Jâ Kpă H’Uyên, cho cô hnê chư hiăng pơtê hriâm, dế nôkố dế pro chi hô̆i pơkuâ ngăn vâi kơdrâi a thôn Plei Tel A, cheăm Ia Sol, tơring Phú Thiện, kong pơlê Gia lai ƀă xuân cho ngế ki tĕn hmôu jiâ châ ô eăng a kopong tơring Phú Thiện. Jâ tối ăm ‘nâi, sap ing 18 hơnăm troh 25 hơnăm nah jâ hiăng rơkê tĕn hmôu jiâ, jâ hiăng châ kâ pri kân tung mâu hneăng tơ’noăng tĕn hmôu jiâ râ tơring, râ kong pơlê. Dế nôkố, jâ dế hnê ăm mâu vâi o, vâi muăn kơdrâi tiô túa Khu vâi kơdrâi tĕn hmôu, jiâ dêi Plei Tel A.

“Hdrối nah, Hngêi trung Kao đăng hnê cheăng pê hiăng chu krếo thế á lăm hnê ăm vâi nâ o mê ai diâp chưng chih, nôkố tung thôn xuân dế pêi pro tiô túa vâi kơdrâi ki tĕn hmôu jiâ ƀă broăng liăn tung tơnêi ki mĕn chu, tâng ai hneăng ki tơkŭm po tơ’noăng mê á pơrá lăm tơ’noăng. Á tĕn hiăng rơkê mê rơhêng vâ hnê tối ăm mâu vâi nâ o, mâu vâi muăn, kuăn cháu tung thôn vâ rêm ngế pơrá chiâng tĕn, luâ tâ kơ mê nếo, thăm hâk vâ, mơjo git dêi hnoăng cheăng tiô khôi hmâ dêi mơngế Jarai”.

Jâ Kpă H’Uyên hnê ăm mâu vâi nâ o tung pơlê ing túa ki tĕn hlâu tá troh a túa ki tĕn pá puât. Mâu vâi nâ o hiăng rơkê khât tung tơdroăng ki tĕn, hiăng mơjiâng chiâng hên hmôu, jiâ, rơmoăng, ếo pơtâk vâ tê ăm vâi krâ-nhŏng o i rôe. Um rơneăm cho tơmeăm ki kal, mơhno tối ki kơnía dêi hmôu, jiâ. Mâu ếo pơtâk ki ai rơneăm ôh tá ‘nhó lĕm vâi tê yă ki rơpâ, mâu hmôu jiâ ki vâi rơneăm hên túa, lĕm mơnâ mâ mê tê kô châ yă kơnâ tâ há. Ếo pơtâk, hmôu, jiâ dêi mơngế Jarai ai hên túa, môi tiah: ktul, đang, kơwang, kơteh, mê yă vâi tê kơnâ sap ing 1 troh 2 rơtuh liăn 1 plâ. Tiô jâ Kpă H’Uyên tối, cheăng tĕn ếo pơtâk, hmôu jiâ ti xê to kum ăm vâi nâ o ai tơ’nôm liăn ngân vâ dêi chĕm mơ’drêh dêi rơpŏng hngêi, mê ối cho tơdroăng ki hâk vâ, kum vâi krâ-nhŏng o pơtối rak vế khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo tơná.

“Peăng hâi mê nâ o kô lo lăm pêi chiâk pêi deăng, lăm pêi cheăng ăm vâi, la lâi toh chôu mê nếo tĕn ếo pơtâk, hmôu, jiâ, ƀă mâu vâi jâ ki hiăng hên hơnăm, ivá pá kâi hro vâ lăm pêi chiâk deăng mê vâi ối a hngêi vâ tĕn hmôu, jiâ, á rôe kum ăm vâi krâ prế len vâ vâi ai prế tĕn tơmeăm khoăng. Drêng ai tơmối ing tíu ê thế tĕn ăm vâi, mê ngin nâ o kô tĕn tro tiô tơdroăng ki vâi vâ, yă tê mâu hmôu, jiâ mê xuân pơrá phá dêi pó, á hmâ tê môi plâ ếo vâi kơnốu ki tĕn rơneăm lế lĕm ga kơnâ châ 1 rơtuh liăn, kơpĕn xuân 1 rơtuh liăn môi plâ, ếo kơdrâi 500 rơpâu liăn, pơtâk 1 rơtuh 500 rơpâu liăn, xua châ tê dêi tơmeăm tiah mê vâi nâ o ai liăn vâ rôe po, têa măm, tâi tâng vâi nâ o ki tĕn tơmeăm tung thôn kố xuân ro há”.

Xuân hâk git kơ cheăng tĕn hmôu jiâ môi tiah jâ Kpă H’Uyên, mê jâ Rahlan H’Yưt, 52 hơnăm cho ngế ki rơkê tĕn dêi cheăm Chư Á, pơlê kong kơdrâm Plei Ku. Mâu hmôu jiâ, ếo pơtâk ki xua kŏng jâ tĕn mơjiâng pơrá rơneăm lĕm mơnâ mâ ngăn. Jâ H’Yưt ai tối tiah kố, cheăng tĕn hmôu jiâ mê xua nôu jâ hnê ‘măn ăm, rơtế ƀă hiâm tuăn hâk git, mê to lâi chât hơnăm hdrối mê hía nah jâ xuân ối kơhnâ khât tung tơdroăng cheăng tĕn tơmeăm. Jâ Rahlan H’Yưt tối ăm ‘nâi, tung rơpŏng jâ ai 4 ngế ki chiâng tĕn rơkê, mê cho pơrá kuăn cháu tâi tâng.

“Hnoăng cheăng ki ê mê á pêi ôh tá kâi xua pa ai ivá, tơdroăng ki tĕn mê á xuân chiâng, á ối a hngêi hnê tĕn ăm kuăn cháu vâ hriâm tĕn đi đo, kong tô kong mêi xuân chiâng vâ tĕn mơjiâng tơmeăm a hngêi”.

Tung pơla tĕn hmôu jiâ mê vâ khoh ai rơneăm tung dế lơ a ngâ, cho túa cheăng pro ki chía pá, pơkal ai tơdroăng ki pê krâu, rơhí rơhó khât, rơkê ƀĕng, ƀeăn ƀă ing tuăn ngôa, rơneăm a hmôu jiâ, ếo pơtâk cho hmâ tối mâu tơmeăm, kuăn kiâ, tơdroăng rêh kâ ối, reăng nhâ, chêm chok, tơƀai, kuăn mơngế ƀă hên tơmeăm tơmeăm ki ê hía. Jâ Kpă H’Lot ối a ƀon Ama Djơng, pơlê kong krâm Ayun Pa ai tối, ếo dêi vâi kơnốu a kơpong Ayun Pa pơrá cho ếo ki ai kŏng xŏn, vâi hmâ tối dêi “nut ker”. Kŏng ếo ôh tá ai rơneăm, vâi bu rơneăm a châ ếo tê. Vâ khoh chiâng tĕn môi plâ ếo vâi kơnốu mê athế ton châ 2 pơla măng tĭng, yă tê xuân tiô kơ rêm túa ếo, hmâ tê châ sap ing 1 troh 2 rơtuh liăn. Pakĭng tơdroăng tĕn ếo, tĕn pơtâk, mê jâ Kpă H’Lot ối tĕn mâu kơtong ki yĭng há.

“Xua á hiăng hên hơnăm mê á hmâ ối a hngêi vâ păn roăng, rak ngăn khu cháu, tơkôm vâi cháu koi ‘nôi mê á nếo tĕn tơmeăm. Tâng ai ngế ki lâi thế á tĕn mê á tĕn tiô kơ tơdroăng ki vâi thế, vâi ăm á liăn hdrối, la lâi hiăng kêi ah, vâi kô  ăm á tŭm kơxô̆ liăn mê. Tâng ôh tá ai tơvâ tơdroăng cheăng ki klâi, mê tung 2 măng tĭng á tĕn châ 2 plâ ếo, xua ti mê, á khoh pêi châ iâ êt liăn ngân”.

Cheăng tĕn hmôu jiâ xuân kum ăm jâ Rmah H’Blup, pơlê Mook Đen, cheăm Ia Dom, tơring Đức Cơ, kong pơlê Gia Lai châ hơ’lêh tơdroăng rêh kâ ối. Jâ cho ngế ki ối xêh môi ngế, ôh tá ai kuăn cháu păn roăng, hơnăm kố jâ hiăng châ 70 hơnăm. Maluâ châ ‘nhông bú kŭn la jâ rơkê tung tĕn hmôu jiâ, xúa dâi mâu tơmeăm ki vâ tĕn. Ti xê to ‘nâi tĕn tơmeăm mê jâ ối chiâng pro kơdrế ăm kơdró hmôu jiâ, lơ ếo pơtâk. Ƀă tơdroăng ki ai kŏng rơkê ƀă tuăn ngôa tơmiât plĕng dêi tơná, jâ hiăng mơjiâng chiâng hên rơneăm ki lĕm mơnâ mâ ngăn ƀă ga kơnía khât, môi tiah um tơƀai, hlá cơ, kuât ƀă hên mâu tơmeăm ki ê.

“Á hriâm tĕn hmôu jiâ ing dêi nôu hnê nah, nôkố, nôu pâ á hiăng hlâ tâi tâng, á rêh ối xêh môi ngế, ôh tá ai on veăng, á mơhnŏng tĕn vâ chĕm mơ’drêh dêi châ. Á hiăng krâ mê á tĕn xuân hrá tâ, chôa ‘lâng, tâng hmôu jiâ ki tiah hmâ á tĕn tâi troh 5 hâi, mâu hmôu jiâ, ếo pơtâk ki chía pá mê plâ khế nếo klêi. Mâu tơmối ing Hà Nội, Dak Lak troh akố tăng rôe hên ‘nâng, kơnôm á rơkê cheăng tĕn hmôu jiâ mê tơdroăng rêh ối á chía ro tâ”.

Cheăng tĕn hmôu jiâ ti xê bu pêi lo liăn ngân ăm rơpŏng hngêi, mê ga ối veăng kum tung hnoăng rak vế ƀă pơtối mơdêk cheăng tĕn hmôu jiâ dêi mơngế Jarai a kong pơlê Gia Lai. Cheăng tĕn hmôu jiâ dêi mâu vâi jâ, vâi meh, vâi nôu, vâi nâ vâi o kô pơtối séa on vâ djâ troăng, mơhnhôk thế khu rơxông nếo pơtối rak vế dêi hnoăng cheăng kuăn ngo.