Mơngế Bru – Vân Kiều phiu ro drêng Tĭng kâ báu nếo dêi dêi kuăn pơlê châ mơnhên Tơmeăm kơnía git khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno Tơnêi têa. Mơngế Bru – Vân Kiều rêh ối tung kong pơlê Quảng Bình tối tơdjuôm, cheăm Ngân Thủy tối krê ngăn xeăng báu cho xeăng ki kal má môi. Xua mê, kuăn pơlê nhuô̆m leh xối pleăng rơnó, môi tiah chối báu, tĭng kâ báu nếo...

Krâ pơlê Hồ Nham, ối a pơlê Khe Giữa, cheăm Ngân Thủy, tơring Lệ Thủy tối ăm ‘nâi, Tĭng kâ báu nếo châ kuăn pơlê Bru – Vân Kiều tơkŭm po a khế 10 âm lĭch rêm hơnăm. Tĭng châ tơkŭm po drêng hiăng rơnó pôe báu hiăng mơgêi, hbrâ mot a rơnó nếo. Kuăn pơlê xối pleăng mơnê mâu xăng hiăng kum ai môi rơnó pêi lo châ hên, pâ xeăng báu, ƀă mâu xeăng têa kroăng, xeăng ngo ăm kuăn pơlê rơnó la ngiâ pêi lo chê hên tơmeăm tâ.

’Tơmeăm kơnía khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno tơnêi têa ăm Tĭng Phiu ro kâ báu nếo dêi mơngế Bru – Vân Kiều, kuăn pơlê hâi kố hâk, phiu ro. Kuăn cháu xuân vêh mơđah tơbleăng mơdĭng kâ báu nếo sap ing ton nah troh nôkố. Pói vâ Tơnêi têa pro tơ’lêi hlâu vâ kuăn pơlê châ mơnhông ôm hyô ing hâi ki kố’’.

Mơdĭng kâ báu nếo dêi mơngế Bru – Vân Kiều ối a cheăm Ngân Thủy nếo châ mơnhên cho Tơmeăm kơnía khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno ki má môi. Kố cho khôi túa lĕm tro ki má môi châ kuăn pơlê rak ƀă tơkŭm po đi đo tung pơlê pơla sap ing ton nah troh nôkố, hmâ châ tơkŭm po klêi kơ’nâi pôe xo tơmeăm, mơgêi môi hneăng pêt mơjiâng tơmeăm vâ mot môi rơnó pêt mơjiâng tơmeăm nếo.

Tĭng ai 2 tơdroăng: Peăng tơdroăng leh ƀă tơdroăng leh ai ‘’krih tơviah’’ tiô khôi túa dêi hdroâng kuăn ngo Bru – Vân Kiều ƀă tơdroăng ki xah ƀă mâu tơdroăng xah hêi tiô khôi vâi krâ nah, môi tiah: Xà hùa, trut loăng, tơhrot kơxái ƀă mơđah tơbleăng hơdruê xuăng tiô khôi vâi krâ xah tơdrá Xà nớt, Tà oải...

Klêi kơ’nâi mơdĭng, tâi tâng tung pơlê sap ing mơngế krâ pơlê troh vâi hdrêng rơtế kâ hmê pơlê pơla. Tiên sih Sử hok Nguyễn Khắc Thái, ngế hriăn plĕng tơdroăng mơnhông mơdêk – khôi túa lĕm kuăn mơngế tối, mơdĭng nếo ai kơnâ ‘na tơdroăng mơnhông mơdêk ƀă khôi túa lĕm hdroâng mơngế, rế kum mơhnhôk mâu ngế hriăn plĕng, tơmối ôm hyô troh châ tâ tơdroăng rêh ối khôi túa lĕm pơlê pơla dêi kuăn pơlê a pơlê.

‘’Amê hiăng rak vế mâu ki kơnâ khôi túa lĕm tro ƀă ôm hyô ton xŏn ƀă krá tơniăn, rak ing hên rơxông. Xua mê kuăn pơlê a kố ăm pin hlo um ‘na tơdroăng ton nah dêi kuăn mơngế Việt Nam. Xua mê, mâu khu cheăng khoa hok tung lâp plâi tơnêi troh akố vâ hriăn plĕng tơdroăng mơnhông Việt Nam ing pơlê pơla mâu hdroâng kuăn ngo, ‘na tơdroăng khôi túa lĕm tro, tơdroăng mơnhông, nâl tơpui ƀă ‘na tơdroăng tơkŭm po pơlê pơla’’.

Mơjiâng mâu tơmeăm ôm hyô tơdjâk troh mơdĭng kâ báu nếo cho troăng pêi rơkê kum tơmeăm kơnía khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno kố pơtối rak tiô khôi vâi krâ nah ƀă rêh ối krá tơniăn tung tơdroăng rêh ối lĕm tro hiâm mơno dêi kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo. Troăng pêi ki xiâm cho mơnhông ôm hyô mơdĭng ối tung troăng pêi ôm hyô khôi túa lĕm pơlê pơla. Troăng pêi kố rế rak khôi túa lĕm tro tiô khôi vâi krâ nah dêi kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, rế kum mơdêk tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê a tíu kân rơdâ Trường Sơn.

Pôa Trần Xuân Cương, Kăn pơkuâ Kŏng ti Ôm hyô Netin Travel tối ăm ‘nâi:

‘’Ngin pơkâ mâu tơdroăng pêi khôi túa lĕm tro, tŏng kum pơlê pơla ƀă mơnhông ôm hyô pơlê pơla tung kong pơlê. Hên tơmeăm ôm hyô dêi ngin hiăng djâ khôi túa lĕm tro dêi kuăn pơlê Bru – Vân Kiều djâ vâ kum tơdah tơmối ôm hyô ƀă châ tơmối tơdah hên. Vâ kum ăm tơmối ôm hyô mê ngin xuân tŏng kum kuăn pơlê mơjiâng pro mâu homestay kum tơdah tơmối’’.

Pơla kố nah, Khu pơkuâ khôi túa lĕm tro ƀă Tơ’noăng ivá kong pơlê Quảng Bình hiăng tơkŭm po Hôp tơpui tơno khoa hok ‘na ‘’Rak vế, mơnhông ki kơnâ Mơdĭng kâ báu nếo dêi mơngế Bru – Vân Kiều, ối a cheăm Ngân Thủy, tơring Lệ Thủy’’ vâ xúa, mơjiâng tơmeăm kum mơnhông ôm hyô. Kố xuân cho tơdroăng vâ pêi pro tơdroăng tơkêa bro 6: Rak vế, mơnhông ki kơnâ khôi túa vâi krâ nah lĕm tro dêi mâu hdroâng kuăn ngo ƀă mơnhông ôm hyô tung Tơdroăng pơkâ xiâm tơnêi têa mơnhông cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla kơpong kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo.

Pakĭng tơdroăng rak vế, mơnhông ki kơnâ dêi leh mơdĭng kố vâ kum ôm hyô, Hneăng hôp tơpui tơno xuân pơkâ hên troăng pêi pro troăng hơlâ mơhnhôk mơngế; mơhnhôk, pơ-ôu pơ-eăng mâu ngê̆ nhân ƀă tơdroăng ki rak vế, pêi pro leh, mơjiâng troăng mơnhông ôm hyô pơlê pơla, mơdêk tơdroăng rêh ối, cheăng kâ, rêh ối pơlê pơla kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo.

Pôa Mai Xuân Thành, Kăn phŏ pơkuâ Khu pơkuâ khôi túa lĕm tro ƀă Tơ’noăng ivá kong pơlê Quảng Bình tối ăm ‘nâi, troăng pêi ôm hyô khôi túa lĕm pơlê pơla xo ki kơnâ khôi túa lĕm ki xiâm dêi kuăn pơlê mơngế Bru – Vân Kiều pro ki xiâm vâ tơdjâk ƀă mâu tíu ôm hyô ki ê.

‘’Ngin kô tơrŭm krá tơniăn ƀă mâu kong pơlê, tíu cheăng vâ tơkŭm po mâu tơdroăng prôk trâu hơngế vâ mơdêk tâ mê nếo tơdroăng rêh ối hiâm mơno dêi kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo tung kong pơlê ƀă châ mâu pơkâ xiâm, pơkâ dêi Tơdroăng pơkâ xiâm tơnêi têa mơnhông cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla kơpong kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo ki Đảng ƀă Tơnêi têa hiăng pơkâ mơ’no’’.

Nôkố kong pơlê Quảng Bình ai 2 tơmeăm kơnía khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno châ khu UNESCO chêh tung inâi tơmeăm kơnía khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno teăng mâ dêi kuăn mơngế cho: Hơdruê ca trù dêi mơngế Xuăn ƀă Nghê̆ thuât ƀai chòi Trung ƀô̆ Việt Nam. Kong pơlê kố xuân ai 10 tơmeăm kơnía châ Khu xiâm pơkuâ ‘na Khôi túa lĕm tro, tơ’noăng ivá ƀă Ôm hyô chêh tung inâi tơmeăm kơnía khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno lâp tơnêi têa.

Kong pơlê Quảng Bình dế kum vêh pro mâu leh hô̆i ki má môi, leh hô̆i tiô khôi vâi krâ nah, ing mê po rơdâ mơhnhôk mâu tơring rak ki kơnâ khôi túa lĕm tro vâi krâ nah. Mâu tơmeăm kơnía khôi túa lĕm tro ‘na hiâm mơno a kong pơlê Quảng Bình pơrá djâ ki má môi, mơhno khôi túa lĕm tro ki phá tơ-ê dêi mâu tơring.

Kố cho tơmeăm ki rơdêi vâ mơnhông khôi túa lĕm tro, djâ khôi túa lĕm tro chiâng ivá ki kal tung mơnhông cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla kơpong kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo kong pơlê Quảng Bình. Pôa Đặng Đông Hà, Kanw phŏ pơkuâ Khu pơkuâ Ôm hyô kong pơlê Quảng Bình tối ăm ‘nâi, xúa, mơnhông ki kơnâ tơmeăm kơnía khôi túa lĕm tro ‘na hiêm mơno tơnêi têa chiâng tơmeăm ôm hyô kô cho ivá kum mơdêk tơdroăng rêh ối kuăn pơlê kong ngo Quảng Bình.

‘’Ngin vâ mơjiâng mâu tơmeăm ôm hyô tơdjêp pơla mâu khôi túa lĕm tiô khôi vâi krâ nah dêi mơngế Bru – Vân Kiều pơtih môi tiah mơdĭng kâ báu nếo châ mơnhên cho tơmeăm mơhno khôi túa lĕm tro râ tơnêi têa lơ leh hô̆i chối báu, vâ ăm tơmối kô châ tâ châ hlo khôi ki má môi a kơpong pơlê xiâm kố’’./.