Rơngê rơngối Tây Nguyên tối tơdjuôm, rơngê rơngối Rơđế, Jarai tối krê châ ‘nâi troh cho môi tơdroăng ki ro ro rih tung tơdroăng mơhno túa lĕm tro ai tơdjâk troh chêng koăng a Tây Nguyên. Kố cho túa văn hok chal krâ nah vâ hnê pơto ing rơkong, mơhno khôi túa tơlá, tơdroăng loi tĭng, cha roh ton nah dêi mâu hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên.

Sap ing rơngê rơngối Dam Săn dêi mơngế Rơđế châ tơbleăng apoăng a hơnăm 1927, troh nôkố hiăng ai lối 100 tơdroăng rơngê rơngối dêi mâu hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên châ chêh tơkŭm, tơbleăng, in bro chiâng khu kơxop hlá mơ-éa. Laga, hlo tơdroăng ki tơdjâk dêi hên tơdroăng ki ôh tá hâi châ rak vế ƀă kal athế tơmâng ngăn vâ rak vế, nôkố rơngê rơngối Tây Nguyên tối tơdjuôm, rơngê rơngối dêi mâu hdroâng Rơđế, Jarai tối krê dế mơni kô ôh tá châ pơtối hnê tối, ‘măn rak.

Hlo tơdroăng ki ai khât kố, Kơ koan teăng mâ Rơ’jíu Việt Nam kơpong Tây Nguyên hiăng pơkâ troăng hơlâ vâ veăng kum rak vế, mơdêk ki kơnía git dêi rơngê rơngối Tây Nguyên tối tơdjuôm, rơngê rơngối Rơđế, Jarai tối krê tung hyôh mơ’no dêi hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên.

A rôh hôp, mâu ngế ki rơkê hiăng tơpui tối ‘na tơpui leăng, pêi pro rak vế tơdroăng mơhno túa lĕm tro rơngê rơngối Rơđế, Jarai  hnoăng cheăng pơkuâ ngăn dêi tơnêi têa ƀă tơdroăng ki rak vế rơngê rơngối Tây Nguyên. Mâu kăn hiăng môi tuăn túa tơmiât tiah kố, tung pơla hdrối mê hía nah, rơngê rơngối Tây Nguyên tối tơdjuôm, rơngê rơngối Rơđế, Jarai tối krê hiăng châ tơmâng ngăn, rak vế ƀă hên túa, môi tiah: tơbleăng pơchuât tung rơ’jíu, um tơvi, măng Internet, hnê tung mâu hngêi trung hriâm, hnê ăm kuăn pơlê tung pơlê pơla xuân môi tiah tơkŭm po mâu rôh tơ’noăng, tơdroăng trâm mâ, hâi po mơdĭng mơhno túa lĕm tro.

Tiô Jâ Ƀuôn Krông Tuyết Nhung - Phŏ yăo sư, tiê̆n sih, troăng ki rak vế tơbleăng hên má môi nôkố cho troăng hơlâ ‘na hnê hriâm ƀă pơchuât tơbleăng tung um tơvi, rơ’jíu. Mâu rơngê rơngối châ thâo xo, chêh tối hên, laga xuân ối iâ tâng pơchông ƀă tơdroăng ki kal vâ ai tung hnoăng cheăng dêi mâu tơdroăng rơngê rơngối dế ai tiah nôkố.

“Sap ing hdrối nah, tơdroăng tơkêa bro vâ rak vế rơngê rơngối cho bu tăng tơkŭm, tơplôu, tơbleăng, la ai mâu rơngê rơngối dêi mâu hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên, tung mê ai Rơđế, Jarai gá bu iâ tâng pơchông ƀă tơdroăng ki ki pin dế vâ tăng tơkŭm. Ngin hiăng, dế ƀă kô pơtối ai nâl tơpui vâ thế pơtối rak vế, hnê ăm rơxông kơ’nâi ‘na tơdroăng ki kơnía git kố ăm pơlê pơla, ƀă hnoăng cheăng dêi VOV cho môi tung mâu tíu pêi cheăng ki kal khât tâng pin pơtối châ hrik xo, thâo ‘măn, pơtối mơ’no tơdroăng ki kơnía git kố.

Pin ôh ti xê xúa ‘na tơdroăng ki kố bu vâ tơplôu pơchuât tung rơ’jiu mê pin ối ai môi tơdroăng ki kơnía vâ hơ’lêh kơxô̆, mơđah tơbleăng rak vế krá tơniăn ton, ti xê to tung tơnêi têa mê tá a kong têa ê há châ ‘nâi plĕng”.

Mơnhên tối túa pêi dêi VOV Tây Nguyên tung mơ-eăm rak vế mơhno túa lĕm tro ‘na rơngê rơngối Tây Nguyên xuân môi tiah rơngê rơngối Rơđế, Jarai, ngăn môi tơdroăng dêi tíu pêi cheăng pơkuâ ngăn tơnêi têa, pôa Lại Đức Đại, kăn phŏ ngăn Mơhno túa lĕm tro, Tơ’noăng ivá ƀă Ôm hyô Dak Lak ai tối tiah kố, tơdroăng ki rak vế mơhno túa lĕm tro rơngê rơngối tơpui mơ’no tung rơ’jíu cho túa pêi ki tơƀrê tung hnoăng ki pro tơdjâk trâu hơngế kế tơmeăm mơhno túa lĕm tro kố tung pơlê pơla.

“Tơdroăng ki rak vế mơhno túa lĕm tro ‘na rơngê rơngối pơchuât tung rơ’jíu mê cho túa ki rak vế ki tơƀrê má môi. Xua rơngê rơngối châ mơhno ƀă rơkong tơpui, rơkong hơ’muăn, rơkong hơdruê, mê ối ai hyôh tơpui pơchuât tung rơ’jíu há, châ mơhno tơƀrê má môi. Xua tơpui pơchuât tung rơ’jíu troh ƀă vâi krâ nhŏng o a kơpong hngế hngo ƀă troh ƀă tai tâng rêm ngế tung pơlê pơla, mot tung mâu hơlâ troăng, troh ƀă rêm ngế.

Mâu kơ koan pơkuâ tơdroăng ki tơpui pơchuât tung rơ’jíu  kal rah xo túa mơjiâng bro tiah lâi ăm tơƀrê, ngăn tung tơdroăng ki xiâm dêi kơvâ cheăng tơná”.

Jâ Phạm Thúy Ngọc, Ngế pơkuâ Ƀơrô cheăng nâl hdroâng kuăn ngo, VOV Tây Nguyên tối tiah kố, vâ kâi mơdêk tơƀrê dêi tơdroăng rak vế mơhno túa lĕm rơngê rơngối tung hyôh rơ’jíu a tíu pêi cheăng, kal khât tơdroăng tơrŭm tâi tâng pơla mâu kơvâ cheăng, mâu khu ki hriăn ngăn, mâu tíu pêi cheăng pơkuâ ngăn tơnêi têa vâ châ chiâng rak vế, pêi pro mâu tơdroăng tơpui pơchuât tung rơ’jíu ki ai pơxúa khât:

“Mâu ngê̆ nhân, ngê̆ sih, khu ki rơkê ƀă mâu ngế ki hriăn ngăn, vâi dế mơ-eăm mơ’no tơdroăng ki kal pêi pro tơdrêng ‘na tơdroăng ki hiăng hía lôi dêi rơngê rơngối tung pơlê pơla. Ƀă mâu ngế ki cheăng tơplôu tơbleăng, tơpui pơchuât athế tơmiât nhên, pơkâ tơdroăng mâu troăng hơlâ môi tiah dế nôkố vâ pro ti lâi ai mâu troăng hơlâ pơkâ tơtro má môi, hmâ má môi vâ ăm rơngê rơngối Tây Nguyên ƀă ki kơnía ‘na mơhno túa lĕm tro dêi rơngê rơngối Tây Nguyên troh ƀă pơlê pơla mâu hdroâng kuăn ngo Tây Nguyên, vâi hlê ƀă rơhêng vâ rak vế gá, rơhêng vâ hmâng ƀă mơdêk mơhno túa lĕm tro kố châ pơtối mơnhông hên tâ nếo”.

Rơngê rơngối cho túa ki hơdruê hơ’muăn, hơ’muăn tơdroăng ôh ti xê to ƀă hlá mơ-éa chêh ‘măn mê ối ƀă troăng ki rơngê, hơdruê vâ hơ’muăn. Nôkố, tung pơlê pơla, mâu ngế ki chiâng vâ rơngê, hơ’muăn ‘na rơngê rơngối dế rế hía rế ôh tá ai xếo, xua mâu ngê̆ nhân ‘nâi hơdruê hơ’muăn rơngê rơngối hiăng prôk lêk lôi. Mâu tơdroăng klâi dế ai nôkố cho tí tăng tơkŭm, in bro hlá mơ-éa, pro phim, hnê ăm mâu rơxông nếo.

Tơdroăng tơmiât, ƀă tơdroăng hơ’lêh kơxô̆ mâu ƀâng thâu hrik rơngê rơngối hiăng châ tơkŭm, mơ’no tung măng Internet, pơchuât tung hyôh ƀâng hdroâng kuăn ngo ƀă bro tơdroăng hơ’muăn ai um pơla nâl Xuăn ƀă mâu hdroâng kuăn ngo, mê mâu rơxông hơnăm ối nếo mâu hdroâng kuăn ngo Tây Nguyên xuân ối ai rôh vâ tăng ‘nâi ‘na môi tơdroăng ki kơnía git dêi pâ poâ chal krâ pin roh nah.