Tuá lĕm tro hdroâng Chu Ru vêh mơnhông tung dế kong kế kân rơdâ
Chủ nhật, 06:00, 03/09/2023 Tơplôu: Nhat Lisa/VOV5 Tơplôu: Nhat Lisa/VOV5
VOV4.Xơ Đăng - Ing idrâp chuât xơtó pơla idrâp dêi chêng, khiê̆n plôi ƀă idrâp hơkâ, túa kơhnhon xuăng Arya tiô túa vâi krâ roh ton nah, túa kơhnhon xuăng ki rơmuăn, mơhno tối ‘na tơdroăng rêh ối, pêi cheăng tung kuăn pơlê dêi hdroâng kuăn ngo Chu Ru ton nah, châ vêh tơbâ nếo pơla kong kân Tây Nguyên krip tơdrŏm. Ôh tá xê to troh nôkố mê hiăng hên hơnăm tơdrá hơdruê, rơngê ting ting, túa kơhnhon xuăng, chêng hơkâ ki mê hiăng pôa Touneh Ma Bio, ối a thôn Diom A, cheăm Lạc Xuân, tơring Đơn Dương, kong pơlê Lâm Đồng xuân rak vế, chôu ‘măn troh nôkố. Pó vâi krâ nhŏng o ƀă pú hmâ kô tơmâng.

Maluâ jâ Touneh Ma Bio hiăng vâ chê 60 hơnăm, la hơnăm ki hiăng krâ mê ôh tá pro hía lôi tơdroăng ki rơmuăn, rơpâ môi tiah mâu vâi droh ki peá chât hơnăm, la drêng Ma Bio mơđah dêi tơdroăng kơhnhon xuăng, jâ ôh tá phá ki klâi ƀă vâi droh.

Ngế kơdrâi kong ngo kố hiăng chiâng, hmâ ƀă tơdroăng rêh ối dêi pơlê pơla, ƀă xông kân pơla ai hên khôi túa lĕm tro ki pro mơnguân tơmối rơhêng châ ngăn, châ hlo, châ hmâng. Xua ti mê, maluâ xiâm châ 7 lơ 8 hơnăm nah, kơpeăng kŏng dêi jâ Ma Bio rơmuăn tung tŏn rơ-rêk chêng, kơpeăng chêng rơpâ drêng kơhnhon xuăng, kơ’râu tro tiô rơ-rêk hơkâ dêi túa xuăng Tamya dêi vâi droh rơtăm tung pơlê.

Ngiâ méa ối tum khêi ‘ngriâng, mâ hnăng tơleăng lĕm, túa ki kơ’râu xuăng Arya chôa ‘lâng la ôh tá hía tơdroăng ki pro hên ngế rơhêng vâ châ ngăn. Pakĭng tơdroăng ki kơhnhon xuăng Arya, mê jâ Ma Bio ối rak vế ƀă pro vêh rêh nếo hên tuá kơhnhon xuăng dêi hdroâng kuăn ngo Chu Ru.

 “Ki păng ‘nâng á hâk git khât khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná xua ga hiăng mot trâu tung tuăn hiâm á, xua mê, á nếo khoh pơtối hnê tối ăm mâu vâi o, vâi muăn. Rêm khôi túa, vêa vong pơrá ai nếo tơdroăng ki krê xêh, xua mê á pói rơhêng vâ châ rak vế khôi túa, vêa vong, hâk vâ dêi hdroâng kuăn ngo tơná, xua ga hiăng mot khâp tung mơheăm, tung kơxêng á”.

Jâ Ma Bio cho môi tung 9 ngế ki rơkê ‘na khôi túa, lĕm tro dêi kong pơlê Lâm Đồng, châ pôk inâi ngê̆ nhân ưu tŭ. Laga, ing ron nah, jâ hiăng chiâng ngê̆ sih ki păng ‘nâng tung hiâm mơno dêi vâi krâ-nhŏng o tung pơlê. Jâ ai tối, kot mâ ƀă xông kân a kroăng Dă Nhim ki hên tơdroăng hơ’muăn tối, cho kơpong tơnêi ki ai hên tơdroăng ki kơhnhon xuăng lĕm ro dêi mơngế Chu Ru, hơnăm ôí kŭn nah ối dêi a rŏng nôu, jâ hiăng châ lông ƀă idrâp chêng, tơdrá khiê̆n Rơkel ki chôa ‘lâng, hơniâp ro ing mâu idrâp têa hdrok ing xí têa.

Ƀă hiâm mơno pói rơhêng vâ châ vêh mơnhông khôi túa lĕm tro mê rêm hâi, jâ Ma Bio hmôu pôu pêi pro dêi xêh tơdroăng hnê tối ƀă troh nôkố, tâi tâng mâu kuăn ‘nĕng cháu chái tung thôn Diom A pơrá rơbot hên mâu tơdroăng rơngê, ting ting, túa kơhnhon xuăng ƀă ‘nâi tŏn chêng, hlŭm khiê̆n plôi ƀă ing tơná vâi o, vâi muăn cho khu ki xiâm vâ pơtối rak vế, mơnhông tơdroăng ki hâk git mê dêi jâ Ma Bio ƀă rơxông kơ’nâi mê ah nếo châ rak vế đi đo:

 “Xua á hâk git khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná, hâk git vâ tŏn chêng, hơkâ, hlŭm rơvŏng, khiê̆n plôi ƀă kring vế rak ngăn mâu túa lĕm tro dêi kuăn ngo tơná. Á o hiăng hriâm châ luâ 3 khế ing jâ Ma Bio, á hiăng rơkê tŏn chêng ƀă rơbot hên mâu tơdroăng rơngê, ting ting ing jâ Ma Bio, môi tiah ƀai rơngê ‘Mâi On vâ á pơtối hnê ăm mâu vâi o ki kŭn”.

Drêng ai túa ki phá tơviah ing mâu kong têa vâi ê, laga, jâ Ma Bio xâu tơdroăng ki tơná lơ piu hiât ki kơniá git dêi pơlê, ƀă tơdroăng leh mơdĭng, ƀă mâu tơdrá rơngê ting ting tiô khôi hmâ hdroâng kuăn ngo ki lĕm ro dêi hdroâng kuăn ngo tơná hiăng mot tung mơheăm, tung chhá, tung kơxêng dêi jâ, tâng lơ ôh tá châ pơtối rak vế ngăn, pơtối mơnhông ga kô hiá, maluâ kal athế hnê mơhno ăm rơxông kuăn ‘nĕng cháu chái. Jâ ai tối:

 “Mơngế hdroâng kuăn ngo dế nôkố xuân hmâ hmâng to tơdroăng hơdruê chal nếo. La ƀă á, á rơhêng vâ pơtối rak vế dêi khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Á ai tơmiât tiah kố, vâ kring vế, rak ngăn khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná, ki rơhêng vâ tối, ki ahdrối mê cho ƀă kuăn ‘nĕng cháu cháu tơná ahdrối. Á kô mơ-eăm kơdo mơ-eăm krếo thế vâi o, vâi muăn troh hriâm vâ á pơtối hnê tối ăm kuăn ‘nĕng cháu chái la ngiâ, vâ mâ tá pin hiât khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná”.

Jâ Ma Bio hiăng chiâng ngế ki hâk tơngăm dêi hdroâng kuăn ngo Chu Ru xua jâ cho mơngế kơdrâi ki preăng ai mơngế kuăn ngo ki ê ki tiah mê, jâ hiăng mơdoh dêi plâ rơxông vâ rak vế, pêi pro, ƀă mơnhông erêh khôi túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo Chu Ru a kĭng têa kroăng Dă Nhim, a kơpong tơnêi kong ngo ki hên mâu tơdroăng ki hơ’muăn mê.

A tơring Đơn Dương, Ma Bio xuân cho môi tung mâu ngế vâi krâ ki ối rak vế hên ing mâu tơmeăm khoăng ki kơniá git dêi mơngế Chu Ru. Tâi tâng mâu tơmeăm ki xúa mê pơrá hiăng châ lối hrĭng hơnăm ƀă tá hngêi trá xŏn dêi jâ xuân hiăng ton châ lối 100 hơnăm.

Jâ Ma Sa, cheăm Lạc Xuân, tơring Đơn Dương, kong pơlê Lâm Đồng tối ăm ‘nâi:

 “Tung mâu vâi kơdrâi dêi hdroâng kuăn ngo Chu Ru mê jâ Ma Bio cho ngế rơkê păng ‘nâng, chiâng tŏn chêng, ‘nâi rak vế, khôi túa dêi hdroâng kuăn ngo. Ti xê to tiah mê, jâ ối rơkê tung hnê mơhno tối ăm khu rơxông kuăn ‘nĕng cháu cháu tơná. Á hlo mơngế hdroâng Chu Ru cho ‘ló hâk tơngăm, lăm ulâi xuân ai mâu vâi o, vâi muăn lăm mơđah tiô khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo tơná. Ing hiâm mơno jâ xâu lơ hiá khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo lơ hía lôi, la xuân mơhúa kơnôm ai jâ Ma Bio mê xuân ối pơtối hnê mơhno, ‘măn rak mâu khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo tiah kố, cho tơdroăng ki ‘ló hâk tơngăm ăm hdroâng kuăn ngo Chu Ru”.

Ƀă tơdroăng ki hâk git mơnê nhoăm ƀă veăng rak vế dêi khôi túa, vêa vong hdroâng kuăn ngo tơná, mê xuân cho tơdroăng ki jâ vâ mơhno dêi hiâm tuăn ki mơnê khât kơ tơdroăng chal vâi krâ ton nah tâi plâ rơxông dêi jâ hiăng hâk git kơ tơdroăng tí tăng hlê plĕng, tí tăng chêh xo, thâo hrik, hriâm ƀối ƀă vêh mơnhông mâu túa kơhnhon xuăng vâ tah lôi tơdroăng ki hía hêt lôi khôi túa dêi mơngế Chu Ru ‘na kơvâ khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo, la troh nôkố, tơdroăng mê hiăng châ mơdêk, mơnhông ó rơdêi khât tung pơlê pơla, hdroâng Chu Ru. Jâ ai tối, ối ai ivá mê ối pleăng dêi hnoăng ki veăng ‘măn rak, chôu vế ƀă hnê mơhno tối ăm rơxông kuăn ‘nĕng cháu cháu ‘na xiâm rêi dêi khôi túa, vêa vong hdroâng kuăn ngo tơná.

 

 

Tơplôu: Nhat Lisa/VOV5

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC