê plĕng tung pêi chiâk pêi deăng, tơdroăng rêh kâ ối rêm hâi.

Pôa Mai Văn Hải, Kăn Ƀơrô ngăn ‘na Túa lĕm tro tơdroăng nếo ai dêi tơring Krông Bông, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi, kố cho môi tung mâu túa ki rơkâu xối phá krê xêh dêi mơngế Rơđế. mơhno tối hiâm mơno tơrŭm tơrôa ƀă khŏm mơ-eăm pêi kơhnâ khât tâ nếo tung rơnó chiâk deăng roh kơ’nâi. Xua ti mê, kal păng ‘nâng tơdroăng ki veăng rơtế môi tuăn, môi hiâm mơno tŏng gum ing pơlê pơla hdroâng Rơđế tung rak vế, ƀă mơnhông mơdêk.

“Troh ƀă roh tơ’noăng tôu chêng tŏn koăng kố, tơring Krông Bông ai mơđah 4 tơdroăng, tung mê, ai vêh po tĭng rơkâu xối hdrối vâ xuâ báu dêi mơngế Rơđế. Klêi mê, cho vâ kring vế, rak ngăn, pơtối mơdêk túa lĕm tro dêi mơngế Rơđế. Pin kal ai troăng hơlâ, ối tơngah khu râ pơkuâ ngăn veăng ai troăng hơlâ rak vế, pơtối mơdêk tuá hmâ kố. Xuân pói tơngah klêi hneăng tơnoăng kố, rêm khu râ, kơvâ cheăng kal ngăn hlo nhên mâu túa ki pêi pro tiô khôi hmâ dêi vâi krâ roh nah, ƀă ai troăng tơdjâ, rak vế, pêi pro lĕm tro tâ tung la ngiâ”.

H’Za Wut/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC