Mơdĭng tơdah mơhúa báu vêh a hnôu dêi mơngế M’Nông Gar
Chủ nhật, 04:00, 29/09/2024 Tơplôu: Katarina Nga/VOV Tây Nguyên Tơplôu: Katarina Nga/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Tơdroăng rêh ối hdrối nah dêi M’Nông Gar a Dak Phơi, tơring Lak, kong pơlê Dak Lak ki hên to pêi chiâk deăng, malối cho chói báu a chiâk. Xua mê, sap ing chói troh xuâ, mơngế M’Nông Gar ai hên tơdroăng pro mơdĭng ki kal tro tiô khôi túa, vêa vong ton nah dêi kuăn ngo. Tung mê ai xối pơchâi mơhúa báu vêh a hnôu, cho túa tơlá ki tơviah mơhno nhoăm kơ ‘noăng báu kơ’nâi môi hơnăm pêi cheăng po văng ngăn ƀă tơdroăng kuăn pơlê púi ai báu hên châ phâi tơtô, rêh ối hơniâp ro.

Mơdĭng tơdah mơhúa báu vêh a hnôu dêi mơngế M’Nông Gar châ rak vế ing to lâi rơxông ƀă tơdroăng ki hbrâ rơnáu dêi tá pơlê klêi kơ’nâi môi rơnó xuâ dêi báu. A khế 12 rêm hơnăm, vâi krâ nhŏng o tung pơlê rah xo hâi ƀă hbrâ mâu kế tơmeăm vâ xối pleăng, klêi mê tơbleăng ăm vâi krâ nhŏng o tung pơlê ƀă xoăng tơdroăng cheăng ăm mâu ngế tung rơpŏng. Drêng mâu kế tơmeăm ki vâ xối pleăng hiăng châ hbrâ tŭm mê mơdĭng tơdah xo mơhúa vêh a hnôu kô châ pơxiâm. Ngế ki pơkuâ hngêi kô djâ vâi krâ nhŏng o troh a chiâk ki hiăng klêi xuâ troh a mê tâp kâng drêng mơdĭng ăm xiâm báu xôk hdrối mê.

Ngế ki pơkuâ hngêi tâng a ngiâ kâng ƀă hlŭm rơvŏng ing môi to klŏng phêa vâ krếo mơhúa báu. Pŭn ngế vâi droh xo kơpâu báu tâ tung pong ƀă ngế ki pơkuâ hngêi xuân xo môi to reăng báu ƀă môi to reăng kâng tâ tung pong. Ngế ki pơkuâ rế prôk rế xế kơxái priât ƀă ki pơxúa djâ mơhúa báu vêh a hnôu. Tung plâ troăng prôk kố, mâu ngê̆ nhân ôh tá tŏn chêng mê bu hlŭm rơvŏng hơniâp ro krếo mơhúa báu vêh a hnôu. Pôa Y-Krang Tơr a ƀuôn Tlông, cheăm Dak Phơi, tơring Lak ăm ‘nâi:

“Apoăng ngin vâ pro mơdĭng xối xeăng, ngin tâp kâng, ƀă têk 1 to í,  xiâm drôu vâ xối xeăng báu a chiâk. Klêi hiăng xua báu tâ tung hnôu, ngin pơtối têk í, têk xiâm drôu xối xeăng nếo a hnôu báu. Tơdrêng amê, ngin têk hmê ƀă kơchâi tơpăng chôu pế ƀă hơ’nêh í krếo nhŏng o kâ vâ xôk ro. Hâi pro mơdĭng xối xeăng mê, ngin tŏn chêng, hlŭm rơvŏng vâ ăm tung hâi mơdĭng thăm sôk ro tâ’’.

Mơngế M’Nông Gar hmâ loi dêi tiah kố, plôi cho tíu ki ối dêi xeăng báu, lơ hmâ tối cho “kơbong koi krê dêi xeăng báu’’. Mê drêng báu hiăng tum mâu vâi droh pôu dêi châng, djâ dêi chêa troh a hnôu, mâu vâi droh xúa báu tâ tung plôi ƀă ăm pôa pơchâu ‘măn a bo hnôu. Klêi mê xối xeăng trêng drôu xiâm ƀă Kái kơpôu ki vâi pro kơlo têa, têk hmê, rơhé, mơheăm í ‘măn a bo hnôu vâ krếo mâu mơhúa báu ƀă hlối hlŭm rơvŏng phêa, pơchuât mâu tơdroăng rơkâu pâ khu xeăng.

Tung mâu rơkong rơkâu pâ drêng xối xeăng vâ mơhno tơdroăng ki nhuô̆m kơ tơrêm pŭm báu hiăng xôk, châ kơpâu hên nôkố châ pơchâi vêh tâ tung hnôu. Tơdrêng amê cho vâ mơnê kơ jâ pôa rôh nah hiăng po pông tơnêi, hnê kuăn ‘neăng cháu chái túa chói báu, nhoăm hnoăng pêi cheăng châ tơ ƀrê kơ’nâi môi hơnăm pêi.  Pôa Y-Krang Tơr ăm ‘nâi tơ’nôm, mơdĭng pơchâi báu ‘măn tung hnôu xuân ai xối xeăng ăm mâu  tơkâ, pong chêa hiăng rơtế ƀă pin môi rơnó pêi chiâk  mê nah  ƀă hlối rơkâu pâ xeăng báu đi đo ôi ƀă rơpŏng hngêi xuân môi tiah ối ƀă vâi krâ nhŏng o vâ rêm hơnăm rơpŏng hngêi pêi cheăng kâ châ pon mơhúa.

“Ai krâ pơlê lơ ngế ki xiâm dêi rơpŏng hngêi kô pro mơdĭng xối xeăng ăm báu dêi tơná, ƀă rơkong rơkâu pâ: “ Ô Xeăng Báu Ang, Xeăng Báu Trang, ƀă hên mâu xeăng ki ê pó  djâ dêi rơpó pro ăm báu xôk lĕm ai châ kơpâu hên. Tiô jâ pôa pin roh nah ăm pin ai tơnêi, nôkố  ngin pêi chiâk. Xo ah hmôi, ngin ‘măn dêi hdrê báu kô vâ ai tơ’nôm hên báu, pêng hnôu pêng hneăm vâ ‘măn môi iâ ah ai tơ’nôm báu nếo’’. ‘Na mâu rơtăm tŏn chêng koăng, hlŭm rơvŏng prôk rơtâ tâ hnôu mâu vâi droh chuâ drôu xiâm trêng ăm dêi rơpó ôu ngăn ro păng ‘nâng’’.

Mơngế M’Nông Gar ai mâu tơdroăng ki tĭng mơtiah tâng báu hiăng djâ troh a hngêi pêng hnôu hâi chiâng xo kâ tâng hâi teăm pro mơdĭng xối xeăng. Tung tơdroăng pro mơdĭng mơhúa báu ôh tá chiâng kâ hơ’nêh chiu, hơ’nêh chói, xua mâu vâi krâ hmâ tối dêi mơhúa báu kô kơtâu hdâ môi tiah mâu chiu, mâu chói.  Xuân ai mâu ki ‘nâ tĭng ôh tá chiâng kâ chok, kâu, kơteăm.

Peăng mơ’nui dêi tơdroăng mơdĭng xối mơhúa báu dêi mơngế  M’Nông, thái pơchâu xo tơpoăng phái hơ’lâk ƀă mơheăm í, drôu pik a hnôu báu vâ tâi tâng mâu tơmeăm xúa dêi tung rơpŏng hngêi xuân ối rak mơhúa báu ối ƀă hlối rơkâu pâ ăm mâu tơmeăm pêi chiâk môi tiah ‘nêk, drê, chông, vok krá kak tâ. Pakĭng mê xuân pik a klĭng ƀă a rơpŏng ngế kăn rơpŏng hngêi vâ xeăng báu kơnó ngế kăn rơpŏng  hngêi. Pơtối mê kuăn pơlê rơtế ôu drôu xiâm ƀă kâ mâu kơchâi kâ ki kơhiâm ôh tá păng lôi tung hâi mơdĭng cho kâ hmê  ƀă kâ kơchâi í pế ƀă tơpăng chôu.

Mơdĭng tơdah ‘mot mơhúa báu tung hnôu dêi mơngế M’Nông Gar ôh tá xê to vâ mơhno tơdroăng púi vâ dêi kuăn pơlê đi đo ai hmê kâ phâi, rêh ối hơniâp ro mê ối thăm vâ tơrŭm krá pơla dêi rơpó nhŏng o tung pơlê, mơjiâng dêi pơlê rế kro mơdrŏng tâ. Kố cho môi túa pro mơdĭng xối xeăng ki tơviah tro túa vêa vong dêi M’Nông Gar kal pơtối rak vế. Pôa Y-Klang Tơr tối:

“Mơngế M’Nông ngin hmâ pro mơdĭng xối xeăng sap ing  jâ  pôa roh ton nah ngin ối rak vế dêi ta troh nôkố, ngin ôh tá lôi túa tơlá ton nah ki lĕm dêi tơná. Rơxông ngin  xuân ối rak vế dêi ta troh ngin hiăng krâ ah hlối hnê ăm dêi kuăn cháu chái pơtối rak ta troh xo a hmôi vâ túa lĕm tro dêi mơngế M’Nông ngin đi đo châ pơtối rak vế troh ta ah’’.

Tơplôu: Katarina Nga/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC