Troh a Čư̆ Mgar (Dak lak) veăng rơkâu ivá dêi mơngế Rơđế
Chủ nhật, 06:00, 23/06/2024 H’Xíu H’Mok/VOV Tây Nguyên H’Xíu H’Mok/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Rơkâu xối ivá cho khôi túa vêa vong, hdró tối hnoăng cheăng ki kal kân tung rơxông rêh ối dêi rêm ngế vâi kơnốu Rơđế. Tuá rơkâu xối kố xuân vâ mơhno tối hiâm mơno ki loi nguê̆n, mơjo pâ nôu pâ, tơdroăng ki mơjo pâ dêi kuăn cháu, mơngế tung rơpŏng hngêi ƀă mâu vâi krâ.

Sap ing kơxo má, hngêi dêi jâ H’Thinh Kƀuôr prế pôa Y Lê Niê hiăng kơdrâm kơdrĕng, hơniâp ro mơngế mot lo. Ai ngế ‘nâ lăm kơdrum tâ tá hngêi hnêi hlá priât, hlá loăng, ai mâu ‘nâ kât drôu xiâm, ai ngế ‘nâ veăng pế pơchên  hmê kơchâi kâ; ai ngế ‘na tơveăng gum kơdê chu, í, hbrâ mâu tơmeăm hdroăng vâ rơkâu xối. Pôa Y Lê Niê, kăn rơpŏng hngêi tối ăm ‘nâi, kố cho rơpŏng ki dế hbrâ rơnáu tơkŭm po rơkâu ivá ăm pôa Y Hai Kƀuôr, cho meh môi klêa môi kliâm dêi jâ H’Thinh:

“Tơkŭm po rơkâu xối ivá ăm meh tung rơpŏng hngêi, tro klăng hâi mơhum dêi meh, mê ngin khoh po hâi mơdĭng rơkâu ivá kố, pói rơhêng vâ meh ai ivá mo sêi, têi ‘răng, rêh ối tơniăn. Hdrối hâi tơkŭm po mơding kố, ngin hiăng hbrâ chu, í, drôu xiâm, chêng koăng ƀă mâu tơmeăm khoăng ki ê hía. Tối pơtâng ăm hdroâng hdrê a pơlê hơngế, pơlê achê troh veăng rơtế hơniâp ro ƀă rơpŏng hngêi ƀă hnối  rơkâu ăm meh”.

Tơmeăm hdroăng xuân hiăng hbrâ rơnáu klêi, hbrâ on trĭng vâ tâp a kơ’lo  meăm hlái, môi iâ kơchâ ối khâng on, mŏng hlái trêng drôu xiâm, hlá pơlêu, hât, môi pŭm í pôh, 8 xiâm drôu kât ‘măn hdrối a leăn hngêi vâ rơkâu xeăng, tung mê, ai 1 xiâm drôu cho vâ pleăng ăm mơhúa jâ nôa, 5 xiâm rơkâu ivá ăm pôa Y Hai, drôu xiâm ki u ối cho vâ ăm mâu vâi nhŏng o, hdrông hdrê i ôu kơ’nâi rơkâu xối xeăng ah.

Idrâp chêng koăng hiăng chuât xơtó, mơhno tối hiăng troh a chôu phut pơxiâm rơkâu xối. Idrâp chêng xuân hiăng chuât xơtó tung pơla ai rơkong rơkâu xối xeăng. Ngế ki châ rơkâu xối mê ‘nân ối peăng mơnât pa mâ hâi Lo, ối ‘nân pơpêng trêi hngêi trá, achê mâu tơmeăm hdroăng. Pa ngiâ cho pôa pơchâu ki rơkâu xối, nhŏng o, hdrông hdrê ƀă mâu tơmối.

Rơkâu xối ivá tơkâ ai 3 xôh rơkâu xối, tung mê, ai rơkâu xối koh kơ mơhúa jâ nôa veăng troh amê, rơkâu xối ivá mơngế, ƀă rơkâu mơnê, châ rơkong rơkâu ing  kuăn ‘nĕng, cháu cháu tung rơpŏng hngêi.

Lĕm krip ing hmân ếo dêi mơngế Rơđế, pôa Y Hai Kƀuôr, ối tối cho pôa dêi cháu H’Rao, hơnăm kố hiăng 82 hơnăm hơniâp ro ó khât drêng kuăn cháu tơkŭm po rơkâu xối ivá ăm meh. Kố cho roh má 4, pôa châ dêi kuăn cháu po hâi ki kân krip ăm pôa.

“Hâi kố cho hâi ki ro, hâi ki lĕm tơniăn, mơnê kuăn cháu, hdrông hdrê, nhŏng o hiăng tơkuăm po hâi rơkâu xối kố, vêh tơbâ hnoăng dêi vâi krâ rơxông nah. Á chôu phut kố, hơnăm hiăng hên, ivá pá hro, xua mê, rơkâu xối kố cho teăng ing rơkong rơkâu dêi kuăn cháu vâ á ai tơ’nôm ivá, ai tơdroăng rêh ối hơniâp ro, tơniăn lĕm. Á tâ hơniâp ro ó khât, mơnê rơpŏng hngêi, kuăn chái ƀă tâi tâng nhŏng o tung pơlê veăng troh, rơkâu, hơniâp ro akố”.

Klêi kơ’nâi rêm hdroh rơkâu xối, pôa Y Hai ƀă pôa pơchâu hiăng rơtế kâ hmê, kâ hơ’nêh mâm, ôu drôu xiâm môi tiah vâ tơdah mâu tơdroăng ki lĕm tro ki tơdroăng rơkâu xối kố hiăng châ tơkuăm po, pơtroh ăm meh. Poa pơchâu hnhó triăng drôu ăm pôa Y Hai ƀă hnối pêi pro tơdroăng ki diâp mâ xâng. Kơ’nâi mê, troh a kuăn cháu, mơngế tung hdrông hdrê, rơpŏng hngêi xuân pơrá troh xâng kong, hnối pleăng dêi tơmeăm ăm meh.

Tiô pôa pơchâu Y Chôn Niê (ối tối cho pôa Lê), ối a ƀuôn Mlăng, cheăm Ea Tar, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak tối, mơngế Rơđế ngăn mâ xâng kŏng kố môi tiah tơmeăm ki vâ tơkêa krá khâk, môi hiâm mơno pói rơhêng vâ kuăn mơngế rêh ton. Tung mơdĭng rơkâu xối ivá mê, pơxâng mâ xâng kŏng cho túa ki kal mơhno tối tơdroăng ki mơnhông, ki xông kân hdrah, ƀă hnoăng cheăng pêi pro dêi môi rơxông mơngế.

Pôa pơchâu Y Chônh Niê tối ăm ‘nâi, rêm hdroh rơkâu xối mê mâ xâng châ hdró môi kơlo. Kuăn cháu, mơngế tung rơpŏng hngêi kô diâp mâ xâng, tơkéa teăng ăm tơdroăng rơkâu ivá ăm pôa, ăm dêi meh.

“Rêm ngế kuăn cháu, hdrông hdrê tung rơpŏng hngêi vâi pơrá pơxâng mâ ăm pôa, tơkéa vâ rơkâu pâ ăm pôa ai ivá mo rơdêi, rêh ton, vâi ối pâ pri ăm pôa, ăm tơmeăm khoăng. Mê ti xê to tơdroăng ki veăng hơniâp ro, mê ối cho vâ châ ‘nâi ngiâ méa hdrông hdrê, kuăn cháu tung rơpŏng hngêi, hdrông hdrê, vêh mơnhên tơdroăng ki tơrŭm nhŏng o, môi klêa môi kliâm, drêng tung rơpŏng hngêi ái tơdroăng klâi mê kal áthế rơtế veăng tŏng gum dêi pó. Pơxâng mâ ăm kơ pôa cho vâ mơhno tối tơdroăng ki vêh mơnhên tơrŭm rơrôa, hơ-ui mơjo pâ dêi pó tung rơpŏng hngêi, hdrông hdrê, nhŏng o”.

Ƀă mơngế Rơđế, rơkâu ivá cho môi tung mâu túa ki kal hdró tối môi tơdroăng ki xiâm, ki ai pơxúa kân khât tung rơxông mơngế, malối ƀă vâi kơnốu. Ƀă tơrêm ngế mê tơdroăng ki tơkŭm rơkâu xối ivá ối cho tơdroăng ki hâk  tơngăm kân xua rơpŏng hngêi ki chía dah ai xêh kế tơmeăm mê vâi nếo ai ivá vâ po mơjiâng. Xua ti mê, tung tơdroăng rêh ối nôkố, mâu tơdroăng ki rơkâu xối tiah hâi kố, rế hiá hlo rế iâ.

Pôa Y Wem H’Wing, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan hnê ngăn tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi, tơdroăng ki vêh po nếo tơdroăng rơkâu xối ivá ƀă mâu tơdroăng rơkâu xối ki ê cho túa ki pêi pro lĕm tro vâ pơtối rak vế, pơtối mơdêk khôi túa lĕm tro mâu hdroâng kuăn ngo a pơlê cheăm.

“Tơdroăng ki rơkâu xối ivá hâi kố nếo châ vêh mơnhông po pơtối rak vế khôi túa, vêa vong ki lĕm tro dêi mơngế Rơđế tung hnoăng rơkâu ivá ăm dêi nôu pâ, jâ nôa, ing mê, vâ hnê mơhno, tối tơbleăng ăm vâi rơxông nếo nôkố hlê plĕng ki hơnía dêi khôi túa rơkâu xối ivá vâ la ngiâ ah po rơdâ ƀă veăng gum mơhno tơbleăng um méa ki lĕm tro dêi khôi túa, vêa vong dêi kuăn pơlê a Čư Mgar, ing mê, veăng gum vâ mơnhông kơvâ ôm hyô tung pơlê pơla tung lâp tơring”.

Tung tíu ki rơkâu xối ivá dêi mơngế Rơđế, kuăn pơlê ƀă tơmối kô châ hlo khôi túa, vêa vong ki lĕm tro mâu túa ki krê xêh ‘na túa lĕm tro châ mơhno tơbleăng akố. Mê cho tíu ki ai hên khôi túa, lĕm tro, chêng koăng, idrâp chêng koăng drêng rơkâu xối. Mê cho tơdroăng ki ai drôu xiâm, rơkâu xối pro kân, mê drôu xiâm xuân hên, vó drôu hên ki hơnía, mơhno tối hnoăng cheăng, ki kro mơdrŏng dêi kăn rơpŏng hngêi.

Amê ối cho vâ mơhno khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo, ki rơkê pơchên hmê kơchâi dêi vâi nâ o, mâu kế kâ ki kơhiâm tiô khôi hmâ châ têk a roh ôu kâ hơniâp ro mê. Klêi mê, xuân cho tơdroăng ki vâ tơrŭm krá tơniăn dêi on veăng, rơpŏng hngêi, hdroâng hdrê ƀă tơdroăng ki ai tuăn hâu nguê̆n, mơjo pâ kơ dêi nôu pâ jâ pôa tung hdrông hdrê dêi mơngế Rơđế.

H’Xíu H’Mok/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC