Pro nhŏng o: Khôi túa lĕm tro dêi hdroâng Rơđế
Chủ nhật, 04:00, 21/07/2024 Thu Hà/VOV5 Thu Hà/VOV5
VOV4.Xơ Đăng - Mơngế Rơđế rêh ối a mâu kong pơlê Tây Nguyên ai khôi túa, vêa vong gok gâ. Môi tung mâu tơdroăng ki pro mơdĭng mê mơhno tối tơdroăng loi xeăng, hiâm mơno ki tơrŭm tung pơlê pơla cho tơdroăng ki pro nhŏng o. Maluâ tơkâ luâ hên ki xahpá, khôi túa ki kố xuân ối châ rak vế tro tiô khôi túa dêi mơngế Rơđế, pơkal athế rak vế.

“Troh a hâi kố, á mơnê ngoh Y Dao hiăng hmâ dêi pó châ 3 hơnăm kố; mơnê nôu pâ hiăng ai mâ vâ mơnhên tơdroăng ki má vâ pro nhŏng o. Sap ing hâi kố troh la ngiâ, ngin kô ai hnoăng kân tâ ƀă dêi nôu pâ, rơpŏng hngêi, hmâ lăm pôu, tơpui tơno, rơkâu ivá nôu pâ, pói nôu pâ châ rêh ối hơniâp ro, sôk suâ”.

3 hơnăm hdrối nah, ngoh Y Dao ƀă Y Nhim ối a cheăm Ea Tar, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak, xua hiăng tro trâm dêi pó. Klêi kơ’nâi pro hmâ dêi pó, prế hlo tơtro ƀă dêi hiâm mơno ƀă pói rơhêng vâ pro nhŏng o tiah môi rơpŏng hngêi xua mê khoh pro tơchiăng, pro nhŏng o, lăm krếo pôa pơchâu ƀă kuăn pơlê troh vâ châ hlo nhên.

“Á tơno ƀă dêi nôu pâ ƀă hiăng châ nôu pâ ăm phep. Á tối tơbleăng ăm vâi krâ-nhŏng o hdroâng hdrê vâ ‘nâi ngin cho nhŏng o, pro tơchiăng. Pâ á phiu ro ‘nâng drêng ai tơ’nôm môi ngế kơnốu nếo. La ngiâ ah, drêng châi tamo, ai tơ’nôm mơngế lăm pôu ngăn, tơpui tơno, êng dêi pó”.

Mâu tơdroăng ki ngoh Y Nhim ai tối mê cho 1 tung mâu khôi túa, vêa vong tung mơdĭng pro nhŏng o, môi khôi túa, vêa vong tung tơdroăng rêh kâ ối dêi mơngế Rơđế. Tiô pôa Y Thôn Niê, Krâ pơlê, ối a cheăm Ea Tar, tơring Čư̆ Mgar tối, tơdroăng pro nhŏng o, pro tơchiăng cho tơdroăng ki ai pơxúa kân khât.

“Pro tơchiăng, pro nhŏng o tiô khôi hmâ dêi mơngế Rơđế cho kal kân khât, hiăng pro nhŏng o mê sap ing nôkố troh la ngiâ hiăng chiâng nhŏng o, tơchiăng đi đo”.

Tiô khôi hmâ dêi mơngế Rơđế, tơdroăng ki pro tơchiăng, pro nhŏng o cho ing tơná péa pâ mơhnŏng vâ, ôh tá ai tơdroăng ki tí tăng vâ pro poxúa. Mê cho tơdroăng ki pro tơchiăng, pro nhŏng o pơla pea ngế, la xuân ai drêng ‘nâ cho tơdroăng ki pro nhŏng o pơla pơlê ki kố ƀă pơlê ki tá. Klêi kơ’nâi leh pro nhŏng o, pro tơchiăng mê, tơdroăng tơrŭm thăm rế achê dêi pó tâ, tơtro tâ, veăng tơgum dêi pó tung tơdroăng rêh kâ ối. Ki rơhêng vâ tối, ti xê to mâu vâi pú, mê ta kuăn ‘nĕng, cháu chái tơná vâi, thăm nếo ta nhŏng o hdroâng hdrê péa pâ xuân achê dêi pó môi tiah mơngế tung rơpŏng hngêi, ing mê mơjiâng chiâng tơdroăng ki tơrŭm nhŏng o krá tơniăn.

