Tơpui ƀă jâ Y Beo-Mơngế hơ’muăn ƀă rơngê rơngối dêi hdroâng Bơhnéa
Chủ nhật, 05:00, 06/07/2025 H'Lan Êban/Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên H'Lan Êban/Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên
VOV.Xơ Đăng - Jâ Y Beo, hdroâng kuăn ngo Bơhnéa, ối a pơlê Kon Klor, bêng Kon Tum, kong pơlê Quảng Ngãi, cho mơngế ki hâk git ƀă khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Jâ đi đo ai mâ tung mâu roh leh mơdĭng ƀă hbrâ vâ hnê tơdroăng rơngê ting ting, hnê tĕn hmôu, jiâ, rơmoăng, khăn, văi ăm vâi hdrêng. Meluâ jâ hiăng luâ 70 hơnăm, la jâ Y Beo xuân ối chôu vế mâu tơdrá rơngê ting ting tiô khôi hmâ dêi vâi krâ nhŏng o hdroâng Bơhnéa roh nah.

A hngêi krê dêi tơná, jâ Y Beo hnhâ tơrêm kơtâ hlá mơ-éa chêh tối mâu ƀai rơngê ting ting xua tơná jâ chêh ‘măn sap ing mâu hơnăm hdrối mê hía nah. Jâ tơplôu ing nâl Bơhnéa lo nâl Xuăn, klêi mê, rơngê ting ting ăm rơxông nếo i tơmâng. Mâu ƀai rơngê ting ting mê méluâ ga ‘nâng ‘nâi, tơdrá xuân tơ’lêi, ôh ta ai pá tâk chu hên, la drêng hmâng jâ Y Beo rơngê tâ cho rơmuăn, tơniâ, ro păng ‘nâng, ngế ki lâi xuân tâ trối mot khâp lĕm tơniăn tung tuăn i hiâm.

  Tối ‘na tơdroăng ki khoh chiâng hâk mơnâ kơ tơdroăng rơngê ting ting Bơhnéa, jâ Y Beo tối ăm ngin ‘nâi:

“Á pơxiâm mơhriâm rơngê ting ting Bơhnéa drêng á hiăng chía kân, drêng mê, ai hên pú hmâ ki xuân rơhêng vâ hriâm há. Nôu á hlâ drêng á dế ối tơxĭn nah, á ôh tá ai xêh kế tơmeăm trối mâu vâi pú ki ê, mê ôh ta châ lăm trâm mâ, xah ôm hêi, ôh tá châ hriâm a hngêi trung. Mâu tơdroăng ki rơngê ting ting lơ tĕn hmôu jiâ xua tơná á mơ-eăm mơhriâm ing vâi krâ ki ê. Tung tuăn mơno á rơhêng vâ môi hâi ki lâi mê ah, châ ai môi ngế ki rơkê, pơtih lơ ai mâu thái, cô ki lâi ‘lo hnê ăm á chôa i iâ vâ á hlê plĕng i nhên”.

Jâ Y Beo hơ’muăn tối, mơhúa ‘nâng drêng jâ châ 12 hơnăm nah, jâ châ lăm hriâm a Đà Lạt. Drêng hiăng chiâng chêh, chiâng pơchuât, châ trâm mâ hên ngế, ing mê, gum ăm jâ thăm rế châ hlê plĕng, châ hriâm hên tơdroăng, malối cho ‘na khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo. Drêng troh hâi ki jâ prếo vêh dêi a pơlê xiâm a Kon Tum, jâ hiăng mot tung khu hơdruê xuăng ƀă châ lăm rơngê ting ting, jâ pơtối mơhriâm xêh hên tơdroăng. Ƀă tơdroăng ki rơkê hlâu dêi tơná ƀă tơdroăng ki hâk vâ git khât, drêng hiăng châ 20 hơnăm, jâ Y Beo hiăng châ vâi krếo lăm rơngê ing ting hên, xua jâ rơngê ting ting rơkê, ro, tơniâ ƀă rơkê tĕn hmôu jiâ dêi hdroâng kuăn ngo. Jâ Y Beo ai tối:

“Tơdroăng ki hriâm rơngê ting ting ƀă á cho chía tơ’lêi, rêm xoh châ tâng mâu vâi krâ rơngê ting ting mê á tơmâng nhên ó khât vâ rơbot tơdrá ahdrối, klêi mê, á nếo rơbot mâu nâl ki pơto pơtih. Klêi kơ’nâi dâng 3 troh a 4 xoh hmâng mê, á kô mơhriâm xêh kô rơbot tâi tâi mâu tơdroăng rơngê ting ting ki ‘nâng ‘nâi. Á chêh xo nhên mâu roh ki mơhriâm mê, la lâi châ toh chôu mê á ‘no dêi hlá mơ-eá ki á hiăng chêh vâ mơhrriâm”.

Tiô jâ Y Beo tối ăm ngin ‘nâi, tơdroăng rơngê, ting ting hdroâng Bơhnéa ga cho vâ mơhno tối tơdrá ki phá krê xêh tâng vâ pơchông ngăn ƀă mâu hdroâng kuăn ngo ki ê túa ki hơdruê, rơrêk ƀă nâl ki rơngê ting ting. Drêng pơlông dêi kuăn cháu, tơdrá ki mê ga xuân athế ai ta tơdroăng ki tơdro, kơhnhon, kơ’ngrâu, cho vâ trối tơdroăng ki vâ pơtro ăm rơ-rêk dêi rơngê, lơ pơlông kuăn.

A plông pa ngiâ kuât ki bâ phuâng mê, jâ Y Beo ối djâ dêi túa ki tĕn hmôu jiâ, ai tá mâu hmôu jiâ ki hiăng klêi tĕn vâ tê ăm tơmối ôm hyô. Rế tĕn, jâ rế rơngê ting ting tiô tơdrá dêi kuăn ngo tơná. Jâ tối ăm ngin ‘nâi, drêng hiăng chiâng tiah hmâ, rêm xoh tĕn hmôu jiâ mê, jâ đi đo rơngê ting ting, rơngê hên ƀai ki kố ah troh bai ki ê. Ing mê, khoh pro ăm jâ thăm rế hâk git ƀă tơdroăng cheăng dêi tơná.

Drêng tâng idrâp dêi túa ki tĕn hmôu jiâ, jâ Y Beo rế tơpui tối tiah kố:

“Mơngế Bơhnéa cho ai hiâm mơno têm rơpiât, rêh ối xuân ‘nâi mơngế kố mơngế tá tung pơlê pơla, hmâ ƀă kong kế, ngo ngối, xua mê, mâu um ki rơneăm a hmôu jiâ, rơmoăng dêi mơngế Bơhnéa xuân rơmuăn lĕm ƀă ai mơngiơk ki bâ lĕm, hmâ xúa mơngiơk prăng, tum, trĭng. Ếo pơtâk, hmôu jiâ, rơmoăng dêi Bơhnéa, pakĭng mâu tơmeăm ki hmâ dâi tung hâi tĭng, mê ối mơjiâng pro mâu tơmeăm khoăng tung hngêi tung pơla lăm êng ŏng mế, troh a hâi ki leh kân ôu kâ pơkŏng ŏng mế”.

Mơjo pâ dêi khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo, jâ đi đo hlê plĕng nhên mâu tơdroăng vâ pơtối hnê ăm kuăn cháu ‘na cheăng tĕn hmôu jiâ ƀă rơngê ting ting. Tiô jâ, hriâm tĕn hmôu jiâ, rơmoăng mê athế pơxiâm ing tơdroăng seá ngăn ƀă hlê plĕng nhên, drêng hiăng hlo nhên, ‘nâi nhên kô pơtối hâk mơnâ ƀă pơtối rơhêng vâ hriâm, ai tiah mê ‘nôi nếo chiâng. Tơdroăng tĕn athế ai hên roh, la ki pá má môi mê cho kơxĕng, vế prế, ing mê nếo ai prế ki vâ tĕn, chiâng hmôu, jiâ, rơmoăng, ếo pơtâk ki lĕm păng ‘nâng.

Jâ Y Beo hiăng hnê tơdjâ ‘na khôi túa, vêa vong dêi hdroâng Bơhnéa ăm hên rơxông ƀă hiăng ai hên hok tro kơ’nâi mê hiăng chiâng mâu ngế ki châ vâi pơlê ô eăng. Dế nôkố, maluâ jâ hiăng krâ, hiăng hên hơnăm, jâ xuân ối hâk git, hâk vâ dêi khôi túa, vêa vong tơná, hbrâ vâ veăng lăm troh a mơđah tung mâu hâi leh mơdĭng ƀă hnê ăm kuăn ‘nĕng cháu chái mâu ƀai rơngê ting ting, túa ki tĕn hmôu, kiâ, rơmoăng, văn khăn xên. Jâ Y Beo ai tối ăm pin tiah kố:

“Drêng hnê ‘măn ăm rơxông nếo, tơdroăng ki pá má môi, hên vâi o, vâi muăn nôkố, vâi ta hâi teăm plĕng nhên ‘na khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo pin. Klêi kơ’nâi vâi o hriâm klêi ing mâu vâi jâ, vâi meh, vâi nôu, vâi preăng vâ tĕn, hmâ to xah ôm hêi, pêi pro tuâ ƀối tiô chal nếo, mê khoh ôh tá rơkê chiâng trối khôi túa dêi vâi krâ roh nah. Á xuân tô tuăn ha, tâng vâi o, vâi muăn ôh ti vâ pơtối hriâm, pơtối tĕn hmôu, jiâ, rơmoăng, ôh tá vâ mơhriâm rơngê ting ting, mơni tung la ngiâ kô tơ’lêi hía lôi”.

Tung tơdroăng rêh kâ ối chal nếo nôkố, jâ Y Beo xuân ối kơhnâ mơ-eăm khât tung tơdroăng tĕn hmôu, jiâ, rơmoăng, ếo pơtâk vâ xúa tung rơpŏng hngêi, lơ ăm hdroâng hdrê, nhŏng o. Jâ xuân ối kơhnâ rak vế dêi hnoăng cheăng tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah, ƀă pơtối rak vế, hnê ‘măn ăm mâu o, vâi muăn, vâi cháu mâu tơdrá rơngê ting ting ki ro tơniâ dêi kuăn ngo tơná.

H'Lan Êban/Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

Bi mni kơ Awa Hô
Đơs git oh, git bi
06/05/2025
Jreng Jrong
30/03/2024
Tanh bĕ dra hiam
22/03/2024