Kơtăn kố to lâi hơnăm, ôh tá ai ngế ki lâi tơmiât ê a kơpong tơnêi ki ôh tá dâi lĕm mê dêi cheăm Ea Riêng, tơring MDrăk mơni kô chiâng môi kơpong ki pêi chiâk pêi deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo ƀă mơ’no tê dêi kế tơmeăm hên liăn ngân. Laga, mâu hơnăm 2020, drêng Kŏng ti Banana Brothers Farm pơkâ pêt vâ chê 150 ha hdrê priât Peăng Hdroh châu Mih ƀă túa cheăng ki pơklêp têa rơmâ ki xúa kơmăi kơmok chal nếo ƀă pêi mơjiâng kế tơmeăm ki dâi lĕm khât, tơdroăng mê hiăng chiâng châ khât păng ‘nâng.

Hơnăm 2022, Kŏng ti ki kố hiăng mơ’no tê dêi kế tơmeăm ki tro tiô troăng khât troh a mâu kong têa Hàn Quốc, Sinuâ, Nhuk ƀă tâi tâng kế tơmeăm mê lối  6.500 tâ̆n. Vâ priât hdrê Peăng Hdroh Châu Mih kố châ tro tiô pơkâ ki dâi lĕm, jâ Lê Thị Mỹ Hạnh, Kăn xiâm pơkuâ ngăn Kŏng ti Banana Brothers Farm tối ăm ‘nâi, sap ing tơdroăng tăng rah hdrê tá troh a tơdroăng pêt, rak ngăn, ko xo dêi priât pơrá pêi pro tro tiô kih thuât, pêi cheăng tiô troăng ga, kơvâ cheăng ga.

Kŏng ti hiăng mơ’no liăn rôe kơmăi kơmok chal nếo vâ pêi ing tơdroăng xúa kơmăi pêi, po văng nhâ, rak ngăn, ko xo, uâ mơdiê, kơ-óu mơjiâng chiâng kế kâ ki ê.

 “Sap ing apoăng nah, ngin hiăng mơjiâng túa ki pêt priât tiô túa kơmăi kơmok ki rơkê, xúa kơmăi kơmok ki dâi lĕm khât má môi tá troh nôkố, ing mê, vâ tơ’lêi hlâu ăm kuăn pơlê ki xúa, pêi cheăng. Dế nôkố, kế tơmeăm dêi Kŏng ti hiăng châ peăng Sinuâ ƀă mâu Kŏng ti ki ê mơnhên tối cho dâi lĕm khât”.

Tung kơvâ păn mơnăn mơnôa, kơvâ ngăn ‘na pêi chiâk deăng kong pơlê Dak Lak xuân hiăng thăm mơdêk tung rak vế, pêi pro mâu troăng hơlâ ki hơ’lêh kơxô̆ ƀă xúa kơmăi kơmok ô tô ma tik ƀă kŏng ngê̆ sinh hok châ xúa hên rơdâ tung kơpong kơdroăng păn mơnăn mơnôa. La khu kơmăi ki kố hiăng kum po rơdâ chiâk deăng, kơdrum deăng tiô túa ki xúa iâ ivá cheăng dêi kuăn pơlê, mơdêk ki dâi lĕm dêi kế tơmeăm ƀă hnối rak vế krúa lĕm ‘na tơnêi tíu, hyôh kong prâi, kong kế.

Jâ Nguyễn Thị Lan, môi rơpŏng păn í ki hên, xúa kŏng ngê̆ ki kơdê pơreăng ai tŭm têk kế tơmeăm a cheăm Hoà Thuận, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak ai tối:

 “Mâu tơmeăm ki vâ ăm í djiâ hyôh tơtô a rơnó hngíu, rơngiâp a rơnó tô, chĕm ăm í mê pin athế ai kơmăi ki vâ kơdê pơreăng, ai kơmăi ki mê tâ tung kơdroăng kân. Troh í pơxiâm mot tung rông mê pin athế kơpuih văng, mơgrúa eâk í pá gong. Rêm pơla măng tĭng athế xôh pơkeăng kơdê pơreăng hnối pro rơngiâp rông, kơdroăng ai 3 hdroh, kơbong tâ tá rông xuân athế xôh pơkeăng kơdê pơreăng rêm hâi ăm plông i phuâng, krúa lĕm”.

Tiô pôoa Vũ Đức Côn, Kăn phŏ hnê ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi, tơdroăng pêi chiâk pêi deăng tiô troăng hơlâ ki xúa kơmăi kơmok ki dâi lĕm vâ pêi chiâk deăng, păn mơnăn mơnôa cho tơdroăng ki kal. Ƀă kong pơlê Dak Lak tơdroăng kố ối kal luâ tâ drêng tơdroăng pêi chiâk deăng bu châ 35% GDP dêi kong pơlê, châ troh 90% kơxô̆ kế tơmeăm ki tê mơdró ngi kong têa ê, mơjiâng cheăng pêi hnối kum ăm 65% kơxô̆ kuăn pơlê pêi lo liăn hên. Mâu hơnăm achê pơla kố, kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng mơnhông mơdêk thôn pơlê Dak Lak xúa kơmăi kơmok ki dâi lĕm tung kơvâ pêt loăng mơjiâng kong, pêi chiâk pêi deăng, pêi pêt kế tơmeăm, păn mơnăn mơnôa ƀă hên mâu tơdroăng ki ê.

Mâu khu ki pơkuâ ngăn tơdroăng cheăng xuân hiăng ai phần mềm chêh tối ƀă kơmăi, hyôh internet, xúa mâu tơmeăm khoăng vâ pêi chiâk pêi deăng, păn mơnăn mơnôa. Pôa Vũ Đức Côn tối ăm ‘nâi:

“Ngin hmâ hnê djâ vâi krâ-nhŏng o ki pêi chiâk deăng chêh ‘măn dêi tung phôn râng kŏng ‘na tơdroăng pêi chiâk deăng, păn mơnăn mơnôa ƀă hnối tơrŭm ƀă mâu khu râ, kơvâ cheăng, ing mê, ngế ki rôe kế tơmeăm châ mơnhên ngăn tơniăn ‘na kế kâ ki krúa lĕm, xua mê, kum châ tê rĕng tâ, mơngế ki rôe xuân hmiân tuăn tâ, rôe ƀă yă ki chiá kơnâ há”.

Vâ mơnhông tơdroăng cheăng chiâk deăng, păn mơnăn krá tơniăn ton, la ngiâ ah rơtế thăm mơdêk tơdroăng pêi chiâk deăng tiô túa 4.0, mê kong pơlê Dak Lak pơtối vêh mơnhông ‘na pêi chiâk pêi deăng, mơjiâng thôn pơlê nếo, hnối pêi tơrŭm ƀă tơdroăng ki mơnhông pêi chiâk pêi deăng tiô chal nếo, ‘mâi rơnêu túa cheăng vâ pro tơ’lêi ăm khu mơdró kâ mơ’no liăn cheăng, tê mơdró kâ tơdrăng lĕm, tơxâng, tơtro, hơ’lêh nếo tung tơbleăng mơhno, mơnhên ngăn tơdroăng ki mơ’no liăn tê mơdró kâ, pêi lo hên kế tơmeăm, ki dâi lĕm dêi kế tơmeăm, thăm tŏng kum tơ’lêi hlâu ăm kuăn pơlê.