Tơdroăng pro nhŏng o hmâ tơkuăm pro a hngêi dêi 1 tung 2 ngế ki tơchiăng, pro nhŏng o mê. Hdrối vâ tơkuăm po leh, kăn rơpŏng hngêi hbrâ 10 xiâm drôu, 1 to chu, 2 to í, phái, ‘nhiăn ƀă mâu tơmeăm khoăng ki ê. Ngế ki châ pro tơchiăng, pro nhŏng o mê athế ai mâ hdrối 5 chôu kơxo má vâ châ mơnhên ngăn kăn rơpŏng hngêi kơdê chu, hbrâ mâu tơmeăm hdroăng, kât drôu xiâm, ‘no pong lăm pôu plôi têa, lăm ko hlá priât ƀă hên hĕng mâu tơmeăm ki ê. Tơmeăm ki vâ rơkâu xối ôh ta păng lối tung pro tơchiăng, pro nhŏng o mê cho mâ xâng. Xua ga, ƀă hdroâng Rơđế a Tây Nguyên, mâ xâng cho tơmeăm ki mơhno túa lĕm tro, rế cho tơdroăng ki loi tơngah ƀă khu xeăng, mơhno tối tơdroăng ki rêh kâ ối dêi môi rơxông mơngế. Tơdroăng ki xúa mâ xâng cho tơmeăm ki vâ pro rơnuâ, xuân cho tơmeăm ki vâ mơnhên ăm tơdroăng rơkâu xối, tơdroăng pơkoăng ŏng mế. Pôa Y Ruk Ayun, ối a cheăm Ea Tar, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi:

“Diâp mâ xâng ki mê cho vâ mơnê rơpŏng hngêi, hdroâng hdrê pea pâ. Mâ xâng ki kố ôh ta la lâi hiá. Tâng hía, ngế ki mê kô ôh tá trâm tơdroăng pon, ôh tá ai ivá mo rơdêi. Mâ xâng cho mơhno tối hiâm mơno dêi 2 ngế hiăng tơchiăng, nhŏng o dêi pó. Mâ xâng kố, tâng vâi lo lăm hơngế, ngăn mâ xâng xuân ối hlo jế lĕm, krúa mê tơkéa vâ tối mơngế tung rơpŏng hngêi xuân ối mo rơdêi, têi ‘răng. Tâng mâ xâng mê hiăng phôk, hiăng prăng, mê kô ‘nâi, mơngế tung rơpŏng hngêi ôh tá mo lĕm, tung rơpŏng hngêi ai tơdroăng ôh tá ro”.

Drêng rêm ngế hiăng tơkuăm ối tâ tá, idrâp chêng, idrâp koăng hiăng châ tôu dri drih dri drih mơhno tối pơxiâm po mơdĭng, vâi kơdrâi châ kơjo ăm ối peăng Hdroh dêi hngêi, vâi kơnốu ối peăng Kơnhŏng hngêi. Ngế ki pro tơchiăng mê ối tâ tá hmê kơchâi ki vâ xối rơkâu vâ tơkôm pôa pơchâu rơkâu xối. Tơdroăng ki leh mơdĭng mê châ po krip tơngăm ƀă phâi ro.

Klêi kơnâi rơkâu xối, mơngế ki pro tơchiăng, pro nhŏng o kô châ mâu ngế tung rơpŏng hngêi, hdroâng hdrê siêm achê vâ diâp mâ xâng. Klêi mê, tâi tâng rêm ngế rơtế ôu drôu xiâm hơniâp ro, sôk suâ. Ki rơhêng vâ tối, klêi kơ’nâi hiăng pro nhŏng o tơdroăng ki tĭng má môi mê rêm ngế ki ai mâ amê ôh tá chiâng tơtŭm, tơkeăng dêi pó, ôh tá chiâng ‘nhiê tơmeăm khoăng. Ngế ki lâi pro xôi kô tro pơxâu phak sap ing 2 troh 3 to chu lơ 1 to kơpôu lơ 1 to ro. Châ ngăn, châ hlo a hâi leh mê, nâ H’Duôn Niê ối a cheăm Ea Tar, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi:

“Á hâk tơngăm ‘nâng ‘na khôi túa, vêa vong dêi tơná hdroâng kuăn ngo ngin. Á pói tơngah tiah kố, rơxông kơ’nâi ah kô pơtối ‘măn rak, pơtối mơdêk khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo Rơđế”.

Tơdroăng pro tơchiăng, pro nhŏng o mơngế Rơđế hmâ rak vế dêi sap ing chal vâi krâ nah troh hên rơxông kơ’nâi ƀă troh a rơxông nếo  nôkố, ƀă hiâm mơno chôu rak mê cho tơrŭm tơrôa tung pơlê pơla rế hiá rế châ ‘mâi rơnêu krá kâk, cho ki xiâm vâ vâi krâ-nhŏng o mơngế Rơđế rơtế dêi pó tơkâ luâ mâu tơdroăng xahpá, mơjiâng pơlê cheăm rế hiá rế phâi tơtô, kro mơdrŏng, lĕm lih.

Thu Hà/VOV5

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC