Pôa A Thiu, 70 hơnăm, môi tung 4 ngế krâ pơlê Đăk De, cheăm Rờ Kơi, tơring Sa Thầy ối rak vế hên tơdroăng ki rơkê tung hlê plĕng khôi hmâ vâi krâ nah ‘na tơdroăng lăm ko loăng, phêa, pơ-óu, hblôh, túa mơdâng pro Kuât tiô khôi hmâ dêi mơngế Hà Lăng, cho môi khu hdroâng dêi Rơteăng pơchốu kŏng ngi kuâ Kuât dêi pơlê, mơnhên tối, ôh tá ai kuâ Kuât tiô khôi hmâ ki châ mơjiâng pro dêi pơlê kô ôh tá ai tơdroăng phiu ro. Xua ga, riân sap ing hâi ki châ mơjiâng pro Kuât klêi hdrối Têt Lo hơnăm nếo Giáp Thìn, mê tơdroăng ki hơniâp ro tung hiâm tuăn kuăn pơlê Đăk De pơtối hơniâp ro ton. Pôa A Thiu hâk tơngăm tối, ti xê to tíu ki tơkŭm vâ hôp, tơpui tơno tung pơlê pơla, Kuât kố ối cho vâ mơhno tối hiâm tuăn ki tơrŭm krá tơniăn dêi hdroâng kuăn ngo ƀă mơhno tối ivá ki ó rơdêi dêi pơlê pơla:
“Mơjiâng Kuât cho vâ pơtối rak vế khôi túa, vêa vong ki lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên tối tơdjuôm ƀă kuăn ngo Hà Lăng ngin tối krê. Ai tơdroăng ki môi tuăn, tŏng kum dêi Đảng, Tơnêi têa mơhnhôk hiâm mơno, hnối tŏng kum liăn ngân, kế tơmeăm, ki rơhêng vâ tối tơdroăng ki vâ môi tuăn dêi vâi krâ-nhŏng o tung thôn pơlê châ tơlo tŏng kum môi iâ tơmeăm, ki rơhêng vâ tối ƀă tuăn mơno, pêi pro ing mâu tơdroăng ki kŭn tá troh a tơdroăng ki kân vâ khoh chiâng môi toăng Kuât ki xŏn, kân rơdâ, krá lĕm tiah kố”.
Vâ vêh mơdâng Kuât tro tiô khôi hmâ dêi mơngế Rơteăng dêi kơvâ Hà Lăng, 204 rơpŏng ai lối 880 pơ’leăng mâ, mơngế Đăk De athế po hneăng hôp hên hdroh. Ki tơ’lêi hlâu cho kơnôm ai tơdroăng veăng kum vâ chê 100 rơtuh liăn ing Tơdroăng tơkêa bro kơxô̆ 6, Tơdroăng cheăng xiâm tơnêi têa mơnhông pêi cheăng kâ rêh ối pơlê pơla kopong hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế ƀă kong ngo xua Hngêi ‘măn rak kế tơmeăm, Hngêi ‘măn hlá mơ-eá kong pơlê Kon Tum pơkâ pêi pro. Kăn ƀô̆ cheăng tung Hngêi ‘măn rak tơmeăm kơnía ƀă Hngêi ‘măn hlá mơ-eá ngăn dêi kong pơlê Kon Tum xuân hiăng kơhnâ tŏng kum kuăn pơlê ‘na um méa; tơdroăng ki rơkê ‘na tơdroăng mơjiâng pro hngêi trăng tiô túa vâi krâ roh nah; Tơdroăng ki po Leh ƀă tơdroăng xah ôm hêi tung tơdroăng “Hâk phiu to Kuât nếo” dêi pơlê pơla ƀă hên mâu tơdroăng ki ê.
Peăng kuăn pơlê hiăng kơdo mơ-eăm tí tăng ‘nâi, tí tăng mâu tơmeăm tung kong ki tiah hmâ, môi tiah loăng, hlá xá, phêa, pơ-óu ƀă hên mâu tơmeăm khoăng ki ê, tăng bro rơneăm mâu tơmeăm, túa ki mơdâng pro Kuât tiô khôi hmâ dêi pâ pôa ki hiăng tro hía hiât lôi hdrối mê hía nah. Pôa A Năng tối ăm ‘nâi:
“ Kăn ƀô̆ thôn, krâ pơlê, vâi khu hnŭm, vâi droh rơtăm tơrŭm môi hiâm tuăn, môi mơno vâ pêi pro klêi Kuât. Vâ khoh châ ai mâu tơmeăm, môi tiah hlá xá, phêa, pơ-óu, rái ƀă hên mâu tơmeăm ki ê, vâi krâ-nhŏng o tung pơlê athế prôk lăm 3 km nếo ai. Lăm tung kong athế tâi to lâi khế mê nếo ai tŭm kế tơmeăm vâ pro Kuât”.
Kơnôm mơhnhôk ivá cheăng, hiâm tuăn kuăn pơlê, klêi kơ’nâi lối 2 khế pêi pro mê kuăn pơlê a pơlê Đăk De hiăng vêh mơdâng pro Kuât tiô khôi hmâ dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Vâ vêh mơdâng pro Kuât ki xŏn a’ngêi vâ chê 13m, xŏn ngi hía ai 9,4 met ƀă rơdâ 5 met, pakĭng tơdroăng ki tŏng kum vâ chê 100 rơtuh liăn dêi tơdroăng tŏng kum Tơkêa bro kơxô̆ 6, kuăn pơlê Đăk De ối mơhnhŏng mơ’no dêi liăn ing 200 rơpâu troh tơngi klêng, lối hrĭng hâi pêi cheăng.
Pôa Nguyễn Văn Quang, Kăn phŏ hnê ngăn Hngêi ‘măn rak kế tơmeăm kơnía-Hngêi ‘măn rak hlá mơ-eá ngăn dêi kong pơlê Kon Tum tối ăm ‘nâi, tơdrêng ƀă tơdroăng ki rak vế, tơdroăng ki vêh mơnhông Kuât tiô khôi hmâ dêi mơngế Hà Lăng ối ai tơdroăng pơxúa ki kân, mê cho tơdjêp mâu khu rơxông ƀă pơtối mơdêk ki kơnía git tơmeăm khoăng ki kơnía dêi túa lĕm tro tung tơdroăng rêh ối rêm hâi dêi kuăn pơlê:
“Tung pơlê mâu ngế ki hlê plĕng mê vâi rơhêng vâ môi tuăn laga, mâu vâi rơtăm ôh tá hâi teăm ‘nâi, xua tá hâi châ hnê mơhno tối, tơdjâ lăm tăng tơmeăm tung kong, hnoăng ki mơjiâng pro. Ing tơdroăng ki mơhnhôk ivá cheăng dêi pơlê pơla vâ tŏng kum vêh mơdâng pro Kuât tro tiô khôi túa, vêa vong dêi vâi krâ nah, vâi rơxông nếo hiăng hlê plĕng nhên ki rơkê plĕng dêi chal vâi krâ vâ pơtối rak vế, chôu ‘măn ƀă pơtối mơdêk. Ing tơdroăng pêi pro kố, khu rơxông nếo vâ môi tuăn, vâ môi hiâm mơno ƀă mâu ngế ki hên hơnăm, xuân môi tiah ƀă vâi krâ pơlê, kăn thôn vâ rơtế ƀă thôn pơlê vêh mơnhông, mơdâng Kuât”.
Têt hơnăm kố, pá kơdâm Kuât tiô khôi hmâ, kuăn pơlê Đăk De, cheăm Rờ Kơi, tơring Sa Thầy, kong pơlê Kon Tum hiăng tơkŭm pêi pro hên tơdroăng vâ koh tơdah rơnó Hơngui, hơniâp ro hâi Têt Giáp Thìn. Tơdroăng ki hơniâp ro, idrâp chêng koăng ƀă túa kơhnhon xuăng Chiếo tiô khôi hmâ dêi mơngế Hà Lăng môi tiah thăm pro mơngối chhâk hơngế troh kong kế, ngo ngối.
Troh nôkố, a kong pơlê Kon Tum ai 437 tung 503 to pơlê dêi hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế ai Kuât. Maluâ nôkố, tơdroăng ki vêh mơnhông mơdâng Kuât tiô khôi hmâ dêi mâu kuăn ngo a kong pơlê Kon Tum ối trâm hên xahpá xua tơmeăm ki vâ pro preăng ai, túa ki vâ mơdâng pro Kuât tiô khôi hmâ rế hiá rế vâ hía lôi, la ƀă hiâm mơno khŏm châ rak vế, pơtối mơdêk ki kơnía tơmeăm khoăng tiô khôi hmâ túa lĕm tro kố, Đảng, Tơnêi Têa khu râ kăn rơtế ƀă mâu kuăn pơlê hiăng vâ môi hiâm mơno, veăng môi ivá cheăng vâ Kuât châ pơtối rak vế ƀă khế hơnăm, vâ idrâp chêng koăng pá kơdâm Kuât tiô khôi hmâ châ chuât hơtó rơtế ƀă Rơnó Hơngui dêi hdroâng mơngế.
Viết bình luận