Ƀă kuăn pơlê rêh ối rơtâ tá kơpong kơtâo 5, cheăm Mường Giàng, tơring Quỳnh Nhai, kong pơlê Sơn La, mâu ki kơtăn dế tơdrá prông lĕm, ro tơniâ, drêng prông, drêng prŏng ing prôa tĭnh dêi rơpŏng ngê̆ nhân Điêu Chính Lả hiăng chiâng tiah hmâ tung plâ tơdế chal kố. Pôa Lả tối: Cho ngế kuăn kot mâ a tơnêi pêng păm khôi túa lĕm tro Thái trắng kơpong têa kroăng Quỳnh Nhai, sap ing ối kŭn pôa hiăng châ tâng mâu tơdroăng tơdrá hơdruê then, prôa tĭnh dêi jâ pôa, nôu pâ. Xua mê, hơnăm 1973, drêng nếo 15 hơnăm, pôa hiăng chiâng rêi prôa tĭnh tauh ƀă veăng mâu roh mơđah tơbleăng khôi túa lĕm tro rơhdruê xuăng xua pơlê tơkŭm po.

Xuân ing tơdroăng hâk git mê, pôa ti tăng plĕng, hriâm tơ’nôm mâu rơxông prôk hdrối vâ mơjiâng pro chiâng mâu prôa tĭnh tauh, mâu kế xah tiô khôi vâi krâ nah ôh tá păng lôi tung tơdroăng rêh ối, ‘na hiâm mơno dêi mơngế Thái trắng pơlê pin.

Tiô ngê̆ nhân Điêu Chính Lả: Vâ pro kêi tŭm môi toăng prôa tĭnh tauh thế ai hên mâu tơmeăm môi tiah: Tơnông prôa, kơthung prôa, kơxái prôa ƀă hía hé, klêi mê rơnuâ pro lĕm mơnâ ăm prôa. Vâ ai môi toăng prôa ki lĕm, ki kal má môi thế ti tăng châ kơthung prôa lĕm má môi. Kơthung prôa châ pro ƀă tơdế pŭm plôi khăng. Kal rah plôi ki hiăng krâ, tơvó, kơtôu ôh tá tro kơmôu, ôh tá kơhlong kơhlăng, mê prôa chuât nếo ai idrâp ki ro lĕm.

Tơmeăm ki xiâm vâ pro prôa tĭnh tauh cho xiâm loăng reăng sữa, plôi tơvó, kơxái chhá. Apoăng ngế ki pro prôa thế mơjế pro i lĕm tơnông ki pro ing loăng sữa vâ pro châ prôa, xúa kơmăi pong pro lế lĕm (mê cho pro ăm i lĕm) vâ pro ko prôa, plôi khăng pôe tah 1/3 peăng ko rơtăng tung dế vâ pro kơthung prôa.

Xuân tiô pôa Lả tối, môi toăng prôa tĭnh tauh chuât lĕm tơniâ cho kơnôm ing rơkê dêi ngế ki pro mơjiâng, xuân môi tiah mâu tơdroăng ki tơtrŏng pêi rơhí rơhó tung tơdroăng pro.

“Vâ pro môi toăng prôa ki krá lĕm. Má môi cho loăng thế hbrâ xo loăng drêng loăng hiăng khăng, mê kô pro ko prôa, pro kế ki krâ, vê kơxái ăm tro, kơthung, plôi khăng pôe tah 1/4, pong tung dế plôi ăm ga hơtăng nếo chuât lĕm, tơniâ’’.

Mơngế Thái trắng Quỳnh Nhai hmâ xah prôa tinh tauh vâ thông, pro tơhmâ pơla vâi droh rơtăm, xah hơdruê, kơhnhon xuăng tiô khôi vâi krâ nah, ki má lối cho rêi tơdrá “khắp”, tơdrá hơdruê “then” mê ôh tá păng lôi drêng xah rêi prôa. Pro ti lâi rơxông kuăn cháu thăm ai tơ’nôm hên ngế chiâng pro prôa tĭnh tauh, chiâng xah prôa tĭnh, vâ prôa tĭnh ôh tá lôi hía? Tơmiât tiah mê, ngê̆ nhân Điêu Chính Lả pơtối djâ troăng ahdrối tung po mâu lâm hnê pro prôa tĭnh, xah prôa tĭnh tauh a toăng hngêi trá tiô khôi vâi krâ nah dêi tơná, mơhnhôk hên ngế troh hriâm, ƀă hên rơxông veăng troh hriâm.

Pêi inhên khât, kơhnâ đi đo hnê, troh nôkố ngê̆ nhân Điêu Chính Lả hiăng pro châ lối 2.000 toăng prôa tĭnh tauh, xing xoăng ăm mâu ngế ki rơtế hâk vâ, pro tơmeăm ki tơbâ vế, lơ rêm roh drêng ai tơmối kok tơmeăm. Lối 100 ngế hriâm châ pôa hnê nôkố xuân hiăng chiâng pro, xah chiâng hên ƀai prôa.

Tung mê ai ngế ki ối tung khu hơnăm iâ má môi nôkố nếo 10 hơnăm cho o Hoàng Đức Huy, ối a pơlê Phiêng Nèn, cheăm Mường Giàng hiăng rơkê  rêi prôa tĭnh tauh. Huy tối: Vâ chiâng pro prôa tĭnh tauh, rêi môi tiah lâi ăm ro tơniâ, ăm gá prông lơ prŏng, tâk, chu mê ôh tá xê gá chiâng xêh ôh, mê thế mơ-eăm kơhnâ hriâm.  Châ pôa Lả hnê, o hiăng chiâng rêi prôa tĭnh tauh rơkê tâ. Mê cho thế tiô pơkâ: Xúa hơ‘ngrăng kŏng pơchốu rêi đi đo. Apoăng rêi rêm pro kơxái prôa, klêi mê rêi đi đo 3 kơxái, klêi mê, riân rêm kơxái vâ rêi chiâng tơdrá, chiâng ai ƀai ki tâk lơ chu. Ki rơhêng vâ tối mâu hơ‘ngrăng kŏng athế rơmuăn, rơpâ, rêm hơ’ngrăng mê athế rơkê tơtro drêng rêi mê nếo chiâng chuât ro tơniâ dêi prôa tĭnh tauh:

“Á kuăn châ hriâm rêi ing pôa Lả troh nôkố hiăng châ 2 hơnăm, troh nôkố á kuăn hiăng chiâng rêi 6 ƀai. Tung la ngiâ á kuăn kô pơtối hriâm rêi vâ rak vế khôi túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo Thái’’.

Ôh tá xê to pro mơjiâng, hnê xah prôa tĭnh tauh, ngê̆ nhân Điêu Chính Lả ối kơhnâ veăng mâu tơdroăng mơhno khôi túa lĕm tro, môi tiah ‘na hơdruê xuăng a pơlê, cho ngế ki kơhnâ veăng pêi pro hên roh mơđah tơbleăng kuăn pơlê tung kong pơlê ƀă kong pơlê ki ê ƀă hnoăng xah prôa tĭnh tauh ăm mâu ƀai tơdrá “khắp”, hơdruê “then”, hơdruê “long tẹ” ƀă hên mâu tơdrá ki ê... ƀă hiăng châ kâ pri ki kân. Mê cho môi tiah: 3 to pri A Tơ’noăng rơhdruê xuăng kuăn pơlê lâp tơnêi têa hơnăm 2009, 2015, 2016; pri A hneăng tơ’noăng hơdruê xuăng xoè pơlê pơla hơnăm 2015; pri A roh mơđah tơbleăng ngê̆ thuât kuăn pơlê a kong pơlê Sơn La hơnăm 2022.

Pói vâ tá hiâm mơno dêi pôa Lả cho prôa tĭnh tauh dêi hdroâng kuăn ngo ôh tá tro lôi hía, mê châ rak vế, thăm châ mơnhông tiô hâi khế:

“Vâ tơdroăng rêi prôa tĭnh tauh ôh tá lôi hía, tung la ngiâ á pơtối hnê ăm khu rơhdruê xuăng, môi lâm hok tro dêi hngêi trung. Laga xuân pói vâ mâu râ, mâu kơvâ cheăng tơmâng tŏng kum, pro tơ’lêi hlâu veăng ăm mâu ngế hriâm ai têa ôu vâ pơtâp châ tơƀrê tâ’’.

Tiô ngoh Ngần Văn Ngoan, kăn ƀô̆ cheăng ‘na khôi túa lĕm tro cheăm Mường Giàng tối: Ngê̆ nhân Điêu Chính Lả hiăng ai hên tơdroăng veăng kum ki kal tung tơdroăng rak vế, mơnhông  ki kơnâ tiô khôi vâi krâ nah dêi kuăn pơlê Thái trắng tíu kố:

‘’Ngê̆ nhân Điêu Chính Lả cho môi tung mâu ngế ai hnoăng kân xua veăng kum tung tơdroăng rak vế khôi túa lĕm tro hdroâng kuăn ngo Thái. Ki rơhêng vâ tối tung tơdroăng mơjiâng pro ƀă hnê rêi prôa tĭnh, troh nôkố hên rơxông hiăng chiâng pro, chiâng rơkê rêi prôa tĭnh tauh. Ngin pơtối mơhnhôk ngê̆ nhân Điêu Chính Lả rak vế tơdroăng pro, hnê xah prôa tĭnh ăm rơxông la ngiâ’’.

Hơnăm 2015, pôa Điêu Chính Lả hiăng châ Kăn xiâm hnê ngăn tơnêi têa diâp inâi Ngê̆ nhân ưu tŭ xua hiăng ai hnoăng kân tung veăng pleăng hnoăng rơkê tung rak vế ƀă mơnhông tơmeăm kơnía khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno dêi hdroâng kuăn ngo. Kố cho xiâm kối vâ ai ivá mơhnhôk pôa pơtối tơdroăng hâk vâ, ‘’rak vế’’ khôi túa lĕm tro hdroâng kuăn ngo tơná.