Cheăng teăn hmôu jiâ, ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo Mạ hiăng ai ing ton nah la mâu vâi droh Mạ drêng châ 15 lơ 16 hơnăm hiăng châ jâ, nôu hnê túa ki teăn ƀă mâu rôh ki pêt kơpê xo prế, bro túa ki tơvêang ki vâ toi prế, kơ’nhâm mơngiơk ƀă hnhâng prế a túa ki vâ teăn. Ngê̆ nhân K’Gon a cheăm Lộc Tân, tơring Bảo Lâm, kong pơlê Lâm Đồng tối, teăn hmôu jiâ, ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo cho môi to cheăng tiô khôi hmâ dêi mơngế Mạ. Nâ pơxiâm pêi túa cheăng kố hrá tâ tâng vâ pơchông ƀă jâ, nôu dêi tơná nah, la kơnôm châ hnê krâu kơhnâ khât dêi nôu, ƀă hiăng tơkâ luâ mâu rôh ki xơpá, kơhnâ hriâm mê nâ hiăng chiâng ngế ki rơkê teăn mâu tơmeăm ki lĕm mơnâ mâ ngăn. Ngê̆ nhân K’Gon ăm ‘nâi:

“Rôh á hiăng châ 23 hơnăm mê á pơxiâm teăn. Apoăng tá hâi hmâ, tá hâi rơkê ƀeăn, á teăn bu iâ tê. Mê nah, nôu á hnê tơ’nôm ăm á, tơná á xuân hiăng mơ-eăm, hmâ ƀă cheăng teăn ếo pơtâk hdroâng kuăn ngo. Ing toi prế, vế prế tung túa ki teăn, túa ki pro rơneăm pro lĕm ăm ếo pơtâk,kơbăn, kŏng ếo ƀă hên ki ê. Vâ chiâng teăn mâu ếo pơtâk mê athế tăng roê mâu prế ki ai hlâu a cheăm tơring. Troh drêng hiăng klêi mâu ếo pơtâk mê á tê ăm mâu ngế ki rơhêng vâ roê xâp vâ ai liăn tơ’nôm, drêng hiăng pêi lo liăn mê á djâ mâu nâ o tung rơpŏng hngêi pơtối rơtế veăng teăn há”.

Cheăng teăn ếo pơtâk cho cheăng ki kơnía ‘na túa lĕm tro ki mâu ngê̆ nhân hiăng pêi pro, vâi teăn tơrêm pro prế prế rơneăm bro lĕm ăm ếo pơtâk, cho vâ mơhno tối ‘na tơdroăng rêh ối hmâ achê ƀă kong kế dêi mơngế Mạ. Mê cho mâu khôi túa lĕm tro châ tĕn rơneăm ing mâu um kuăn kiâ, reăng, loăng, hlá nhâ ƀă hên ki ê lĕm krip ‘na mơngiơk. Ngê̆ nhân K’Gon tối, mơngiơk tung mâu rơmoăng van dêi mơngế Mạ cho mơngiơk bông, prăng, drêh, tum, prâp ƀă hên ki ê, tung mê mơngiơk ki hmâ xúa hên má môi cho mơngiơk rơbông.

Tiô khôi hmâ tung mơnhông dêi pơlê pơla ƀă mâu kế tơmeăm pơchoh chêp ga ai hên hĭn, ngê̆ nhân K’Gon ôh tá la lâi pơtê tơdroăng ki tơmiât pro tung túa ki hriâm ƀối, hnê tối cheăng teăn ăm mâu rơxông  kơ’nâi, xua mê cho tơdroăng ki kơnía git ing jâ pôa hiăng ‘măn chôu ăm.

“Teăn ếo pơtâk cho cheăng tiô khôi hmâ ki jâ pôa ing nah ‘măn chôu ăm. Mâu rơxông kuăn cháu môi tiah á kố athế pơtối pêi cheăng tiô khôi hmâ dêi jâ pôa. Tối ‘na mâu túa ếo pơtâk khôi hmâ mê gá ai hên hĭn môi tiah pơtâk ki vâi tối dêi “kroh”, pơtâk “nhuôl” ƀă hên ki ê rêm túa pơtâk pơrá ai xêh túa ki vâi teăn rơneăm rơnuâ pơrá phá dêi pó”.

Tung pơlê pơla mơngế Mạ, mâu ngê̆ nhân ki hiăng hên hơnăm hlê ‘na cheăng teăn ếo pơtâk ƀă mâu túa ki rơneăm bro lĕm. Xâu cheăng teăn ếo pơtâk xo ah hmôi tro piu lôi, ngê̆ nhân hơnăm ối nếo K’Gon hiăng hnê ăm pơlê pơla rơtế rak vế ƀă hnê cheăng teăn ếo pơtâk mê ăm mâu rơxông ối nếo ƀă tăng tíu tê mơdró mâu kế tơmeăm ki pro mơjiâng dêi mơngế Mạ.

Nâ kơhnâ tŏng kum mâu ngế hơnăm ối nếo teăn rơneăm bro ki lĕm. Mâu rơpŏng hngêi pêi lo liăn ing tơdroăng ki teăn kố cho ki xiâm cho tơdroăng ki ro kân ƀă nâ. Ƀă túa pêi ki kố, K’Gon hiăng veăng kum rak vế ki kơnía dêi khôi hmâ lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo ƀă kum mâu kế tơmeăm ki teăn kố châ tê troh a hên tíu ki ê tâ nếo.

 “Nôkố hên rơpŏng hiăng ‘nâi tăng liăn ing tơdroăng ki teăn ếo pơtâk. Hên ngế ki teăn mâu ếo pơtâk ki lĕm, tơviah. Tơná á hlo phiu ro xua hdrối nah bu iâ ngế vâ tơmâng troh teăn ếo pơtâk. Troh nôkố tơdroăng teăn ếo pơtâk hiăng châ hên ngế ‘nâi troh ƀă veăng kum rak vế khôi hmâ túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná’.

A cheăm Lộc Tân, tơring Bảo Lâm, kong pơlê Lâm Đồng hên rơxông  hdrối, lối hrĭng ngế vâi droh, vâi kơdrâi mơngế Mạ xuân ối kơhnâ ‘nân ối a túa ki tê̆n. Hâi măng vâi hâk vâ ƀă cheăng teăn, xua ếo pơtâk hiăng păn roăng vâi xông kân hdrah, môi iâ vâi rơhêng vâ rak vế, pơtối hnê ăm kuăn cháu rơxông kơ’nâi ‘na túa lĕm tro xiâm rêi dêi pâ pôa ‘măn chôu. Pêi pro tơdroăng tơkêa ‘Rak vế, mơdêk ki kơnía ‘na túa lĕm tro tiô khôi hmâ tơniăn lĕm dêi mâu hdroâng kuăn ngo pêi ƀă mơnhông ôm hyô” ối tung Tơdroăng pơkâ tơnêi têa mơnhông cheăng kâ rêh ối kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă peăng kong ngo dêi hơnăm 2024.

Khu ngăn Túa lĕm tro, Tơ’noăng ivá ƀă Ôm hyô Lâm Đồng kô tơkŭm hriăn ngăn ‘mâi mơnhông, rak vế mơdêk cheăng teăn ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo Mạ a tơring Bảo Lâm, kong pơlê Lâm Đồng.